KONIE/ORTOPEDIA WETERYNARIA W PRAKTYCE
lek. wet. Joanna Persona, dr n. wet. Renata Górecka, dr n. wet. Andrzej Bereznowski,
dr n. wet. Przemysław Dziekan, lek. wet. Mateusz Hecold
Klinika Koni Katedry Nauk Klinicznych Wydziału Medycyny Weterynaryjnej SGGW w Warszawieakjdhkajsdhkajkatedrakjsakdjhakjdhkajsdhkaj
Ochwat
 problem wciąż aktualny
Opis przypadku klinicznego
THE FOUNDER  AN ISSUE STILL AT HAND
DESCRIPTION OF A CLINICAL CASE
Ochwat to ostre, jałowe, rozlane, powierz- po cesarskim cięciu (szczególnie u klaczy
Streszczenie
chowne, wysiękowe, surowicze zapalenie zimnokrwistych, w przypadku obumarcia
tworzywa kopytowego. Definicja długa, płodu i endotoksemii), przy zaburzeniach
Ochwat to jednostka chorobowa, którą
sprawiająca wrażenie, że wszystko już wie- hormonalnych, po napojeniu koni zimną
właściwie powinno uznać się za zespół
my o tej chorobie, a jednak, widząc przy- wodą, przy przeciążeniu jednej z kończyn
chorobowy, gdyż dotyczy zaburzeń róż-
padki kierowane do kliniki koni, wydaje lub po podaniu egzogennych glikokorty-
nych układów w całym organizmie: układu
się, że ciągle nas zaskakuje. kosteroidów (1, 5, 6).
pokarmowego, wydalniczego, metabolicz-
Pomimo tego, że ochwat jest znany le- Stawiając rozpoznanie, trzeba zdać so-
nego oraz układu ruchu. Lecząc ochwat,
karzom od bardzo dawna, jego leczenie bie sprawę z tego, że dla lekarza, jak i dla
lekarz weterynarii powinien skupić się
wciąż sprawia wiele trudności, gdyż do- pacjenta oraz jego właściciela zaczyna
na pacjencie jako całości, gdyż choroba
tyczy całego organizmu, zmian zacho- się ciężka droga. Istnieje powiedzenie,
ta nie dotyczy tylko kopyt. Zmiany w ukła-
dzących w poszczególnych jego układach że ochwat oznacza dla wszystkich biorą-
dzie ruchu sÄ… konsekwencjÄ… zmian w in-
(2, 6). To, co widzimy w strukturze kopy- cych udział w tej przygodzie istną odyseję,
nych częściach organizmu.
ta, jest efektem końcowym choroby ogól- która nieraz nie ma końca. Pacjent z takim
nej i działając na cały organizm zwierzęcia rozpoznaniem oznacza rozpoczęcie inten-
SÅ‚owa kluczowe
można te zmiany ograniczyć. Główny pro- sywnej terapii, a leczenie podjęte w cią-
ochwat, zapalenie tworzywa kopytowego, blem pojawiajÄ…cy siÄ™ przy ochwacie to za- gu pierwszych dni decyduje o rokowaniu
przemieszczenie kości kopytowej, nie- burzenia ukrwienia w kopycie na pozio- i nie kończy się w ciągu kilku dni lub tygo-
wydolność układu moczowego
mie krążenia w naczyniach włosowatych dni, lecz trwa miesiące, nieraz lata.
oraz zaburzenia enzymatyczne prowadzą- W przebiegu ochwatu rozróżnia się trzy
ce do rozrywania połączeń między listew- fazy: wczesną (subkliniczną), ostrą i prze-
Abstract
kami tworzywa kopytowego a listewkami wlekłą (1, 6). Podział ten uzależniony jest
rogowymi ściany puszki kopytowej (2, 3). od stopnia przemieszczenia kości kopy-
The founder is a disease which should,
Nie można wyleczyć ochwatu, jeśli skupi- towej (1). Wydaje się jednak, że bardziej
in fact, be treated as a complex syndro-
my się tylko na kopytach. Ochwat pojawia zasadny byłby podział wg objawów kli-
me, as it is connected with the incorrect
się przy ostrym zapaleniu jelita grubego nicznych. Przejście do fazy przewlekłej li-
functioning of a multitude of systems
(colitis X/typhlocollitis), zapaleniu macicy, czy się od momentu rozpoczęcia procesu
within the organism. Among these are
 the digestive, excretory and the me-
tabolic systems, as well as the organi-
Przymrozek
brak wzrostu roślin
sm s static system. While treating the
nocny, niskie zachmurzone
 wzrost magazyno- ryzyko ochwatu
founder, the veterinarian should concen-
temperatury niebo
trate on the patient as an entity, as the wania fruktanów
w ciÄ…gu dnia
condition does not only affect the ho-
Przymrozek wysoka produkcja-
oves. Changes in the static system are
bardzo wysokie
nocny, niskie energii  znaczne
a consequence of changes taking place
słońce ryzyko
temperatury magazynowanie
in other sections of the organism.
