6878602180

w skrócie

lo o zachodzie

Jak wysokie są góry na księżycu Jowisza, lo? Jednym ze sposobów znalezienia odpowiedzi jest obejrzenie ich o zachodzie słońca. Wysokie struktury wystawione na Słońce są wtedy lepiej oświetlone i rzucają długie cienie. Na zdjęciu wyróżnia się całkiem po lewej góra Mongibello, ostry grzbiet wznoszący się tak wysoko, że mógłby się ulokować pomiędzy najwyższymi górami na Ziemi. Gwałtownie zmieniająca się powierzchnia lo ukazuje nie tylko klasyczne stożki wulkanicznych popiołów, ale również liczne uskoki, w których grunt pękł i utworzył ostro ścięte klify. Czarnobiałe zdjęcie wykonała dwa lata temu automatyczna sonda Galileo, orbitująca obecnie wokół Jowisza.

Fot. Galileo Project, JPL, NASA

Rodzina Urana

Tak, to wygląda jak Saturn, ale Saturn jest tylko jedną z czterech olbrzymich planet posiadających pierścienie w naszym Układzie Słonecznym. Pierścienie Saturna są najjaśniejsze, natomiast ten układ pierścieni i księżyców należy do planety Uran, której zdjęcie w bliskiej podczerwieni zostało wykonane przez teleskop Antu, znajdujący sie w Europejskim Obserwatorium Południowym (ang. European Southern Observatory, ESO) na Paranal w Chile. Atmosfera gazowego olbrzymiego Urana, zawierająca metan, pochłania światło słoneczne w bliskiej podczerwieni sprawiając, że planeta wydaje się być znacznie ciemniejsza niż w rzeczywistości, co z kolei zwiększa kontrast między stosunkowo jasną planetą i normalnie słabo widocznymi pierścieniami. Wąskie pierścienie Urana, obserwowane przez teleskopy naziemne, są prawie niezauważalne w świetle widzialnym i zostały odkryte dopiero w 1977 r., kiedy to spostrzegawczy astronomowie zauważyli, że — wówczas jeszcze nieznane — pierścienie zasłaniają światło z gwiazd leżących w tle. Uważa się, że wiek pierścieni nie przekracza 100 min lat i mogły zostać uformowane z odłamków po zderzeniu małego księżyca z przelatującą kometą albo obiektem rodzaju asteroidy. Odległy świat Urana, którego księżycom nadano nazwy odpowiadające postaciom sztuk Shakespeare'a, po raz ostatni został odwiedzony w 1986 r. przez sondę kosmiczną Voyager 2.

Fot. E. Lellouch, T. Encrenaz (Obs. Paris), J. Cuby , A. Jaunsen (ESO-Chi-le), VLT Antu, ESO

2/2003 URANIA - Postępy Astronomii 63