7651154324

Kronika

dzy dwoma elektronami, wynosi 0,053 ± 0,009 (stat) ± 0,006 (syst), co jest w dużej zgodności z przewidywaniami teoretycznymi: - 0,046±0,003. W ramach Modelu Standardowego na podstawie znajomości QJy można wyznaczyć weinbergowski kąt mieszania: sin² 0w(-M|)"ms ^— 0,2293db0,0024 (stat)±0,0016 (syst)±0,0006 (teor) (wartość Q² w eksperymencie wynosiła 0,026 Ge\f²/(?).

W doświadczeniu zatem nie tylko potwierdzono istnienie oddziaływań naruszających symetrię parzystości, ale dokonano - pierwszego bezpośredniego i ilościowego -pomiaru słabego ładunku elektronów. Spójność z przewidywaniami teoretycznymi narzuca ograniczenia na nową fizykę przy skalach TeV porównywalne pod względem dokładności i komplementarne z innymi doświadczeniami dotyczącymi słabych prądów neutralnych przy małym Q². Na przykład, na podstawie tego eksperymentu można stwierdzić, że ewentualne, nieobecne w Modelu Standardowym słabe oddziaływania elektronów o lewych chiral-nościach byłyby (z poziomem ufności 95%) charakteryzowane skalą masową nie mniejszą niż 5 TeV.

Phys. Rev Lett. 92. 181602 (2004)

www slac.Stanford edu exp 'el58    M. W

I Zerowa rozszerzalność cieplna

Od ponad stu lat znany jest materiał, który w pewnym zakresie temperatury prawie nie wykazuje rozszerzalności cieplnej. W 1896 r. Charles-Edouard Guillaume odkrył taką cechę związku żelaza i niklu Feo65~Ni₀ 35. Poszukiwania materiału o zerowym współczynniku rozszerzalności w temperaturze pokojowej zaczęły się we Francji w XIX w. - chodziło o znalezienie takiego materiału na lufy armatnie, żeby nie deformowały się one już po kilku strzałach. Odkrycie inwaru (tak nazwano ten stop) miało ogromne znaczenie dla metrologii (m.in. wzorce długości) i zachęciło do poszukiwań jeszcze innych nierozszerzają-cych się substancji. Za swoje badania Guillaume otrzymał w 1920 r. Nagrodę Nobla z fizyki.

Niedawno w Uniwersytecie Stanu Michigan stworzono inny materiał o podobnych własnościach. Jest to trójskładnikowy związek YbGaGe, który w zakresie 100-400 K prawie się nie rozszerza. Pasma 4p galu prze-krywają się z wąskimi pasmami 4f iterbu. W niskiej temperaturze jon Yb² ma konfigurację 4f¹⁴. Wraz ze wzrostem temperatury gęstość elektronów pasma 4f przenosi się na pasmo 4p galu i zmienia konfigurację iterbu na Yb³ (4f¹³). Jon iterbu kurczy się, ale wielkość jonu Ga pozostaje prawie stała, dlatego rozszerzalność cieplna znika w zakresie 100-400 K.

Zastosowania materiałów o znikającym współczynniku rozszerzalności cieplnej są bardzo różne. Stosuje się je np. do wytwarzania przejść metal-szkło używanych w aparaturze próżniowej, podkładek układów scalonych, prowadnic falowych, części teleskopów. Zależnie od zastosowania muszą one mieć odpowiednią charakterystykę.

Phys J. 2 nr 12 (2003)    B W.

Tj Trójkąt bermudzki dla satelitów?

Japoński satelita Midori-2 przestał nagle działać i odbierać sygnały, gdy w październiku 2003 r. orbitował nad wschodnim krańcem Oceanu Spokojnego. To nie był pierwszy taki przypadek. W tym obszarze zdarzyło się już kilka awarii satelitów.

Przypuszcza się, że powodem może być niezwykle małe natężenie ziemskiego pola magnetycznego w tym rejonie. Tory przybywających od Słońca cząstek naładowanych są odchylane przez pole magnetyczne Ziemi. Widocznie nad wschodnim Pacyfikiem jest ono słabe i cząstki przenikając głęboko w atmosferę niszczą urządzenia elektroniczne satelitów.

Europejska Agencja Badań Kosmicznych (ESA) planuje wypuścić nad ten obszar trójkę satelitów pod nazwą Swarm (Rój), które będą z dużą dokładnością mierzyć, jak pole magnetyczne Ziemi zmienia się z upływem czasu. Pomiary maja się rozpocząć w 2009 r. Uzyskane wyniki mogą pomóc w zrozumieniu, skąd się biorą anomalie pola, które przerwały działanie Midori-2. Satelity Roju będą poruszać się po różnych orbitach - dwa z nich na wysokości 450 km, a trzeci na wysokości 530 km. Wszystkie będą wyposażone w magnetometry i będą mierzyć jednocześnie natężenie pola magnetycznego nad różnymi obszarami. Umożliwi to uzyskanie dokładniejszych informacji niż z pomiarów na powierzchni Ziemi i pozwoli na odróżnienie, jaki jest wkład od ziemskiego jądra, a jaki z innych źródeł, np. powierzchniowych skał magnetycznych, pola elektrycznego jonosfery i magnetosfery.

Phys World 17. nr 7 (2004)    B. W.

Konferencja optyki stosowanej

W maju 2005 r. odbędzie się we Wrocławiu wspólna konferencja Sekcji Optyki PTF oraz Niemieckiego Towarzystwa Optyki Stosowanej (DGaO). Konferencje DGaO odbywają się co roku. Biorą w nich udział nie tylko pracownicy naukowi, lecz również przedstawiciele optycznego przemysłu niemieckiego. Konferencje te odbywają się z reguły w Niemczech, choć w ostatnich 25 latach niektóre konferencje zostały zorganizowane wspólnie przez dwa kraje (obok Niemiec także Francję, Austrię lub Szwajcarię). Konferencja polsko-niemiecka odbędzie się po raz pierwszy. Wydaje się, że stworzy to dużą możliwość nawiązania współpracy między środowiskami optyków w Polsce i w Niemczech.

Wstępne informacje są dostępne w Internecie pod adresem ptf-dgao.if.pwr.wroc.pl.

Henryk Kasprzak

239

POSTĘPY FIZYKI TOM 55 ZESZYT 5 ROK 2004