ochwatu
w ciągu dnia fruktanów
Temperatury mała produkcja niewielkie ryzyko
Key words
zachmurzenie
normalne energii ochwatu
founder, infl ammation of the laminae
mała produkcja
Wysokie obniżające się
of the hoof, displacement of hoof bone,
zachmurzenie energii, wzrost roślin
temperatury ryzyko ochwatu
incapacity of the urinary system
 rozpad fruktanów
Wysokie brak ryzyka
słońce wzrost roślin
temperatury ochwatu
Tabela 1. Zależność pomiędzy pogodą oraz okresem wegetacji roślinnej a wystąpieniem ochwatu
CZERWIEC " 6/2009
26
www.weterynaria.elamed.pl
KONIE/ORTOPEDIA WETERYNARIA W PRAKTYCE
przemieszczania kości kopytowej. Trud- mi, fungicydami, zaburzenia hormonal- bym, uszkodzenie błony śluzowej i naczyń
no jednak określić ten moment. Czasem ne: zespół Cushinga, niedoczynność przy- krwionośnych w ścianie jelita oraz w two-
proces rozpoczyna siÄ™ w 2.-3. dobie, a cza- sadki (1, 6). rzywie kopytowym.
sem dopiero po 3 tygodniach, a nawet Ochwat częściej pojawia się w okresie Opisane przemiany prowadzą do zmian
po 2-3 miesiÄ…cach. zimowym i wczesnowiosennym, co zwiÄ…- w tworzywie kopytowym. Produkcja en-
Za początek fazy ostrej można uznać zane jest z obecnością fruktanów w zie- dotoksyn powoduje uszkodzenie naczyń
moment wystąpienia objawów klinicznych lonych częściach roślin (4, 5). Fruktany i powstawanie mikrozakrzepów. Urucho-
(1). Gdy dochodzi do ustabilizowania para- są długołańcuchowymi wielocukrami (po- mienie osi renina  angiotensyna oraz wy-
metrów stanu ogólnego, a objawy choroby lisacharydy), będącymi dla traw magazy- rzut katecholamin z powodu bólu skutku-
utrzymują się ponad 3 dni, fazę tę można nem nadmiaru energii, które nie są aktual- je wzrostem ciśnienia tętniczego krwi (1).
określić jako ochwat przewlekły (1). Może nie zużywane do wzrostu (5). Tak dzieje się Zwiększony napływ krwi do kopyta po-
on trwać kilka tygodni lub miesięcy. Koń, np. w chłodne słoneczne dni. Fotosynteza woduje otwarcie anastomoz tętniczo-żyl-
który raz zachorował na ochwat, całe ży- odbywa się w górnych częściach rośliny, nych, a tym samym pominięcie krążenia
cie będzie miał predyspozycje do nawrotu brakuje jednak wody lub jest za chłodno, w naczyniach włosowatych. Efektem tego
choroby i wymaga stałej opieki oraz nad- aby wytworzyć ciałka zielone, na co zuży- jest niedokrwienie tworzywa kopytowego.
zoru ze strony lekarza weterynarii i dobrze wana jest energia  ryzyko ochwatu zwięk- Dochodzi do zapalenia, w którego wyniku
wykwalifikowanego podkuwacza (5). sza się. W słoneczne mroz
ne dni ma miej- gromadzący się pomiędzy tworzywem ko-
Jeśli chodzi o predyspozycje rasowe, sce fotosynteza, fruktoza jest produkowana pytowym a puszką kopytową płyn próbu-
trudno określić, czy dana rasa jest pre- i magazynowana, ponieważ w tym czasie je znalez
ć ujście, co najczęściej prowadzi
dysponowana, czy występowanie ochwa- wegetacja nie znajduje się w fazie wzrostu. do powstania przetoki w okolicy koronki.
