plik


ÿþ1 Przed dwudziestu picioma wiekami |yB na terenie Grecji znakomity profesor medycyny imieniem Hipokrates. Razu jednego, siedzc w cieniu wspaniaBego platanu na wyspie Kos, skierowaB do swych uczniów, ze szczytu pik- nego wzgórza, prorocze sBowa: "Wasze po|ywienie bdzie waszym lekarstwem". Z perspektywy czasu ta niezwykle trafna wypowiedz w peBni si sprawdziBa. A| do dnia dzisiejszego nikt inny nie podaB lepszej recepty na odzyskiwanie i zachowanie zdrowia jak Hipokrates. (por. Dr med. Henry G. Bieler, Capistrano Beach Przywraca zdrowie |ywieniem 2 MaBa Biblioteka pod redakcj ks. Waleriana Moroza CSMA Seria: W TROSCE O ZDROWIE 1. Przywraca zdrowie |ywieniem, dr med. Ewa Dbrowska Dr med. Ewa Dbrowska PRZYWRACA ZDROWIE {YWIENIEM Michalineum  CMM 2002 3 Redaktor tytuBu ks. Walerian Moroz CSMA Projekt okBadki Alicja Szubert - Olszewska ISBN 83-7019-096-0 Druk: Michalineum ul. J. PiBsudskiego 248 05-261 Marki-Struga k. Warszawy Ka|dy nabywca tej ksi|eczki wspiera dzieBa charytatywno - spoBeczne, do których nale|: 1) Wspólnota "Humanae Vitae", wystpujca w obronie ka|dego ludzkiego |ycia. 2) Towarzystwo "Pow[cigliwo[ i Praca", sBu|ce opuszczonym dzieciom i biednym rodzinom. 3) Fundacja "PosBannictwo Dobroci", organizujca pomoc chorym, starszym, samotnym, niepeBnosprawnym itp. @ Copyright by Walerian Moroz ul. PiBsudskiego 248 05-261 Marki-Struga k. W-wy Na mocy upowa|nienia Autorki wy|ej wymieniony otrzymaB wyBczne prawo dysponowania niniejsz ksi|eczk. Nie wolno wic bez jego zgody dokonywa przedruku zarówno caBej pozycji, jak i jej cz[ci. 4 Wstp Jestem lekarzem klinicznym i zajmuj si leczeniem chorób wewntrznych. Stosujc tradycyjne leczenie farmakologiczne, obserwuje si ustpowanie jedynie objawów choroby, a nie przyczyny. Zatem choroba zwykle postpuje, gdy| jej przyczyna pozostaje nietknita. Z tego powodu pacjenci jak bumeran- gi powracaj do szpitali z kolejnymi zaostrzeniami choroby. Leki nie s obojtne dla organizmu, maj szereg dziaBaD ubocznych, a czsto rozwija si te| oporno[ na ich dziaBanie. Nastpnym, wa|nym problemem jest powszechna nieznajomo[ zasad zdrowego |ywienia. proble- my |ywienia nie znalazBy miejsca nawet w programie studiów medycznych. Wegetarianizm jest traktowa- ny czsto jako dziwactwo, a posty uwa|a si za szkodliwe. Natomiast obserwuje si powszechn akcepta- cj tzw.  dobrego |ywienia , gdzie podstaw jest tradycyjny schabowy i wysoko przetworzone pokarmy, jak biaBa mka, cukier, rafinowane i utwardzone oleje, kawa, piwo. Wynikiem  cywilizowanego stylu |ycia s choroby zwyrodnieniowo  zapalne i wci| rosnca ilo[ przedwczesnych zgonów. Z problemami przywracania zdrowia |ywieniem zetknBam si po raz pierwszy przed 7 laty, kiedy to leczyBam pacjenta z powodu choroby wieDcowej, nadci[nienia i otyBo[ci. Jego stan byB krytyczny. Naj- mniejszy wysiBek wyzwalaB silne bóle serca. Ze wzgldu na du| otyBo[ i zaawansowanie mia|d|ycy na- czyD wieDcowych, zostaB on zdyskwalifikowany z operacji by-passu. Bdc w towarzystwie przyjacióB, wspomniaBam o cierpicym pacjencie i o mojej bezradno[ci. Doradzono mi przeczytanie popularnej ksi|ki, która przedstawiaBa wspaniaBe wyniki leczenia chorób cy- wilizacyjnych gBodówk i diet jarzynow, które uzyskiwaB przed 100 laty szwajcarski lekar Bircher-Ben- ner. Ta pionierska metoda leczenia, nie znalazBa niestety poparcia w[ród wspóBczesnych mu lekarzy. W tej sytuacji lekarz ten otworzyB prywatn klinik w Zurychu, w której do dzisiaj leczy si chorych diet. U[wiadomiBam sobie wówczas, |e dla mojego