6878601885

109

logicznym i geologicznym związane są z procesem zaniku przedostatniego na tym terenie lądolodu.

5.    Występowanie gliny morenowej dennej pierwszego poziomu glac-jalnego tylko w najwyższych partiach kęp: na Kępie Fortecznej od około 85 do 70 m n.p.m., na kępie Górnej Grupy od około 75 do 60 m n.p.m.

6.    Arealny sposób zanikania przedostatniego na rozpatrywanym terenie lądolodu, sprzyjający pogrzebaniu martwego lodu przez osady su-praglacjalne.

W świetle powyższych danych najbardziej prawdopodobny wydaje się wniosek o powstaniu owych głębokich form wklęsłych i ich zakonserwowaniu martwym lodem w okresie zanikania przedostatniego na badanym obszarze lądolodu, tzn. prawdopodobnie w interstadiale pau-dorfskim (od ok. 39 000 do 29 000 lat wstecz).

Ówczesna rzeźba terenu była oczywiście znacznie bardziej urozmaicona aniżeli by to wynikało z współczesnych zarysów morfologicznych Basenu Grudziądzkiego. Formy negatywne tej rzeźby tworzyły prawdopodobnie szereg mniej lub bardziej powiązanych ze sobą zagłębień o różnych cechach morfometrycznych. Najgłębsze z nich znaczą niecki dzisiejszych jezior Rudnickiego Wielkiego i Rudnickiego Małego we wschodniej części Basenu Grudziądzkiego oraz niecka jeziora w Świętem w zachodniej części. Wskazują na to zboczowe formy kemowe schodzące do poziomu teras nadzalewowych w otoczeniu tych właśnie jezior (ryc. 1).

Istnienie dużej i zapewne o znacznych wymiarach poziomych formy wklęsłej w rejonie Jeziora Rudnickiego Wielkiego potwierdza nadto zgodny z nachyleniem południo-wschodnich stoków Kępy Strzemię-cińskiej upad warstw osadów fluwioglacjalnych, które, jak już wspomniano, związane są z zanikiem przedostatniego na tym terenie lądolodu. Analogiczne cechy teksturalne wykazują również zlepione węglanem wapnia osady fluwioglacjalne na wschodnim stoku Kępy Fortecznej (fot. 8). Transport i akumulacja tych osadów nie mogły odbywać się w środowisku wód swobodnie płynących w warunkach subaeralnych, dostosowanych do rzeźby dzisiejszej czy utrwalonej w osadach rzeźby kopalnej. Odpowiednie po temu warunki fizyczne i geometryczne stwarzać mogły tylko masy stagnującej lub martwej czaszy lodowej. Dlatego też najbardziej prawdopodobny wydaje się wniosek, że osady te były akumulowane w brzeżnych częściach zagłębień subglacjalnych, które w zaawansowanej fazie swego rozwoju wypełnione zostały bryłami martwego lodu na skutek zapadnięcia się stropów lodowych. Formy podobnego typu, całkowicie jednak zasypane, znane są zarówno z Basenu Grudziądzkiego (ryc. 31, fot. 10), jak i z obszarów starszych zlodowaceń kontynentalnych Mindel i Riss (L. Eissmann 1967).