tu związane jest z błędami żywieniowy- Fruktoza nie jest przerabiana w przedniej Wzrost ciśnienia z powodu gromadzącego
mi popełnianymi przez człowieka. Znana części przewodu pokarmowego i dlatego się wysięku prowadzi do przemieszczenia
jest opinia, że koniki polskie, hucuły, kuce jej duże ilości zalegają w jelicie grubym. kości kopytowej (2). Z czasem ucisk kości
szetlandzkie czy rasy zimnokrwiste majÄ… Tamtejsza flora bakteryjna nie jest przy- na podeszwÄ™ powoduje martwicÄ™ tworzy-
skłonności do ochwatu. Są to rasy pry- gotowana na przetwarzanie nadmiaru cu- wa podeszwowego i kość przebija pode-
mitywne, które jeśli nie pracują intensyw- krów. W związku z tym dochodzi do gwał- szwę, z kolei uszkodzenie tworzywa ścia-
nie, nie wymagają dodatku paszy treściwej townego namnożenia bakterii, które tłumią ny i koronki (ucisk wyrostka wyprostnego)
w żywieniu, doskonale bowiem wykorzy- dotychczasową florę bakteryjną. Produkty prowadzi do zaburzeń narastania rogu 
stują pasze objętościowe. Ochwat wy- rozpadu bakterii prowadzą do zakwaszenia chorobie towarzyszy wtedy pusta ściana.
stępuje u nich zazwyczaj z powodu prze- środowiska, co z kolei wywołuje reakcję Przemieszczenie kości kopytowej zwią-
karmienia otrębami, suchym pszennym łańcuchową, która powoduje nagłe poja- zane jest również z zaburzeniami enzy-
chlebem lub pszenżytem. Kuce szetlandz- wienie się ochwatu (5). matycznymi w obrębie listewek rogo-
kie mają predyspozycje do choroby Cu- Ochwat występujący po spożyciu nad- twórczych (3). W przebudowie komórek
shinga, u nich też może mieć miejsce za- miaru paszy treściwej najczęściej poja- podstawnych na błonie podstawnej biorą
burzenie hormonalne w postaci oporności wia się po nakarmieniu pszenicą, żytem, udział metaloproteinazy. Są to enzymy roz-
na insulinę. Zaburzenia metaboliczne pro- otrębami pszennymi lub żytnimi i kuku- kładające lamininę-5, składową połączeń
wadzą u nich do wystąpienia ochwatu. rydzą. Owies najrzadziej bywa przyczyną między błoną a komórkami podstawnymi.
U koni belgijskich występuje mutacja genu ochwatu (5). W przypadku spożycia zbyt Zrywanie tych połączeń i ponowne wiąza-
kodującego lamininę-5 odpowiedzialną dużej ilości pasz bogatych w węglowoda- nie pozwala na zsuwanie się rogu rurecz-
za połączenia błony podstawnej z komór- ny dochodzi do namnożenia się w jelicie kowego i listewkowego od koronki w dół.
kami podstawnymi (3). Zaburzenie eks- ślepym bakterii produkujących kwas mle- Nadmierna aktywacja metaloproteinaz
presji lamininy powoduje oddzielenie two- kowy. Efektem tego jest nadmierne zakwa- prowadzi do trwałego rozrywania połączeń
rzywa od listewek kopytowych. U z
rebiąt szenie środowiska jelita grubego, co pro- między rogiem listewkowym a listewkami
tych koni dochodzi do zzucia puszki ko- wadzi do obumarcia fizjologicznej flory rogotwórczymi (2, 3).
pytowej oraz do uszkodzeń skóry. U koni bakteryjnej. Dochodzi do rozkładu bakterii
rasy Quarter Horse ma miejsce utrata pek- Gram-ujemnych i uwalniania endotoksyn OBJAWY
tyn z hemidesmosomów, co również pro- (lipopolisacharydów z błony komórkowej W pierwszych godzinach ochwatu, w tzw.
wadzi do oddzielenia tworzywa od rogu li- bakterii), które uszkadzają błonę śluzową fazie wczesnej, gdy zadziałał czynnik cho-
stewkowego (3). jelita (1). Uszkodzona błona śluzowa jeli- robotwórczy, a nie ma objawów ze strony
ta traci naturalną ochronę i toksyny dosta- kopyt, łatwo postawić błędne rozpoznanie.