chorego taka gBodówka mogBaby by ostatni szan- s na wyleczenie. Pacjent bez wahania zgodziB si na 10-dniow gBodówk i nastpnie diet surówkow. Wyniki przeszBy wszelkie oczekiwania. Ju| po kilkudniowej gBodówce ustpiBy bóle zamostkowe i wyst- piB wielomocz. Po 7 dniach chory mógB swobodnie chodzi po schodach i nie miaB obrzków. Po 3 tygo- dniach straciB na wadze 8 kg (ze 110 kg do 102), ci[nienie znormalizowaBo si. Leki zostaBy ograniczone i pacjent opu[ciB szpital. W cigu 7 lat obserwacji ambulatoryjnej wielokrotnie stosowaB on diet warzywno  owocow, na zmian ze zdrowym |ywieniem. CaBkowicie wyeliminowaB miso, ciasta i tBuszcze zwie- rzce. Dzi[ pacjent ten czuje si dobrze, jest prawie bez leków. Prowadzi normalny tryb |ycia. Wa|y 87 kg, czyli o 23 kg mniej ni| przed chorob. Ta obserwacja kliniczna staBa si dla mnie punktem zwrotnym. Przywracanie zdrowia |ywieniem staBo si moj pasj |yciow. T naturaln metod leczenia wprowadziBam do swojej codziennej praktyki lekarskiej. Od tego czasu wspólnie z pacjentami modyfikowali[my przepisy dietetyczne i przeprowadzali- [my szereg badaD, czego plonem staBo si niniejsze opracowanie. 5 I ZAGADNIENIA WPROWADZAJCE 1. Zdolno[ organizmu do samoleczenia Organizm czBowieka stanowi najwspanialszy, samoregulujcy si ukBad, który d|y do utrzymania stanu równowagi, czyli zdrowia. Ta zdolno[ organizmu do samoleczenia znana byBa w dawnych wiekach jako vis mediatrix naturae, za[ leczeniem byBo stwarzanie dogodnych warunków do jej dziaBania. WspóBczesny, cywilizowany czBowiek odszedB daleko od praw Natury.  UlepszyB pokarm m. in. przez rafinacj, denaturacj i dodatki chemiczne, pozbawiajc go warto[ci biologicznej. Z tej przyczyny nagromadziBy si w tkankach liczne zBogi, gdy| wBasne, samoliczce mechanizmy oczyszczania zostaBy upo[ledzone. RozwinBy si w niespotykanej dotd skali przewlekBe cierpienia zwane chorobami cywili- zacyjnymi. A przecie| zdrowie mo|na odzyska szukajc ratunku nie w chemii leków, lecz dziki powrotowi do |y- cia zgodnego z odwiecznymi prawami Natury! Równowaga w organizmie odpowiada równowadze w |ywieniu! Dlatego naglc potrzeb jest po- zytywne nastawienie, usprawnienie wBasnych, samoliczcych mechanizmów, przywrócenie wiary w vis mediatrix naturae. Jedn z najskuteczniejszych i najbardziej naturalnych metod leczenia chorób wspóBczesnej cywili- zacji okazaBa si gBodówka lecznicza lub przedstawiona tu jej odmiana  dieta warzywno  owocowa, a nastpnie radykalna zmiana stylu |ycia przez wprowadzenie zdrowego |ywienia na staBe. Takie postpo- wanie oczyszcza organizm ze zBogów, przywraca równowag i doprowadza do ustpowania chorób cywi- lizacyjnych. 2. NiewBa[ciwe |ywienie jako czynnik chorobotwórczy Jednym z najistotniejszych czynników majcych wpByw na funkcjonowanie organizmu jest |ywie- nie. W zale|no[ci od przyjtego modelu |ywienia mo|na wywoBa chorob albo przywróci zdrowie. Wielkim problemem wspóBczesnego [wiata jest panujcy powszechnie brak [wiadomo[ci o choro- botwórczych wBa[ciwo[ciach wikszo[ci z naszych codziennie spo|ywanych pokarmów. Przyczyn tego jest to, |e: - choroby  |ywienia rozwijaj si podstpnie i przewlekle, - pokarm jest uwa|any za szkodliwy jedynie wtedy, gdy nam szkodzi, - jeste[my przyzwyczajeni do wBasnego modelu |ywienia, - objawy chorób wi|emy z procesem starzenia si, a nie z |ywieniem, - wiedza o warto[ci biologicznej pokarmu jest znikoma. Przez dziesitki lat obowizywaB w krajach uprzemysBowionych model |ywienia oparty na spo|y- waniu misa, nabiaBu, zbo|a, warzyw i