5515044121

Wykłady z pedagogiki. Wypisy z lektur.

przekazywanej mu wiedzy, wiąże tę wiedzę z posiadanymi doświadczeniami i informacjami, nadając jednocześnie osobiste znaczenie nowym treściom. (...)

Pogłębieniem przedstawionej konstruktywistycznej koncepcji procesu uczenia się jest podnoszony przez J. Brunera problem społecznego kontekstu poznania. Nabywanie wiedzy zawsze odbywa się w otoczce społecznej, w określonym środowisku, czasie, wśród konkretnych łudzi i w zachodzących między nimi relacjach. Ważne są nie tylko poznawane fakty, ale również możliwe ich interpretacje i sugerowane sposoby postrzegania. Szczególną rolę odgrywają tutaj perspektywa „innego" i wielość sposobów porządkowania dośw iadczeń. Wiedza o rzeczywistości nie jest obrazem przekazywanym do umysłu ucznia, ale zawsze jest przez dziecko na nowo tworzona poprzez interpretację i negocjowanie z innymi znaczenia zdobywanych informacji.(...) Badacze, którzy zajęli się problematyką interakcji (zarówno ci, którzy nawiązywali do prac Wygotskiego, jak i kontynuatorzy myśli Piageta). wypracowali lingwistyczną koncepcję intersubiektywności. Pokazuje ona, że rozwojowo ważne są te interakcje, które zawierają konflikt poznawczy, polegający na doświadczeniu kilku - różnych - perspektyw oglądu problemu. Jednak samo siedzenie razem i przedstawienie swoich punktów widzenia to jeszcze zbyt mało, aby współpraca prowadziła do rozwoju uczniów. Istotną rolę odgrywają dyskusja nad problemem, nazywana: „rozumowanie o rozumowaniu partnera", szukanie podobny ch punktów myślenia, a w końcu konstruow anie wspólnego rozwiązania. Sytuacja takiego „uwspólniania myśli” ma szczególne miejsce podczas rówieśniczego tutoringu, gdzie każde dziecko może wystąpić zarówno w roli autora, jak i krytyka. W procesie uczenia typu „uczeń—uczeń" powstają interakcje na zasadzie równości obu partnerów', w przeciwieństwie do kontaktów: nauczyciel uczeń, najczęściej funkcjonujących na poziomie autorytetu i władzy'. Dziecko może nie tylko odpowiadać na pytania, ale przede wszystkim je zadawać, krytycznie ustosunkowując się do otrzymywanych odpowiedzi. Istotny jest również proces werbalizowania oraz precyzowania własnych myśli i posiadanej wiedzy . Wyniki badań dotyczących uczenia się we w spółpracy (tutoring rówieśniczy, praca w diadach koleżeńskich oraz w zespołach) jednoznacznie dowodzą wyższości uczenia się w różnego rodzaju interakcjach społecznych nad nauczaniem typu frontalnego czy pracą indywidualną. Korzyści odnoszą się nie tylko do rozwoju poznawczego, ale również do całej sfery spoleczno-emocjonalnej dziecka.

Wiedza zdobyta w wyniku własnej aktywności (dokonywanie odkryć, rozwiązywanie problemów) staje się najbardziej osobista, znacząca i trwała. Tymczasem rozwojowym obciążeniem, jakie uczeń/dziecko otrzymuje w tradycyjnej szkole, jest uruchomienie mechanicznego uczenia się, z oczekiwanym przez nauczycieli reprodukowaniem podawanej wiedzy. J. Bruner nazywa ten sposób pracy' szkolnej trybem objaśniającym, w którym „uczenie się nie należy do ucznia". Staje się ono nastawieniem na sprostanie oczekiwaniom wychowawców, a zachowanie jednostki/dziccka regulowane jest przez opracowany system zewnętrznych nagród i kar. Prowadzi to do tzw. uczenia się na „krótka, metę" lub „uczenia się na stopień". Przeciwieństwem, a zarazem uwolnieniem ucznia od „bycia dokładnym" jest tryb hipotetyczny, w którym nauczyciel inspiruje dziecko do samodzielnego myślenia. Akcent zostaje położony tutaj na wspomniane wcześniej wychodzenie poza dostarczane informacje poprzez przekształcanie ich, sprawdzanie, dyskutowanie, stawianie hipotez, tworzenie własnych pomysłów i konfrontowanie ich z posiadaną już wiedzą. Miejsce behawioralnych, łatwych, ale doraźnych rozwiązań w postaci wydzielanych przez nauczyciela nagród i kar zajmuje „ćwiczenie" motywu osiągania kompetencji. Polega ono na tym, że rozwiązywany' problem staje się osobiście ważny dla ucznia. Zadaniem nauczy ciela jest poszukiwanie takiego sposobu nauczania, aby uczeń mógł doświadczyć „pochłonięcia problemem". Wyzwala się wówczas motywacja wewnętrzna, uwagi i informacje podawane przez nauczyciela nie stanowią elementu oceny w postaci kary lub nagrody, ale są informacjami dla ucznia o przebiegu jego procesu uczenia się. Takie nabywanie konstruowanie wiedzy ma charakter długofalowy, jest ukierunkowane na nabywanie kompetencji, a funkcję kontrolną sprawuje sam uczeń, który poprzez ćwiczenie się w dociekaniu, w samodzielnym poszukiwaniu nabywa umiejętności autoregulacji zachowań. Nagrodę może więc stanowić samo dokonywanie odkryć, zrozumienie i rozwiązanie problemu

1.2. Edukacja poprzezprzedmiotowa

14

Egzemplarz bezpłatny, do użytku wewnętrznego