ETIOLOGIA I PATOGENEZA ją się do krążenia ogólnego. Spożycie pasz Zwierzę ma przyśpieszony oddech, pokła-
Do czynników sprzyjających wystąpieniu zanieczyszczonych pleśniami, herbicyda- da się, czasem intensywnie poci. W czasie
zespołu chorobowego zwanego  ochwa- mi, fungicydami powoduje uszkodzenie wywiadu właściciel informuje np. o spo-
tem należą: przekarmienie paszą treściwą śluzówki jelita oraz uwalnianie histaminy życiu przez konia nadmiaru paszy obję-
lub młodą trawą, wypas zimowy lub wcze- z enterocytów. Produkty zapalenia prze- tościowej (zielonka) lub treściwej. Z tego
snowiosenny, pojenie zimną wodą (szcze- dostają się do krążenia ogólnego. Podob- powodu rozpoznawana jest niedrożność
gólnie po wysiłku), zaburzenia ze strony ny mechanizm zachodzi przy zapaleniu je- jelita grubego lub np. skręt jelita cienkie-
układu oddechowego (zapalenie płuc), za- lita cienkiego lub przy colitis X. go. Przyspieszony oddech może z kolei su-
palenie opłucnej, przewodu pokarmowego W przypadku choroby Cushinga mamy gerować zapalenie dróg oddechowych lub
(zapalenie jelita grubego, cienkiego, skręt do czynienia z nadczynnością kory nadner- duszność i zapalenie płuc.
jelit), zapalenie otrzewnej, zapalenie ma- czy. Wzrost produkcji glikokortykostero- W fazie ostrej pojawiajÄ… siÄ™ objawy
cicy (zatrzymanie łożyska po porodzie), idów prowadzi do podwyższenia stężenia ze strony kopyt. Choroba najczęściej do-
przeciążenie kończyny, długotrwałe po- glukozy we krwi oraz uruchomienia osi tyczy kończyn piersiowych (ochwat po-
dawanie glikokortykosteroidów, zatrucie renina  angiotensyna (1). Efektem tego karmowy, przeciążeniowy). Koń przyjmu-
toksynami grzybów i pleśni, herbicyda- są: zmiana flory bakteryjnej w jelicie gru- je charakterystyczną postawę odciążającą
CZERWIEC " 6/2009
28
www.weterynaria.elamed.pl
WETERYNARIA W PRAKTYCE KONIE/ORTOPEDIA
Ryc. 1. Stan po wykonaniu otworu w przedniej
ścianie puszki kopytowej, widoczna ściana od-
dzielona
Ryc. 2. Stan po zdjęciu części puszki kopytowej,
widoczna ściana oddzielona oraz zbierający się
wysięk
Ryc. 3. Widoczny zanik rogu listewkowego po usu-
nięciu ściany oddzielonej
Ryc. 4. Obraz RTG po zdjęciu części ściany puszki
kopytowej
Ryc. 5. Widoczne uszkodzenie podeszwy w wyniku
przemieszczenia kości kopytowej
1 4
2 3 5
kopyta, a w czasie omacywania wykazuje ny jest ochwat tła pokarmowego, należy nia na podłożu twardym, ciężar jego cia-
objawy bólu, ponieważ ucisk na puszkę ko- najpierw wypłukać żołądek w celu usu- ła będzie opierał się jedynie na krawędzi
pytową powoduje ból ze strony tworzywa nięcia spożytej paszy, a następnie po- nośnej. Przy ochwacie ściana kopyta jest
kopytowego. Wyczuwalne jest wzmożone dać olej parafinowy, który powleka bło- osłabiona, nieraz dochodzi do powstania
tętnienie tętnic palcowych. Często konie nę śluzową jelita i utrudnia wchłanianie ściany oddzielonej, poszerzenia linii bia-
nie jedzą i nie piją z bólu, przestają odda- toksyn, a także przyspiesza ich wydalanie łej, co przy obciążeniu prowadzi do pęka-
wać kał i mocz. W wyniku toksemii i za- wraz z kałem (1). Można też podać węgiel nia tej ściany. Nacisk twardego podłoża
palenia pojawia się gorączka. aktywowany, który będzie chłonął tok- wzmaga ból i ucisk na tworzywo kopyto-
Za fazę przewlekłą uznaje się ochwat syny. Jednym z najważniejszych działań we, co prowadzi do większego przemiesz-
trwający dłużej niż trzy do siedmiu dni (1). jest chłodzenie kopyt (2, 4). Kiedyś sto- czania kości kopytowej.