owoców. Ta standardowa dieta zawieraBa nadmiar tBuszczu i chole- sterolu, niedobór bBonnika, witamin, mikroelementów i okazaBa si chorobotwórcza. Nadal panuje powszechna opinia, |e: biaBko zwierzce jest niezbdnym pokarmem, |e nale|y je spo|ywa w du|ej ilo[ci, |eby nie byBo niedoborów i |e ma ono wy|szo[ nad biaBkiem ro[linnym. Jak wykazaBy badania na zwierztach, du|a poda| biaBka zwierzcego stymuluje wzrost i dojrze- wanie, ale równocze[nie wywoBuje podatno[ na choroby i skraca |ycie. Nadmiar biaBka zwierzcego w diecie, nie mo|e odkBada si w organizmie, musi ulec spaleniu, zu|ywajc bezcenn energi. Pokarm biaBkowy zakwasza organizm i obci|a dodatkow prac nerki. Wysokie spo|ycie biaBka zwierzcego po- woduje utrat wapnia z moczem, rozwój kamicy nerkowej i osteoporozy (odwapnienie ko[ci). obecno[ zwizków purynowych w misie sprzyja rozwojowi skazy moczanowej, kamicy nerkowej, a ponadto wy- woBuje uzale|nienie. Spo|ycie misa daje przej[ciowo poczucie siBy, analogicznie jak po kawie. W zwiz- ku z tym wielu chorych wyra|a niech do zmiany diety na wegetariaDsk. Miso poddane obróbce termicznej gnije w jelitach, jest czynnikiem toksycznym, przewlekle za- truwajcym organizm, powodujcym wzrost: leukocytozy, prostaglandyn zapalnych PGE2, lepko[ci krwi (co sprzyja zakrzepom), poziomu hormonów estrogennych, prolaktyny, kortyzonu, sprzyja rozwojowi 6 chorób zwyrodnieniowych. Miso zawiera cholesterol i tBuszcze staBe, co tak|e sprzyja rozwojowi mia|- d|ycy. Mleko krowie, zwBaszcza pasteryzowane (gotowane), analogicznie jak miso, podlega gniciu w je- litach, mo|e by tak|e przyczyn zmian zwyrodnieniowych, mia|d|ycy (kazeina, cholesterol, tBuszcze), odwapnienia ko[ci (biaBko, fosforany) i alergii (migreny, zaburzenia emocjonalne, bóle brzucha, arytmie, katar, obrzki stawów itp.). Mleko od krowy jest najzdrowszym pokarmem dla cielt, lecz nie dla czBo- wieka. AmerykaDski National Research Council zalecaB w latach 80. dla wa|cego 80 kg m|czyzny zale- dwie 56 g biaBka, a dla kobiety wa|cej 58 kg  44 g biaBka na dob. Typowa zachodnia diet obfitujca w biaBka i tBuszcze zwierzce oraz uboga w bBonnik jest zwiza- na z podwy|szonym ryzykiem nowotworów (sutka, okr|nicy, prostaty), chorób serca, otyBo[ci, cukrzycy i osteoporozy. Jest gBówn przyczyn zwikszonej [miertelno[ci i chorobowo[ci. TBuszcze nasycone (zwierzce i oleje ro[linne utwardzone) podnosz poziom cholesterolu i osBabiaj odporno[ immunolo- giczn. Dieta bogata w tBuszcze i cukier, przy braku substancji balastowych (bBonnik), jest zwizana z ry- zykiem zachorowania na raka jelita grubego. Oleje ro[linne maj ogromn warto[ biologiczn, gdy| z nich powstaj m.in. prostaglandyny przeciwmia|d|ycowe i zwizane z obron immunologiczn. Tylko oleje surowe (tBoczone na zimno) maj warto[ i s przyswajalne, natomiast poddane rafinacji, utwardzaniu, mog by chorobotwórcze. Podob- nie jak wglowodany, mog blokowa aktywno[ enzymu delta 6-desaturazy, co uniemo|liwia syntez prostaglandyn. W takim przypadku spo|ywanie oleju wiesioBkowego usprawni produkcj bezcennych prostaglandyn. BiaBy cukier uwa|a si za  biaB trucizn , gdy| wywoBuje najwicej chorób cywilizacyjnych. W[ród nich szczególnie wa|ny jest rozwój tzw. zespoBu X, który powstaje m.in. pod wpBywem diety bo- gatowglowodanowej. W skBad zespoBu X wchodzi: otyBo[, cukrzyca, nadci[nienie, choroba wieDcowa oraz zaburzenia poziomu lipidów we krwi. Choroby te maj wspóln przyczyn  niewra|liwo[ komó- rek organizmu na wBasn insulin. Pod wpBywem diety bogatej w cukier, mo|e rozwija