5515044250

13

13

ROZPRAWY NAUKOWE 2014, 45 AWF WE WROCŁAWIU ^

M. LENARTOWICZ

Metodologia jakościowa w badaniach społecznych wf. i aktywności fizycznej

tivational process of małe students in jazz classes”). Ich znakiem rozpoznawczym niemal były do tej pory badania typowo ilościowe i przedstawianie założonej statystyki oraz skomplikowanych wielozmiennych tabel z danymi, z których niewiele - przynajmniej dla odbiorców prezentacji - wynikało (o czym świadczyć może m.in. zwyczajowy w takich sytuacjach brak dyskusji). Dowiadywaliśmy się, ile i jak często ktoś coś robił (biegał, skakał, unikał zajęć, rozmawiał, siedział przed komputerem itp.), która zmienna była skorelowania z inną zmienną, ale trudno było powiedzieć po pierwsze, dlaczego tak się działo, a po drugie, co z tego wynika dla praktyki wychowania fizycznego i sportu. Nauka nie musi oczywiście służyć praktyce, spełniając swoją funkcję poznawczą oraz skupiając się na odkrywaniu praw i prawidłowości w otaczającej rzeczywistości, ale w przypadku wielu skrajnie empirycznych i fragmentarycznych badań ta funkcja wydawała się również nie być realizowana. W pewnej mierze owe prezentacje, ale także często przygotowywane według skrajnie pozytywistycznego schematu publikacje miały charakter nie tyle naukowy, co - jak można określić, sięgając do rozwiązań językowych z chemii - naukawy. To znaczy związany z nauką, naukę przypominający, ale tak naprawdę nienaukowy i kryjący swoją nienau-kowość pod zrutynizowaną schematyczną strukturą, bardziej lub mniej skutecznie maskującą brak realnego sensu badań. O tym, że nawet w typowo pozytywistycznych naukach przyrodniczych można przedstawiać badania tak, aby nie ginął w nich cel, sens i znaczenie projektu, bardzo łatwo jest przekonać się, czytając choćby naukowo-popularyza-torskie czasopismo The Scientist, skupione na prezentacji i dyskutowaniu najbardziej aktualnych zagadnień z zakresu nauk o życiu i nowoczesnej technologii, w którym nawet w artykułach poruszających wyjątkowo skomplikowane problemy naukowe złożone tabele, wykresy i wyliczenia statystyczne zaburzające odbiór tekstu głównego w zasadzie się nie pojawiają.

Należy jednak podkreślić, że zmiana rozłożenia akcentów między metodologią ilościową i jakościową w badaniach społecznych dotyczących wychowania fizycznego i sportu, z coraz większym naciskiem na badania jakościowe, nie oznacza negowania wartości badań typowo ilościowych. Zmiana w kierunku poszukiwania sensu i rozwijania metodologii badań jakościowych oznacza dołączenie jej do wyposażenia warsztatów badawczych naukowców i zestawów dobrze opanowanych technik badań ilościowych.

0    wykorzystaniu któregokolwiek z podejść metodologicznych oddzielnie lub ich łącznego zastosowania decydować ma cel badań

1    charakter pytań badawczych. Szczególnie owocne może być stosowanie mieszanych strategii metodologicznych. Jak zauważa specjalizujący się w badaniach jakościowych Silverman (2009a, b), połączenie badań jakościowych z ilościowymi pomiarami w populacji, choć trudne w realizacji, jest jednym z najlepszych sposobów umożliwiających generalizowanie wniosków. Dzieje się tak m.in. dlatego, że pomiary ilościowe wykonane na podstawie losowego doboru próby pozwalają na porównanie stopnia reprezentatywności przypadków wybranych do badań jakościowych. Tego typu podejście zwiększałoby podawaną często w wątpliwość (ze względu na sposób doboru, niedużą zwykle wielkość badanej próby i potencjalnie większy subiektywizm) wiarygodność badań jakościowych oraz ich moc wyjaśniającą.

Dowodem wyraźnie zwiększonego zainteresowania badaniami jakościowymi na konferencji AIESEP w 2014 r. były zarówno wystąpienia zaproszonych prelegentów: Bren-dana Hokowithiu („Body logie: insurrections of indigenous intelligence”), Steve’a Silver-mana (o którego wystąpieniu kilka słów znajdzie się w dalszej części tekstu) i Jan Wright, która akcentowała znaczenie badań biograficznych (u niej zainteresowanie badaniami jakościowymi nie jest akurat nowością), jak i prezentacja międzynarodowych badań obejmujących sześć europejskich krajów na sympozjum „A pan-European study on (active) lifestyles in inactive groups” przez Hansa Petera Brandl-Bredenbecka i wsp. Szczególnie interesujące z punktu widzenia problemu badawczego i metodologii są te ostatnie międzynarodowe badania porównawcze, podczas których prowadzono wywiady jakościowe z nieaktywnymi, nieuprawiającymi sportu, lub - według opinii nauczycieli wychowania fizycznego - o niskiej aktywności i niezainte-resowanych wychowaniem fizycznym dzieć-