Istnieje też pogląd, że faza przewlekła za- sowano ciepłe okłady, zakładając, że je- Leczenie farmakologiczne ma na celu
czyna się od momentu przemieszczenia śli dochodzi do niedokrwienia tworzywa, opanowanie stanu zapalnego, bólu i popra-
kości kopytowej. Z doświadczeń wiado- to grzanie kończyn poprawi ukrwienie. wienie ukrwienia tworzywa kopytowego.
mo jednak, że moment rotacji kości ko- Szybko zrezygnowano z grzania z powo- Ból należy ograniczać ostrożnie, gdyż jego
pytowej potrafi być bardzo różny  czasem du złych efektów. Chłodzenie ma zmniej- całkowite wyłączenie skutkuje tym, że koń
są to 2-3 dni od wystąpienia objawów fazy szyć stan zapalny, sprawić ulgę poprzez większość czasu spędza na stojąco, co z ko-
ostrej, a czasem kilka tygodni póz
niej. zmniejszenie bólu, ale przede wszystkim lei pogłębia przemieszczenie kości kopyto-
W przypadku ochwatu rozróżnia się zwolnić metabolizm w obszarze tworzy- wej. Z leków z grupy niesteroidowych środ-
cztery stopnie kulawizny (1): wa kopytowego (4). Zwolnienie metabo- ków przeciwzapalnych można zastosować
1. stopień: przestępowanie z nogi na nogę; lizmu oznacza spadek aktywności enzy- fenylobutazon (2 mg/kg co12 godz.), flunik-
w stępie chód normalny; w kłusie sztyw- mów, w tym przypadku metaloproteinaz. synę (0,5 mg/kg co 12 godz.  ma również
ny, skrócony krok; Chłodzące okłady uelastyczniają puszki działanie przeciwendotoksyczne), ketopro-
2. stopień: koń porusza się w stępie ostroż- kopytowe, co pozwala chociaż w niewiel- fen (1,1 mg/kg co 24 godz.) (7).
nie; możliwe jest uniesienie kończyn kim stopniu zmniejszyć ból wywołany ci- W przypadku ochwatu często pojawia
do badania; śnieniem płynu gromadzącego się w ko- się pytanie o glikokortykosteroidy: sto-
3. stopień: koń porusza się z trudem, nie pycie. Należy zaprzestać ruchu w każdym sować czy nie? Zastosowanie tych leków
pozwala podnieść kończyn; przypadku wystąpienia silnego bólu. Ruch wzbudza sprzeciw, gdyż jak wiadomo
4. stopień: koń nie chce poruszać się, w dużym stopniu wpływa na stopień prze- podaż steroidów egzogennych również
często przyjmuje pozycję leżącą. mieszczenia kości kopytowej (2). Również może być przyczyną ochwatu. Dopusz-
rodzaj podłoża ma znaczenie dla stopnia czalne jest stosowanie steroidów nie ma-
LECZENIE zmian w położeniu kości kopytowej. Konie jących wpływu na gospodarkę mineralną
Lecząc ochwat, nie można zapomnieć z ochwatem powinny stać w boksie z gru- organizmu, czyli deksametazonu i flume-
o tym, że należy traktować go jako zespół bą warstwą ściółki. Boks z miękką ściół- tazonu, jednak nie powinno się ich po-
chorobowy (2). Celem leczenia powin- ką, opatrunki kopytowe z grubą podusz- dawać dłużej niż 3 dni. Zastanawiając się
no być jak najszybsze usunięcie czynni- ką mają za zadanie rozłożyć ciężar ciała nad mechanizmem powstawania ochwa-
ka chorobotwórczego. Jeśli podejrzewa- na całą podeszwę. Jeśli pozostawimy ko- tu, można jeszcze brać pod uwagę leki
CZERWIEC " 6/2009
29
www.weterynaria.elamed.pl
KONIE/ORTOPEDIA WETERYNARIA W PRAKTYCE
przeciwhistaminowe. Ich skuteczność wy- raz
ną apatią, słabo reagowało na bodz
ce. dowe (pentoksyfilina  Trental®). Przez
daje się wątpliwa, gdyż w trakcie badań nad Po założeniu zgłębnika nosowo-żołądko- trzy tygodnie liczba tętna utrzymywała się
ochwatem nie stwierdzono radykalnej róż- wego stwierdzono treść o zapachu i wy- w graniach 62-74, przez kolejne trzy tygo-
nicy w wynikach leczenia z lub bez zasto- glądzie typowym dla treści żołądkowej dnie  48-56. Liczba oddechów była sta-
sowania środków przeciwhistaminowych z niewielką zawartością oleju parafinowe- ła: 32-36/min.
