5270659811

20 Marek Gruchelski

Badania wielu autorów potwierdzają tezę, że wzrost gospodarczy i bezrobocie traktowane są jako zjawiska ze sobą skorelowane. Najczęściej bezrobocie i wzrost ekonomiczny są ujemnie skorelowane zarówno gdy rozpatrywać tę relację w układzie czasowym, jak i w przekroju między krajami. Wzorzec ten jednak nie zawsze jest słuszny ani w odniesieniu do poszczególnych krajów wysoko rozwiniętych, ani w stosunku do krajów nowo przyjętych do Unii Europejskiej i przechodzących proces systemowej transformacji. Np. w Polsce w latach 1990-2008 występowały okresy dodatniej korelacji pomiędzy wzrostem gospodarczym i zwiększeniem stopy bezrobocia¹⁷. Zgodnie z badaniami¹⁸ M. Zaglera w Europie Zachodniej w latach 1955-1972 równocześnie występowały okresy wysokiej dynamiki wzrostu gospodarczego oraz niskich stóp bezrobocia. Z kolei w latach 70. nastąpiła stagnacja wzrostu gospodarczego, z równoczesnym radykalnym wzrostem stóp bezrobocia. Okres od połowy lat 80. do połowy lat 90. charakteryzuje się w Europie Zachodniej wyższą dynamiką wzrostu, przy utrzymaniu wysokiego poziomu bezrobocia. Lata te określane są jako okres wzrostu bezzatrudnieniowego.

Problemy wzrostu gospodarczego i bezrobocia były w ostatnich latach podstawowymi zagadnieniami w debacie nad polityką Unii Europejskiej. W dwóch materiałach o strategicznym znaczeniu, tj. w „Białej Księdze dotyczącej Wzrostu Gospodarczego i Zatrudnienia” (The White Paper on Growth, Competitiveness, and Employment, European Commission, 1993) i „Materiałach Komisji dotyczących Innowacji” (Green Paper on Innoyation European Commission, 1995), Unia Europejska zdecydowała, aby ujmować obydwa problemy łącznie. W Amsterdamie w ramach Specjalnej Strategii Stymulowania Produkcji i Zatrudnienia (Special Action Programme) Unia Europejska podjęła decyzję o zainwestowaniu 10 mld euro dla pobudzenia wzrostu gospodarczego i zatrudnienia w krajach Unii w latach 1997-2000. Z analizy omawianych strategicznych materiałów i wspomnianego planu inwestycyjnego jednoznacznie wynika, że celem w tym przypadku nie było łagodzenie cyklu koniunkturalnego, ale zmiana oddziaływania czynników determinujących proces wzrostu gospodarczego i sytuację na rynku pracy (European Commission, 1995, p. 12). Zasadnicze znaczenie dla nowej strategii i polityki zatrudnienia miał Traktat Amsterdamski (7 października 1997 roku), w którym uznano: wyzwanie zatrudnieniowe za kluczowy problem Europy.

Kolejny szczyt w Luksemburgu (w 1997 roku) przyjął Europejską Strategię Zatrudnienia. Następujące po sobie szczyty w Lizbonie (w 2000 roku) i w Barcelonie (w 2002 roku) potwierdziły, że pełne zatrudnienie jest celem strategicznym, i podkreśliły konieczność pełnej realizacji Europejskiej Strategii Zatrudnienia przyjętej

¹⁷    M. Zagler, Growth and Employment in Europę, Vienna University 2003, s. 2.

¹⁸    M. Gruchelski, E Nowak, Postęp techniczny..., op. cit.