si tak|e: próchnica, kamica |óBciowa, ner- kowa, choroby reumatyczne, zwyrodnieniowe ko[ci, zakrzepy, osBabienie odporno[ci immunologicznej. Cukier dra|ni bBon [luzow przewodu pokarmowego, hamujc rozwój naturalnej flory bakteryjnej jelit, upo[ledza przyswajanie pokarmów i witamin. BiaBy cukier i biaBa mka s uwa|ane za najszkodliwsze produkty wspóBczesnej diety. S one po- zbawione niezbdnych dla ich przyswojenia witamin (z grupy B), mikroelementów (m.in. wapnia, fosfo- ru, magnezu i chromu), odbieraj organizmowi te substancje, zaburzajc przemiany biaBek i tBuszczy. Brak witamin i mikroelementów objawiaj si jako chroniczne zmczenie, brak koncentracji, zaburzenia rytmu snu, osBabienie odporno[ci na infekcje dróg oddechowych i in. Nadmierne spo|ywanie tBuszczy, biaBka zwierzcego i cukrów sprzyja powstawaniu w organizmie aktywnych zwizków zwanych wolnymi rodnikami. Czsteczki te mog uszkadza wszystkie struktury komórkowe, uwalniaj enzymy komórkowe, doprowadzajc do szeregu zmian wstecznych: samotrawie- nia, martwicy, zapalenia, niedokrwienia i zwyrodnienia. Produkty sma|one, wdzone, sple[niaBe zawiera- j ogromne ilo[ci nadtlenków, które s tak|e zródBem wolnych rodników. W przypadku zu|ycia wBasnych enzymów przeciwutleniaczy (antywolnorodnikowych) oraz niedoboru w diecie witamin zmiatajcych wolne rodniki (beta karoten, witamina E i C)  dochodzi do rozwoju chorób cywilizacyjnych. przetwo- rzona i ska|ona |ywno[ zamiast zabezpiecza przed wolnymi rodnikami dostarcza ich dodatkowo. Nie- dobór antyoksydantów w diecie prowadzi do wzrostu poziomu cholesterolu. Jest to mechanizm obronny, gdy| uszkodzone na drodze wolnorodnikowej [ródbBonki naczyD s  zalepiane cholesterolem. Rozwija si wówczas mia|d|yca. BBonnik jest skBadnikiem ro[lin, nie wystpuje w produktach zwierzcych. Przyspiesza pasa| jeli- towy, wchBania: wod, szkodliwe toksyny, metale ci|kie i cholesterol napBywajcy z |óBci. DziaBa oczyszczajco na jelita, wymiatajc jak szczotk odpady. Szczególnie istotna jest rola bBonnika rozpusz- czalnego, który zwikszajc wydalanie kwasów |óBciowych, czyni |óB antykamiczn, a organizm pozba- wia cholesterolu. To bBonnik zwalnia przyswajanie cukru z jelit, chronic przed gwaBtown zwy|k poziomu gluko- zy we krwi, co ma istotne znaczenie m.in. w cukrzycy. Niedobory bBonnika w diecie s przyczyn wielu chorób cywilizacyjnych. 7 3. Charakterystyka chorób cywilizacyjnych PrzykBadem chorób cywilizacyjnych s: 1. Zaburzenia metaboliczne, jak np. zespóB X (choroba wieDcowa, cukrzyca, nadci[nienie, otyBo[ brzuszna, zaburzenia poziomu tBuszczu we krwi), skaza moczanowa, mia|d|yca, kamica |óBciowa, nerko- wa. 2. Defekty odporno[ci immunologicznej: alergie (skórne, astma), nawracajce infekcje, choroby z autoagresji (kolagenozy, reumatoidalne zapalenie stawów, przewlekBe zapalenie wtroby, wrzodziejce zapalenie jelita grubego). 3. Choroby zwyrodnieniowe: zwyrodnienie stawów, Buszczyca, zama, paradontoza, nie|yt jelit, wrzód trawienny, stBuszczenie wtroby. 