(1). Istotnym lekiem okazuje siÄ™ natomiast go. Pobrano krew do badania i rozpoczÄ™- Badanie radiologiczne kopyt przepro-
heparyna, która zapobiega występowaniu to nawadnianie pacjenta płynem Ringera wadzano w odstępach co 2-3 tygodnie.
zjawiska wewnątrznaczyniowego wykrze- z mleczanami. Po 2 godz. zaobserwowano W pierwszym zmiany w ścianie puszki ko-
piania oraz powstawaniu mikrozakrzepów u konia niespokojne przestępowanie z nogi pytowej i w położeniu kości kopytowej nie
w krążeniu kopytowym (1, 6). Po przepro- na nogę dotyczące zarówno kończyn mied- były widoczne. Po 2 tygodniach wykona-
wadzeniu badań okazało się, że podawanie nicznych, jak i piersiowych. We wszystkich no kolejną kontrolę radiologiczną. Na zdję-
heparyny zmniejsza ryzyko przemieszcze- kopytach wyczuwalne było silne tętnienie ciach widoczna była niewielka szczelina
nia kości kopytowej u 70% koni (1). Z in- tętnic palcowych, puszki kopytowe były w ścianie puszki kopytowej w obu kończy-
nych leków można stosować te rozszerza- ciepłe, a koronki obrzęknięte. Rozpoczę- nach miednicznych, brak przemieszczeń
jące naczynia w kończynach i poprawiające to intensywne chłodzenie kończyn i kopyt kości kopytowych. Po następnych 3 tygo-
przepływ krwi w naczyniach włosowatych, poprzez założenie opatrunków na kopyta dniach badanie radiologiczne wykazało,
np. pentoksyfilina. oraz na śródstopie i śródręcze zlewanych że w lewej kończynie miednicznej szczelina
W przypadku choroby bardzo ważny jest zimną wodą. Podano również leki przeciw- była bez zmian, natomiast w prawej koń-
monitoring pracy nerek. Często ochwatowi zapalne  fluniksynę. Wobec niewielkiej czynie miednicznej doszło do oddzielenia
towarzyszy ich ciężka niewydolność zwią- produkcji moczu po podaniu 18 l płynów ściany puszki kopytowej w przedniej czę-
zana z uszkodzeniem kłębuszków nerko- zastosowano u konia furosemid w dawce ści kopyta. W tym czasie koń wykazywał
wych przez toksyny, jak i z powodu mi- 0,1 mg/kg. Po 40 min koń zaczął oddawać również większą bolesność przy badaniu
krozakrzepów powstających w wyniku mocz w niewielkich ilościach. Klacz prze- czółkami kopyta kończyny miednicznej
koagulopatii. W pierwszych dniach diurezę prowadzono do boksu z głęboką ściółką prawej, wyczuwalne było również znacznie
należy wymuszać zwiększoną podażą pły- i tam kontynuowano wlew dożylny. W ba- bardziej wzmożone tętnienie tętnicy pode-
nów oraz środkami moczopędnymi. daniach krwi stwierdzono podwyższone szwowej bocznej i przyśrodkowej w po-
Koń z ochwatem powinien być pod sta- stężenie mocznika (111 mg/dl) oraz kreaty- równaniu z kończyną lewą. Widoczne było
łą kontrolą radiologiczną. Wykonywanie niny (6,8 mg/dl), leukocytozę (17,0 x 109/l). przemieszczenie kości kopytowej w nie-
badania radiologicznego kopyt dotknię- W celu uruchomienia prawidłowej diu- wielkim stopniu  około 2 mm. 2 tygo-
tych ochwatem w regularnych odstępach rezy rozpoczęto intensywne nawadnianie dnie póz
niej badanie radiologiczne wska-
ułatwi uchwycenie momentu przemiesz- oraz podawanie furosemidu co 6-8 godz. zało na postępowanie procesu oddzielania
czania kości kopytowej, co z kolei pozwoli Po upływie półtorej doby koń zaczął odda- się ściany puszki kopytowej.
