5515044127

Wykłady z pedagogiki. Wypisy z lektur.

naukową pedagogiką. Aktualny stan wiedzy nie przekreśla - rzecz jasna - możliwości dalszego uprawiania badań pedagogicznych jako naukowych, problem natomiast leży w tym, czy można je traktow ać nadal jako jedynie wartościową drogę poznaw ania wychowania, czy też jest to tylko jedna z wielu dróg.(...)

Pedagog jednej drogi, który oddaje się pod opiekę określonego autorytetu zyskuje pew ien komfort psychiczny, ponieważ sądzi, iż zna odpowiedź na pytania zasadnicze i kwestie pochodne, jest członkiem wspólnoty podobnie myślących. Problematy czność takiego nastawienia tkwi w tym, że obecnie nawet najlepsi znawcy zagadnień czują się coraz bardziej bezradni wobec kwestii dobra.

Tu pojawia się problem odpowiedzialności i pytanie, czy cudza wiedza i decyzja zdejmuje odpow iedzialność z samego podmiotu, przy czym ową odpowiedzialność można rozpatrywać w wy miarze indywidualnym i społecznym . Wymiar osobisty łączy się wówczas ze sferą wolności; ograniczają w sobie ten, kto w sprawach zasadniczych w skazuje na innego, usytuowanego poza jego własnym ja. Jednakże w ży ciu i pracy pedagoga istotny jest zawsze kontakt z inny mi, stąd rozbudow ana problematyka społecznej sfery skutków. Odpowiedzialność pedagoga rozszerza się, gdyż dotyczy wychowanków i ich losu, na którym pedagog może zaważy ć swoim sposobem myślenia i postępowania.

Oto powód, dla którego pedagogikę jednej drogi można wiązać nawet z etyczną sferą uchylania się od odpowiedzialności własnej; znosi to rzekomy komfort podmiotu i pokazuje komplikacje drogi tylko pozornie prostej i niewinnej.

Dwie drogi pedagoga wędrowca (...)

Pedagog, który' w swojej wędrówce poznawczej staje na rozdrożu między' dwoma traktami, potrzebuje raczej jednego drogowskazu, niż całej mapy. Musi on podjąć decyzję, wybrać jedna linię , z odrzuceniem innej jako konkurencyjnej, co dzieje się jakby bez zwracania uw'agi na całość pola poznawczego.(...) Wydaje mi się, że obecnie mamy właśnie taką sytuację, kiedy dyrektywnej pedagogice minionych lat pedagodzy pragną przeciwstawić kontrastowo inną „filozofie edukacyjną", objawiającą się gwałtowną liberalizacją pedagogiczną. W szkolnej praktyce wychowawczej przejawia się ona zmianą relacji między nauczy cielami a uczniami, z podkreślaniem partnerstwa uczniów. Ma poziomic teoretycznym przybiera formę przeciwstawiania - przykładowo - pedagogice socjalistycznej - pedagogiki demokratycznej, bądź personalistycznej, pedagogice dyrektywnej - antypedagogiki (...)

Wielość dróg pedagoga-wędrowca; potrzeba mapy edukacyjnej

Wędrowcowi posuwającemu się utartym szlakiem nie jest potrzebna mapa. gdyż nie dostrzega on doświadczenia innego niż własne. Potrzebuje jej dopiero ten, kto widzi wielość możliwości. Dostrzeganie ich wynika z ogarniania całości doświadczenia - im bardziej jest ono cząstkowe, tym bardziej jedna linia wydawać się może wy starczająca i satysfakcjonująca.

Charakterystykę kultury współczesnej jako kultury' tak widzianej wielości dają dzisiejsi teoretycy postmodernizmu. Rysowany przez nich pejzaż kulturowy nie stanowi jednak harmonijnego obrazu, gdyż kultura ta ma swój wewnętrzny dramatyzm. Zawiera się on zarówno w sprzeczności między obfitością wytwarzany ch dóbr, obiektów, idei, a niemożnością ich skonsumowania, jak i w trudności dokonywania przez ludzi wyborów. W tym właśnie pejzażu poznawczym sytuuje się problematyka wielości odmian myślenia o edukacji i wielu możliwych dróg pedagoga-wędrowca, pragnącego uzyskać rozeznanie w aktualnej sytuacji edukacyjnej.(...)

Powracając do postaci pedagoga-wędrowca powiedzmy, że ogólna zasada organizowania przestrzeni poznawczej na mapie edukacyjnej może mu ułatwić taką edukację, a wyodrębnione punkty oparcia umożliw iają podejmowanie interpretacji. Trzeba przy tym jednakże pamiętać, że mapa jest zaw sze dziełem jakiegoś „kartografa", co obliguje wędrowca do potrójnego krytycyzmu: w zakresie wybierania mapy, w kwestii czytania jej oraz odnośnie do wyboru własnej drogi, którą mapa tylko pomaga określać.

K Polak „Podążając ku niewidocznemu (teorie indywidualne nauczycieli)", str. 162-168 (wybrane fragmenty) w: Pedagogika w pokoju nauczycielskim, WSiP, Warszawa 2000

Teorie indywidualne nauczyciela

2

Egzemplarz bezpłatny, do użytku wewnętrznego