4. Zaburzenia funkcji: zaparcia, zespóB jelita nadwra|liwego, nerwica, depresja, zgaga, jaskra i in. Choroby uwarunkowane |ywieniem posiadaj szereg wspólnych cech: a) s przewlekBe, bez tendencji do samoistnego ich ustpowania, b) maj charakter zwyrodnieniowo - zapalny, c) s ukBadowe tzn. dotycz szeregu ukBadów i narzdów, d) doprowadzaj do niedoBstwa i czsto do przedwczesnej [mierci, e) wystpuj w krajach rozwinitych gospodarczo, gdzie nadmiernie przetworzone i zanieczysz- czone chemi pokarmy s spo|ywane w du|ych ilo[ciach. Podstaw po|ywienia stanowi miso i cukier. Dieta taka jest ubogobBonnikowa, f) nie wystpuj u plemion |ywicych si pokarmem ro[linnym i stosujcych okresowo posty jak np. u Hunzów w Tybecie. II KURACJA OCZYSZCZAJCA ORGANIZM 1. Uruchomienie samoleczcych mechanizmów przez post W rozwoju chorób cywilizacyjnych istotn rol odgrywa zaburzenie stanu równowagi (homeosta- zy) w organizmie, zatem jest to proces odwracalny. Potwierdzeniem sBuszno[ci tego twierdzenia bdzie cofanie si wszystkich chorób, wraz z normalizacj badaD dodatkowych, dziki uruchomieniu wBasnych samoleczcych mechanizmów. Mo|liwo[ manipulowania homeostazy, poprzez zachowanie wBa[ciwej jako[ciowo i ilo[ciowo diety, znajduje si w stadium pocztkowym, jest wic przez lekarzy w niewielkim stopniu zrozumiana i doceniana. Chcc przywróci zdrowie odpowiednim |ywieniem nale|y w pierwszym etapie zastosowa  oczyszczajc gBodówk lecznicz, lub proponowan tu jej odmian - diet warzywno - owocow. Na- stpnie powinno si wprowadzi na staBe zdrowe |ywienie. Wspomagajcym czynnikiem leczniczym jest zwikszenie czynnego wysiBku w postaci gimnastyki, spacerów, pracy fizycznej. GBodówka lecznicza czyli post, mo|e by [cisBa, gdy caBkowicie eliminujemy przyjmowanie po- karmów, pijc jedynie wod. Innym rodzajem postu mo|e by picie soków np. jarzynowych lub wyBczne spo|ywanie jarzyn i owoców. Postem mo|e by tak|e spo|ywanie chleba i wody. Wspóln cech postów jest przerwa w od|ywianiu. W tym czasie zostaje uruchomiony szereg re- akcji zmierzajcych do eliminacji nagromadzonych zBogów, regeneracji i przywrócenia homeostazy, czyli zdrowia. W przypadku braku postów organizm zostaje pozbawiony mo|liwo[ci samooczyszczania. Prze- rwanie dowozu biaBka i tBuszczu doprowadza do zu|ycia wBasnych, zwyrodniaBych biaBek, zBogów tBusz- czu, cholesterolu (od|ywianie wewntrzne). Uruchomienie proteolizy (rozpadu biaBek) ma ogromny wpByw na procesy regeneracji, ustpowanie zmian zwyrodnieniowo  zapalnych. Jak wykazaBy badania naukowe, gBodowanie zwiksza wydzielanie hormonu somatotropowego, który aktywizuje glukagon i nu- kleotyd cAMP. Ten zwizek neutralizuje mediatory zapalne, uszczelnia bBony komórkowe, dostarcza energii komórkom do ich pracy. Uruchomienie lipolizy (rozpadu tBuszczu) sprzyja cofaniu si mia|d|ycy, otyBo[ci, usprawnieniu wielu przemian. Kwasy tBuszczowe przesikaj do [wiatBa przewodu pokarmowego, co daje uczucie bra- 8 ku gBodu. W czasie leczenia chorób cywilizacyjnych diet gBodówkow lub warzywno-owocow, wystpuje utrata wagi i cofaj si choroby cywilizacyjne. Inne diety niskokaloryczne oparte na spo|ywaniu biaBka w postaci chudego misa, mleka i twarogu wywoBuj tak|e efekt odchudzajcy, jednak|e pozostaj bez wpBywu na wspóBistniejce choroby. 2. Dwuetapowe leczenie |ywieniem Leczenie chorób cywilizacyjnych. |ywieniem jest dwuetapowe. Pierwszy etap o charakterze oczyszczajcym jest okresem, w którym zaleca si spo|ywanie wyBcznie warzyw i owoców. Drugi etap polega na wprowadzeniu na staBe zdrowego |ywienia, które gwarantuje równowag w organizmie i jego dobr kondycj. Pierwszy etap nie powinien by dla czBowieka jednorazowym epizodem, do którego si nie wraca. W okresie zdrowego |ywienia zaleca si od czasu do czasu krótkotrwaBe wstawki diety wa- rzywno  owocowej, np. jeden tydzieD tej diety w miesicu lub post o chlebie i wodzie np. dwa razy w ty- godniu. Czas kuracji zale|y od zaawansowanej choroby i wspóBpracy pacjenta. Najlepsze wyniki uzyskuje si po sze[ciu tygodniach diety warzywno - owocowej. Mo|na stosowa