na przedsięwzięcie odpowiednich kroków wać mocz w prawidłowych ilościach, a bło- U konia zdjęto część puszki kopytowej
w celu ograniczenia tego procesu (korek- ny śluzowe stały się ciemnoróżowe, CWK w kończynie miednicznej prawej po przed-
cja, kucie). wynosił 2 s. W trzeciej dobie wykonano nioprzyśrodkowej stronie do granicy
kontrolne badanie krwi: mocznik obniżył ze zdrowym rogiem. Po odsłonięciu two-
OPIS PRZYPADKU się do 47 mg/dl, a kreatynina  do 1,8 mg/ rzywa widoczne były zmiany w postaci
Do Kliniki skierowano klacz zimnokrwi- dl. W pierwszej dobie od przyjazdu do kli- martwicy tworzywa i utraty jego listewko-
stą, w wieku lat 15, z podejrzeniem prze- niki koń zaczął jeść siano i oddawać kał. wej budowy  powierzchnia tworzywa była
ładowania i niedrożności okrężnicy dużej. W drugiej dobie przeprowadzono ba- gładka. Pod rogiem zebrała się niewielka
W trakcie wywiadu z właścicielem usta- danie radiologiczne wszystkich kopyt. ilość ropnego wysięku. Tydzień póz
niej
lono, że 3 dni wcześniej koń zjadł około W żadnym nie stwierdzono przemieszcze- podobny zabieg wykonano na kończynie
15 kg otrąb pszennych i zaraz potem zaczął nia kości kopytowej, profilaktycznie wyko- miednicznej lewej, gdzie ubytek zdrowe-
szybko oddychać, a w ciągu doby przestał nano otwory w przednich ścianach puszek go rogu był o połowę mniejszy niż w koń-
jeść i pić. Od dwóch dni nie oddawał mo- kopytowych. W prawej kończynie piersio- czynie prawej. 3 tygodnie póz
niej rozpo-
czu i kału. Nadal nie pobierał paszy i wody. wej z otworu wypłynęło około 2-3 ml suro- częto stopniowe wdrażanie konia do ruchu.
Dzień wcześniej podano Biovetalgin i olej wiczego płynu, w prawej kończynie mied- Po 2 miesiącach tętno i liczba oddechów
parafinowy. nicznej  około 5-6 ml. Płyn przesączał się zbliżyły się do normy fizjologicznej (tętno:
W badaniu klinicznym stwierdzono przez kolejną dobę. 38/min, oddechy: 18/min). Koń po 3 mie-
znacznie podwyższone tętno (74/min) oraz U klaczy przez pierwszy tydzień kon- siącach został wydany do domu z zalece-
przyspieszony oddech (56/min), tempera- tynuowano chłodzenie kopyt, stosowa- niem kontroli RTG co 2 miesiące.
turÄ™ ogólnÄ… 38,7°C. BÅ‚ony Å›luzowe byÅ‚y fio- no leki przeciwzapalne (fenylobutazon
letowo-czerwone, czas wypełnienia kapilar co 12 h), antybiotyk (Depomycyna). Tęt- PODSUMOWANIE
(CWK) 4 s, widoczne zasinienie warg. Pe- no utrzymywało się w tym okresie pomię- Podczas ochwatu w fazie wczesnej, po-
rystaltyka jelit była zachowana, osłabiona dzy 68-74/min, liczba oddechów obniżyła przedzającej zmiany w kopycie dochodzi
w dolnej części jamy brzusznej. W bada- się do 32-34/min. Antybiotyk podawano do zmian w całym organizmie. W przy-
niu rektalnym wyczuwalne niewielkie ilo- przez 10 dni, prowadzono monitoring tęt- padku opisanym powyżej spożycie nad-
ści suchego kału w okrężnicy małej, pę- na i oddechów. Dwa tygodnie po przyjęciu miernej ilości paszy treściwej spowodo-
cherz moczowy niewielki, jelito ślepe bez konia do kliniki pojawiło się krwawienie wało zaburzenia w układzie pokarmowym,
zmian. Koń poruszał się z trudem, z wywia- z obu nozdrzy. Po podaniu środka obni- co wtórnie doprowadziło do uszkodzeń
du wiadomo, że dwa dni temu przy próbach żającego ciśnienie (furosemid) oraz prze- w układzie moczowym. Z powodu za-
oprowadzania koÅ„ stawiaÅ‚ opór, dwa razy ciwkrwotocznego (Exacyl®) krwawienie palenia jelita, uwolnienia endotoksyn
wywrócił się w trakcie spaceru. W czasie ustąpiło po 40 min. W drugim tygodniu do krążenia ogólnego, zapalenia tworzy-
badania klinicznego zwierzę zachowywa- choroby wdrożono również leczenie pre- wa kopytowego, bólu i wyrzutu endogen-
ło się spokojnie, w poskromie stało z wy- paratem poprawiającym krążenie obwo- nych katecholamin oraz wzrostu ciśnie-
33
CZERWIEC " 6/2009
30
www.weterynaria.elamed.pl
WETERYNARIA W PRAKTYCE KONIE/ORTOPEDIA
nia tętniczego doszło prawdopodobnie u tego konia trwał 4-6 tyg. Obserwując jed- kontroli ortopedycznej i korekcji pozwala-
30
do uszkodzenia kłębuszków nerkowych nak objawy kliniczne, można było zauwa- jącej na prawidłowe obciążenie dystalnego
i ostrego zapalenia nerek. żyć stopniową stabilizację stanu ogólnego odcinka palca.
