5600235813

Załącznik C.

Zarządzanie ryzykiem środowiskowym¹

C.l. Zniszczenia środow iska

Ze względu na złożoność środowiska oraz indywidualny charakter każdej awarii istotne jest rozważenie sposobu, w jaki środowisko odpowiada na uszkadzające je wpływy.

C.l.l. Definicje

Uszkodzenia pokrywy roślinnej może być ostateczne, tj. polegać na wymarciu roślinności, utracie ważnych elementów ekosystemu, np. drzew lub krzewów, wypaleniu, depozycji zanieczyszczę ń na powierzchni roślin, w warunkach gdy ich szybkie zmycie jest mało prawdopodobne. W sensie ekologicznym uszkodzenia mogą wiązać się z utratą konkretnych gatunków, co wpływa na skład gatunkowy, strukturę i funkcjonowanie ekosystemu.

Zazwyczaj uszkodzenia bezpośrednie ujawniają się od razu. Uszkodzenia pojawiające się po dłuższy m czasie są trudniejsze do uchwycenia i określenia, jak np. następujące w wyniku awarii ogólne pogorszenie kondycji gatunków' (spadek liczebności, osłabienie zdolności rozrodczych i przystosowawczych itp.), niemniej jednak mogą mieć równie duże znaczenie.

W przypadku zwierząt szkody mogą polegać na śmierci poszczególnych osobników (skutek bezpośredni awarii), lub trudnych do określenia skutkach długotrwałych, tj. chronicznych skutkach fizycznych, niepłodności, bioakuinulacji toksyn itd.

C.1.2. Ogólne zasady podatności i reakcji środowiska

Środowisko naturalne posiada pewien zakres elastyczności i odporności na wpływy ekstremalne, dzięki czemu ekosystemy mogą przetrwać różnego rodzaju zaburzenia. Przyroda posiada dużą zdolność radzenia sobie z destabilizującymi wpływami.

Podatność ekosystemu na zaburzenia uzależniona jest od wielu czy nników-, włącznie z rozmiarami ekosystemu, jego fragmentacją i wzorcem krajobrazowym. Wrażliwość na działanie substancji niebezpiecznych będzie się różnić w zależności od: (i) drogi i sposobu transportu chemikaliów w obrębie ekosystemu, (ii) złożoności danego ekosystemu, (iii) indywidualnej reakcji gatunków na działanie zanieczyszczeń. W przypadku ekosystemów wodnych krytyczne znacznie mają zarówno rozmiary, jak i stopień przemieszczania i mieszania się wód. Podatności ekosystemów estuariów będzie dodatkowo zależna od zakwaszenia, zasolenia, temperatury- i sezonowości.

Konsekwencje zanieczyszczenia awaryjnego mogą przejawiać się na wiele różnych sposobów, zarówno bezpośrednio po zdarzeniu, jak i po upływ ie pew nego czasu (skutki opóźnione). Skutki bezpośrednie i oczywiste to np. zwiększona śmiertelności ludzi, zwierząt i roślin, depozycja substancji toksycznych, mierzalne zanieczyszczenia zasobów ważnych dla człowieka, zagrożenie zdrowia ludzkiego. Skutki długotrwale mogą obejmować ogólną degradację środowiska, zmniejszenie jego wartości, trwałą obecność chemikaliów- w środowisku, efekty genetyczne w populacji prowadzące do redukcji zdolności przystosowawczych (fitness) osobników , spadek zdolności adaptacji do zmian w- środowisku.

Ocena znaczenia lub czasu trwania skutków- zdarzenia awaryjnego będzie zależeć od wielu czynników, włączając w to:

rodzaj i charakter zasobów-, na które wpływ miała awaria (siedliska różnią się podatnością na zanieczyszczenia, pewne ich rodzaje szybciej odzyskują równowagę i odbudow ują się); całkowity obszar oddziaływania oraz obszary zajmowane przez poszczególne zasoby; znaczenie zasobu rozpatrywane w różnych skalach, tj. lokalnej, krajowej, między narodowej; rodzaj oddziaływujących substancji, ich toksyczność i trwałość w środow isku; rodzaj i charakter awarii, np. pożar, eksplozja, rozlanie.

1

1

Niniejszy załącznik opracowano m.in. na podstawie ..Guidance on the Em-ironmental Risk Assessment Aspects of COMAH Safety Rcports COMAH Competent Authority 1999 i „Guidance on the Interpietation of Major Accident to the Em-ironment for the Putposes of the COMAH Regulations" Department of the Em-ironment. Transport and the Regions. The Stationciy Office London 1999. ISBN 0 11 753501X