tak|e krótkie kuracje, przeplata- jc je okresami zdrowego |ywienia. W czasie kuracji zaleca si spo|ywa warzywa ubogie w substancje od|ywcze takie jak: korzenio- we (marchew, buraki, seler, rzodkiew, pietruszka, chrzan), kapustne (kapusta biaBa, wBoska, kalafior), ce- bulowe (cebula, czosnek, pory), dyniowate (ogórki, zwBaszcza kiszone, kabaczek, dynia), li[ciaste (saBata, seler naciowy, zioBa przyprawowe), psiankowate (pomidor, papryka), owoce (jabBka, grapefruity, cytryny). Nie nale|y spo|ywa zbó|, orzechów, ziemniaków, strczkowych, chleba, mleka, oleju, misa, ani sBodkich owoców. S zbyt od|ywcze, hamuj utrat wagi ciaBa, co jest równoznaczne z zahamowa- niem procesów spalania wBasnych zBogów tBuszczu i zwyrodniaBych tkanek. Jednym z czstszych bBdów kuracji jest dodatek do diety warzywnej pokarmów wysokood|yw- czych jak mleko, olej, masBo, co przerywa od|ywianie wewntrzne. Poniewa| od|ywianie zewntrzne jest wówczas niewystarczajce, wic mo|e doj[ do szeregu niedoborów pokarmowych i braku ustpowania chorób cywilizacyjnych. Nie nale|y pi mocnej herbaty, kawy, alkoholu, ani pali papierosów. Warzywa zaleca si spo|ywa w postaci surówek, soków, warzyw duszonych i zup gotowanych na wodzie bez tBuszczu. Ilo[ pokarmów jest dowolna, zwa|ywszy, |e po kilku dniach diety znika uczucie gBodu, co sprzyja ograniczeniu ilo[ci spo|ywanych pokarmów." PrzykBadowy jadBospis: Na [niadanie: szklanka soku pomidorowego lub jabBkowego, marchwiowego, sBaba, niesBodzona herbata i 2 jabBka. Na obiad: zupa jarzynowa, kilka surówek, ugotowany burak, ogórek kiszony, saBata, bigos z kapu- sty i pomidorów na ciepBo. Na kolacj: herbata zioBowa, jabBko. W przypadku nietolerancji pokarmów surowych zaleca si pocztkowo kilka dni postu o wodzie lub soku np. marchwiowym, nastpnie warzywa gotowane i stopniowe wprowadzanie surówek. W razie wzd dodawa do pokarmów zmielony kminek z majerankiem, lub Raphacholin (sok z czarnej rzodkwi). Zaleca si codziennie spo|ywa pokarmy zawierajce bakterie kwasu mlekowego, np. kiszone ogórki, kapust, sok z kiszonych buraków oraz czosnek lub chrzan. Jedynie bakterie fermentacyj- ne trawi bBonnik. Czosnek i chrzan s zabójcze w stosunku do bakterii gnilnych i nie niszcz bakterii fer- mentacyjnych. W czasie kuracji nale|y spo|ywa zielone ro[liny (pietruszka, saBata, koper, pokrzywa, kapusta) w postaci soków, surówek: Ro[liny te s zródBem m.in. dobrze przyswajalnego wapnia, co zapobiega od- wapnieniu organizmu, chlorofilu dostarczajcego bezcennego magnezu i |elaza. Wolno u|ywa soli z mi- kroelementami, gdy| jarzyny prawie nie posiadaj soli. 9 3. Przebieg kliniczny kuracji Najtrudniejszym okresem kuracji warzywno - owocowej jest kilka pierwszych dni, kiedy to nast- puje przestawienie przemian na tory spalania. Niekiedy odczuwa si osBabienie, gBód, ból gBowy. Do krwi uwalniaj si rozpuszczalne w tBuszczu toksyny (pestycydy, leki). Je|eli nie przerywa si kuracji, to po 2  3 dniach wszystkie dolegliwo[ci ustpuj. Wa|nym problemem s wypró|nienia, gdy| szereg przykrych objawów, jak uczucie osBabienia czy gBodu, wtedy ustpi. Jako pierwszy znak poprawy pojawia si lepszy sen, pogodniejszy nastrój i niespo- tykana dotd ch do pracy. Zwiksza si tolerancja wysiBku, zmniejszaj si bóle wieDcowe, stawowe, chromanie, stopy staj si cieplejsze, przebarwienia troficzne skóry cofaj si, ustpuj obrzki, pojawia si wielomocz. Pot i mocz przybieraj przykry zapach, za[ stolec traci przykr woD. Dieta warzywno - owocowa dostarcza zaledwie 400 kcal (a dieta zwykBa ok. 