Mimo bardzo niewielkiego przemiesz- w 3. dobie od przyjęcia konia do Kliniki,
Piśmiennictwo
czenia kości kopytowej, które można było aż do pełnej stabilizacji po 10 dniach. Zna-
1. Stashak Ted S.: Adams Lahmheit bei Pferden.
śledzić na kolejnych zdjęciach RTG, wi- ne są również przypadki, gdzie do zmian
Schaper Verlag, Hannover 1989.
doczne były znaczne zmiany w puszcze w położeniu kości kopytowej dochodziło
2. Kłos Z.: Współczesne poglądy na patogenezę
kopytowej. Na podeszwie doszło do po- kilka lub kilkanaście tygodni po wystąpie-
i leczenie ochwatu. Międzynarodowy Kongres
wstania rozległych krwiaków oraz ściany niu ostrych objawów ochwatu. Pozostaje
 Współczesne problemy w patologii koni ,
oddzielonej po stronie przednioprzyśrod- więc pytanie, w jakim stopniu na rotację
Wrocław 2007.
kowej kopyta. Zmiany widoczne w ścia- kości kopytowej ma wpływ zapalenie two-
3. Pollit C.C.: Historia na jedno kopyto. V Między-
nie i podeszwie puszki kopytowej wska- rzywa i oddzielenie go od rogu listewko-
narodowa Konferencja Hipiatryczna Poświę-
zują, że nie możemy mówić tylko o rotacji wego puszki kopytowej, a w jakim sposób
cona Ochwatowi Koni, Warszawa 2006.
kości kopytowej w jednej płaszczyz
nie, narastania rogu w kopycie po przechoro-
4. Pollit C.C.: Gaszenie pożaru  zapobieganie
ale że dochodzi do przemieszczeń rów- waniu ochwatu? Kiedyś uważano, że głów- ochwatowi. V Międzynarodowa Konferencja
nież w płaszczyz
nie horyzontalnej. Koń ną rolę w procesie przemieszczenia kości Hipiatryczna Poświęcona Ochwatowi Koni,
przez dłuższy czas wykazywał znaczną tkli- kopytowej odgrywa ścięgno zginacza głę- Warszawa 2006.
5. Lukas U.: Gesunde Hufe  kein Zufal. FN-
wość przy omacywaniu puszki kopytowej, bokiego palca. Dziś wiadomo, że przecięcie
Verlag, Warendorf 2007.
a podwyższona liczba tętna utrzymująca tego ścięgna nie zapobiega przemieszcze-
6. Dietz O., Huskamp B.: Handbuch Pferdepraxis.
się przez 6 tygodni wskazywała na toczą- niu i nie powinno być stosowane jako me-
Verlag Enke 1999.
cy siÄ™ proces zapalny oraz towarzyszÄ…cy toda leczenia ochwatu (2). Natomiast zdjÄ™-
7. Hellebrekers L.J.: Schmerz und Schmerz-
mu ból. 6 tygodni po wystąpieniu ostrego cie oddzielonej ściany puszki kopytowej
therapie beim Tier., Schlütersche Verlag,
ochwatu u konia ponownie wystąpiły ob- poprawia jakość narastającego rogu (2).
Hannover 2001.
jawy bólowe ze strony kopyt, co świadczy- U opisanego pacjenta w początkowej fazie
Å‚o o zaostrzeniu procesu przemieszczania ochwatu wykonano otwory w przednich lek. wet. Joanna Persona
kości kopytowej. ścianach puszek kopytowych, co pozwoliło Klinika Koni
Opisany przypadek pokazuje, jak trudno na ewakuację płynu w kończynach mied- Katedra Nauk Klinicznych
oddzielić fazę ostrą ochwatu od fazy prze- nicznych  wyraz
nie bardziej dotkniętych Wydział Medycyny Weterynaryjnej
wlekłej. Biorąc pod uwagę moment zmia- chorobą niż kończyny piersiowe. Należy SGGW w Warszawie
ny położenia kości kopytowej za punkt również pamiętać o tym, że koń po prze- 02-797 Warszawa, ul. Nowoursynowska 100
zwrotny, należałoby uznać, że ochwat ostry chorowaniu ochwatu wymaga regularnej e-mail: [e-mail]
CZERWIEC " 6/2009
33
www.weterynaria.elamed.pl