6878601282

wieść Młodopolska. Studium z poetyki historycznej, Wrocław 1969, s. 137. Pierwszą linię tworzą Reymont i Żeromski, drugą - Berent i Przybyszewski. Łatwo dostrzec, iż jest to wycinek szerszych nurtów:    realistycznego i "ekspresjonis-

tycznego". Nawet jednak w Dzieciach Prus nie zdradza tendencji do całkowitej redukcji komentarza. W zachowanych odbitkach korektowych mamy dopisek jego ręką: "- Jak własne dzieci!.. Piękny pan!.. Wesoły pan!., odpowiedział Josek". W następnej korekcie w tym miejscu jest:    Jak moje własne

dzieci!.. L* •-3 odparł Josek". Tak zostało w druku. Por. B. Prus, Dzieci, odb. korektowa, Bibl. Publ. m. st. Warszawy, rkps 155 IV.

28

B. Bojar, Polskie czasowniki dotyczące procesów informacyjnych (Elementy metainformacji w tekstach języka naturalnego), "Studia Językoznawcze" III, op. cit., s. 7-46.

29

Zob. M. Mączyński, 0 czasownikach ononatopeicz-nych oznaczających mówienie, "Język Polski" 1984, nr 1-2, s. 105.

30

Celują w nich pisarze o rodowodzie chłopskim i kresowym. B. Bojar (op. cit., s. 27) wypisała kilkadziesiąt takich czasowników tylko ze Zwierzoczłekoupiora Tadeusza Konwickiego. Równie częste są w twórczości Zygmunta Trzisz ki.

"Powiedzieć" - według Smółkowej - użyto w Lalce 354 razy. W badanym przez nas materiale słowo to rzadko wystąpiło w funkcji wprowadzającego przytoczenie. W Placówce mamy tylko 3 takie użycia. Oczywiście, czasownik ten występuje w innych sytuacjach, np. A powiedzcież mi - mówił kowal jak poznać, że człowieka strach zdejmuje?.." - II, 124, "Na wet nie mógłbym powiedzieć, że ją kocham". II, 336.

32

Przykłady z pracy B. Bojar, op. cit., s. 39.

^ Polilogiem określa się "strukturę językową (całość) (jednostkę tekstową) powstałą w wyniku aktywnego uczestnictwa językowego co najmniej trzech rozmówców, z których każdy buduje kolejno wypowiedź-argument w ściśle określonej jednej sytuacji fizycznej (miejsce, czas)" - B. Boniecka, A. Paj-dzińska, Polilcg (próba definicji), w: "Język - teoria - dydaktyka", VI, 1980, s. 63.

^ L. Sowiński, Na rozstajnych drogach. Powieść współ czesna, T. II, Warszawa 1886, s. 1-6. Oto skrót rozmowy:

"Odezwał się na nowo Prezes, zmieniając ton lekki na posępne basso profondo [...J mówił szambelan Frycz f.. .1 odrzekł pan Prezes £...J dorzucił baron v. Marken L-•P°^_ twierdził z powagą pan szambelan £...] przerwał mu ze swadą

215