2000 kcal), co przy- wraca komórkom wra|liwo[ na insulin. Obni|a si wówczas st|enie insuliny we krwi, zmniejsza si zwrotne wchBanianie sodu w nerkach (dane z pi[miennictwa), co doprowadza do ustpowania wszystkich chorób nale|cych do zespoBu X. Normalizacja ci[nienia, podobnie, jak cofanie si cukrzycy, choroby wieDcowej nastpuj samoist- nie. Nale|y wówczas stopniowo odstawia leki, gdy| w przeciwnym razie dojdzie do szeregu ubocznych objawów polekowych, np. po Verospironie - mo|e pojawi si obrzk gruczoBów piersiowych, po moczo- pdnym Furosemidzie - mog wystpi zaburzenia elektrolitowe i lipidowe, po naparstnicy - nudno[ci, zaburzenia rytmu, po Encortonie - nasilenie trdziku, ci[nienia, po insulinie - niedocukrzenie itd. Leki na- le|y redukowa pod kontrol lekarza. W czasie kuracji mog wystpowa tzw. kryzysy ozdrowieDcze w postaci nasilenia niektórych do- legliwo[ci, które byBy w przeszBo[ci, np. pojawia si ból stopy, która byBa zBamana przed wielu laty, szum w uszach z wieku dziecicego, kiedy kto[ chorowaB na zapalenie uszu, zawroty gBowy analogicznie jak wówczas, kiedy przebyB wstrzs mózgu, obrzk dziseB, bóle stawów, niedokrwisto[, itp. Te objawy zwykle ustpuj samoistnie. Zdarza si, |e po spo|yciu misa ustpuj kryzysy ozdrowieDcze (analogicz- nie jak u narkomanów ustpuj objawy pod wpBywem narkotyku). Procesy regeneracyjne zwyrodniaBych ko[ci i stawów trwaj najdBu|ej, bo od kilku miesicy do kilku lat. Zaobserwowano cofanie si przykurczów stawów w chorobie zwyrodnieniowej i reumatoidal- nym zapaleniu stawów, ju| po 6 tygodniach diety. W czasie diety ustpuje stBuszczenie wtroby, |óB zawiera wicej kwasów |óBciowych (antyka- miczna), poprawia si trawienie. Z moczem obficie wydalaj si sole (piasek). Nie zaobserwowano ubocznych dziaBaD diety, poza osBabieniem. W moczu pojawia si przej[cio- wo aceton, który znika po wypiciu roztworu miodu lub spo|yciu sBodkich owo Na podstawie badaD wBasnych zaobserwowano, |e w czasie diety warzywno  owocowej: a) utrata wagi jest proporcjonalna do wagi wyj[ciowej: im wy|sza waga wyj[ciowa, tym wiksza jej utrata. Szczupli chudn po 2 tygodniach [rednio 3- -4 kg, a otyli 4-6 kg. Pacjenci z nadwag chudn po 4 tygodniach - 8 kg, a po 6 tygodniach diety - 12 kg. Wiksza jest utrata wagi na dob na pocztku die- ty i wynosi 0,48 kg, za[ po 4 tygodniach 0,4 kg, a po 6 tygodniach - tylko 0,28 kg; b) u pacjentów z chorob niedokrwienn serca poziom cholesterolu caBkowitego obni|a si po 6 tygodniach diety o 23%, LDL o 13%, trójglicerydów o 67%, za[ cholesterolu HDL pocztkowo obni|a si, a po 6 tygodniach wzrasta o 32%, co odpowiada przywróceniu gospodarki lipidowej do normy; c) w przypadku przewlekBych infekcji bakteryjnych mo|e wystpi gorczka (ok. 4 dnia diety), która ulegnie samoistnej normalizacji po 4 -6 dniach; d) odczyn OB je[li byB wysoki ulegnie obni|eniu ju| po kilku dniach diety. W chorobach zapal- nych OB po kilku dniach kuracji przej[ciowo podwy|sza si, a nastpnie obni|a; e) poziom kr|cych kompleksów immunologicznych zachowuje si analogicznie jak OB: je[li byB wysoki - obni|y si, za[ niski  przej[ciowo wzro[nie, a nastpnie obni|y si (samoczyszczanie orga- nizmu); f) w przewlekBych zapaleniach wtroby podwy|szona wyj[ciowo aktywno[ transaminaz oraz auto przeciwciaB ulega obni|eniu ju| po kilku tygodniach diety; g) dieta pozwala na zmniejszenie (albo odstawienie) leków. PrzykBadowo: obni|enie dawki przyj- mowanych przewlekle hormonów sterydowych nie wywoBa zaostrzenia objawów choroby pierwotnej (astma, reumatoidalne zapalenie stawów, zapalenie wtroby), co najcz[ciej jest niemo|liwe na diecie normalnej; h) powrót do poprzednio stosowanej diety misnej u pacjentów po kuracji jarzynowej powoduje 10 nawrót chorób wyj[ciowych. Nie wskazane jest stosowanie tego rodzaju diety u kobiet w ci|y, w zaawansowanych chorobach wyniszczajcych jak: nowotwory, nadczynno[ tarczycy, w okresie przed operacj. 