skanuj0008

ną rolę w 217 przypadkach, a 10% ofiar piło alkohol ze spraw cami.

Podobnie wielu autorów stwierdza, iż w przypadku ekshibi cjonizmu ostra intoksykacja alkoholowa lub alkoholizm przew lekły mogą stanowić genezę tego zaburzenia (Todd 1973, Ceru 1976, Knauert 1979, Forrest 1978, Wraa 1982). Ostrą intoksykację alkoholem autorzy stwierdzali w 30—50% przypadków.

Zachowania agresywne i przestępcze w rodzinach ojców uzależnionych od alkoholu, zdaniem Holdera (1976) omawiającego wyniki badań innych autorów, w 50—80% przypadków przechodzą na dzieci.

Pernanen (1981), badając powiązania między alkoholem a przestępczością, stwierdza, że występują tu trzy następujące mechanizmy:

—    alkohol redukuje zahamowania i wyzwala zachowania przestępcze, dewiacyjne,

—    alkohol zmienia aktywność neuroprzekazników, co wiąże się z rozwojem zachowań agresywnych,

—    alkoholizm przewlekły prowadzi do dysfunkcji kory mózgowej, szczególnie płata skroniowego, co.również sprzyja patologii zachowania.

Autor ten zwraca również uwagę na mechanizm psychosomatyczny, w którym alkohol sprzyja powstaniu hypoglikemii i zaburzeń fazy REM snu — co z kolei sprzyja rozwojowi drażli-wości i agresywności.

Heckler (1983) stwierdza, że alkohol jest typowym towarzyszem życia przestępców, a alkoholizowanie się należy do ich stylu bycia.

E. NARKOMANIA

Benward (1975) stwierdza, że w populacji narkomanów występuje znacznie więcej przypadków gwałtu i kazirodztwa w porównaniu do populacji nie uzależnionych od narkotyków. Wielu autorów podkreśla wysoki odsetek zchowań homoseksualnych w tej populacji (około 30% pacjentów) (Cuskey 1972, Waldorf 1973, Weathres 1980). Zdaniem Chinlund (1970) u narkomanów homoseksualizm znacznie częściej występuje wśród kobiet niż wśród mężczyzn.

Uzależnienie od alkoholu, narkomania, a także lekozależność mają z przestępstwami seksualnymi zarówno pierwotny, jak i wtórny związek. Z jednej bowiem strony uzależnienia prowokują zachowania przestępcze, z drugiej natomiast strony zachowania przestępcze pogłębiają lub prowokują rozwój uzależnień. Znany jest również kryminogenny wpływ subkultury narkomanów i alkoholików.

F. OSOBOWOŚĆ NIEPRAWIDŁOWA

Literatura poświęcona powiązaniom między przestępczością a zaburzeniami osobowości (dawniej określanymi jako psychopatia) jest bardzo bogata. Wielu autorów zgodnie stwierdza, iż w populacji przestępców odsetek osób z zaburzeniami osobowości jest wyższy w porównaniu z normalną populacją. Różnie natomiast jest oceniany odsetek osób z zaburzeniami osobowości w populacji przestępców: Glueck (1944) ocenia go na 20%, Cruz (1939) — na 13%, Hyland (1942) — na 18%, Reid (1978) — na 7%, a McCord (1982) — na 10%.

McCord (1982) wyodrębnia „psychopatię kryminalną” jako jedną z postaci zaburzeń osobowości. Do przyczyn rozwoju tej osobowości zalicza: zaburzenia genetyczne, hormonalne (wpływ epinefryny), zespół XYY, czynniki konstytucjonalne i organiczne, fizjologiczną nadpobudliwość, psychopatię rodziców, wczesną deprywację, brak rodziców, środowisko. Ciarkowska (1976) do przyczyn rozwoju osobowości nieprawidłowej zalicza: niedojrzałość mechanizmów korowych, charakteropatię, patologię rodziny, psychopatię ojca. Psychoanalityczną interpretację osobowości nieprawidłowej w polskim piśmiennictwie przedstawiają Sokolik i Szostak (1976): „Psychopata ma zazwyczaj dobrą znajomość obowiązujących w społeczeństwie norm moralnych. Normy te jednak w niewystarczającym stopniu uwewnę-trznił, gotów je przestrzegać jedynie w odniesieniu do wybranego grona osób lub też za własne uznaje normy nieco odmienne od norm ogólnospołecznych (...). Sumienie psychopaty jest zazwyczaj bardzo ambiwalentne, zmienne, niedostosowane (...) Po okresach całkowitego braku poczucia winy, w których psychopata podejmuje szereg działań antyspołecznych, występują okresy poczucia winy czasami tak silnego, że paraliżuje ono całą aktywność (...) działania impulsywne nie podlegają kontroli wewnętrznej. Zachowanie impulsywne jest podejmowane natychmiast, zanim jakiekolwiek zakazy superego dojdą do.głosu (...) O zaburzeniu zdolności do kontroli popędowo-emocjonalnej decyduje syndrom właściwości: ograniczona umiejętność tolerowania napięcia, znoszenia odroczenia, akceptacja substytutów i sublimacji. Osoby te nie znoszą deprywacji. Muszą napięcie rozładowywać natychmiast w sposób społecznie nieakceptowany. Nie są zdolne przy wyborze zachowań kierować się dalszymi

73