5502552118

3)Przestrzeń dźwiękowa - również dostarcza ważnych wskazówek, które są wtórne wobec danych obrazowych, jednak dosyć ważne w procesie weryfikacji i uzupełniania przestrzeni wyobrażonej;

Wymieniane kategorie wytycznych filmowej przestrzeni tworzą swoistego rodzaju strumień danych, na podstawie którego nasz umysł tworzy wyobrażenie świata filmowego i panujących w nim relacji przestrzennych. Specyficzne ukształtowanie systemu percepcyjnego człowieka umożliwia jednoczesne przetwarzanie bodźców pochodzących z wielu różnego rodzaju źródeł. „Dźwięki mają dwie cechy wspólne ze zjawiskami wizualnymi: są rejestrowane przez kamerę i należą do materialnej rzeczywistości w sensie ogólnym. Dlatego też eksploracja świata dźwięku za pomocą kamery działa na rzecz filmowości”³². Zatem wskazówki dźwiękowe również pełnią ważną rolę w procesie wytwarzania przestrzeni.

Powyższe rozważania wypada zakończyć wnioskami, które nasuwają się wielu autorom i badaczom zajmującym się problematyką powstawania i istnienia tego swoistego konstruktu abstrakcyjnego, jakim jest przestrzeń diegetyczna. Pierwszą zasadniczą wątpliwością jest jej istnienie w ogóle. Przestrzeń ta jest ostatecznie konstytuowana w wyobraźni widza, „to znaczy nie jest ona nigdy dana wprost, lecz tylko częściowo unaoczniona. Można więc określić ją mianem przestrzeni wirtualnej, którą urzeczywistnia jedynie akt odbiorczy, dokładniej zaś aktywność poznawcza widza”³³. Po drugie pewnych trudności nastręcza - jak już zostało powiedziane - samo pojęcie filmowej przestrzeni. „Świat diegetyczny [...] nie zna prawie przestrzeni, reprezentowana jest ona bowiem jedynie przez miejsca będące jej postrzegalną materializacją. To dopiero podmiot oglądający [...] podlegający ukierunkowanej sile procesu narracyjnego, pozwala wyłonić się przestrzeni filmowej”³⁴. Zatem znowu mamy do czynienia jedynie z pewną reprezentacją, sama przestrzeń natomiast powstaje poprzez wytworzenie przez wyobraźnię spójności pomiędzy poszczególnymi miejscami. „Widz dokonuje uspójnienia miejsc diegetycznych, stosując rozmaite schematy poznawcze, [.. .] co pozwala połączyć je w przestrzeń diegetyczną”³⁵.

Mając na względzie powyższe wnioski, rozważania na temat przestrzeni w filmie Powrót będą prowadzone w myśl przekonania, że spójność tej przestrzeni jest możliwa

³²    S. Kracauer. Teoria filmu. Wyzwolenie materialnej rzeczywistości, przel. Wanda Wertenstein.

Warszawa 1975, s. 149.

³³    E. Ostrowska, Przestrzeń filmowa.... s. 33.

³⁴    Ibidem, s. 34.

³⁵    Ibidem, s. 35.

15