4. Przepisy diety warzywno-owocowej 1) Zestawy surówek: - saBata, szczypior, koper, pomidor, seler naciowy, tarte jabBko, ogórek kiszony - wymiesza z wod od kiszonych ogórków, przyprawi zielem estragonu; - marchew, seler, jabBko i sok z cytryny; - marchew, jabBko, kapusta, cebula skropione kwasem mlekowym; - marchew, jabBko; - kapusta kiszona, cebula, lub szczypiorek, jabBko; - burak gotowany, jabBko, cebula, sok z cytryny; - kapusta kiszona, cebula, lub szczypiorek, jabBko; - burak gotowany, jabBko, cebula, sok z cytryny; - kapusta kiszona, marchew, jabBko, szczypiorek; - ogórki kiszone, cebula; - saBata z cytryn; - kapusta biaBa (sparzona wrztkiem) z jabBkiem, cytryn. 2) Zestaw soków: - marchew, jabBka; - marchew, burak; - marchew, seler, pietruszka; - seler, dynia, jabBka; - pomidor, marchew, szpinak; - pokrzywa, jabBka; - kapusta, pietruszka zielona, marchew, jabBka itp. 3) Przepisy na inne dania: - Zupa jarzynowa: marchew, seler, pietruszk, por, cebul pokroi i ugotowa dodajc pod koniec By|k koperku i sól. Mo|na zup zmiksowa, doda majeranku, czosnku lub bazylii. Na bazie zupy jarzynowej mo|na ugotowa barszcz, zup ogórkow, pomidorow, kalafiorow, szczawiow, kapu[niak itp. - Zupa z papryk: ugotowa pokrojone jarzyny: papryk, cebul, czosnek, marchew, pomidory, seler, por, pietruszk, kapust. Przyprawi sol i pieprzem. Uwaga! Do zup nie dodawa mleka, [mietany ani tBuszczu. - Bigos jarski: zala wrztkiem pokrojon kapust [wie|, lub kiszon z cebul i po 20 min doda po- krojone jabBka, przecier pomidorowy. Przyprawi kminkiem, majerankiem, li[ciem laurowym i sol. - Leczo: pokrojon cebul ugotowa w maBej ilo[ci wody, doda surow papryk, przecier pomidorowy i gotowa do mikko[ci. Przyprawi sol, cukrem i pieprzem. - Leczo inne: do rozgotowanej cebuli doda kabaczek lub dyni i surow papryk oraz przecier pomi- dorowy. Przyprawi sol i pieprzem. - Dynia: pokroi na plastry, ugotowa na parze, posypa sol, natk. - Marchew: ugotowa na parze, posypa koperkiem i sol. - Burak gotowany: poda w plastrach na ciepBo. - Kalafior lub kapusta wBoska - ugotowa w osolonej wodzie. - Sok z buraków kiszonych: 1 kg buraków, 2 1 wody, 3 zbki czosnku, 1,5 1y|eczki soli szarej, 2 By- |eczki cukru, skórka z chleba razowego. Po 3 dniach mo|na pi na surowo lub u|ywa do barszczu. - JabBka pieczone w folii. - Mus jabBkowy: ugotowa w maBej ilo[ci wody pokrojone jabBka i przetrze przez sito. 11 III ZDROWE {YWIENIE 1. Warto[ biologiczna pokarmu W [wietle wspóBczesnej dietetyki najwiksze znaczenie ma warto[ biologiczna pokarmu, tzn. od- dziaBywanie pokarmu na zdrowie. Mniejsze znaczenie przypisuje si warto[ci kalorycznej bdz od|yw- czej (ilo[ biaBka, cukrów, tBuszczu). Kryterium zdrowego pokarmu speBniaj ro[liny bdce w stanie naturalnym, tzn. jak najmniej przetworzonym, pochodzce z upraw biodynamicznych (bez sztucznych nawozów i bez chemii). W 1991 roku zostaB opublikowany Raport Lekarzy na Rzecz Odpowiedzialnej Medycyny w Ame- ryce, który zrewolucjonizowaB nauk o |ywieniu, uznajc za podstaw zdrowego |ywienia 4 grupy pokar- mów: 1) peBne ziarna zbó| (kasze, chleb razowy, mka razowa, ziarno skieBkowane, pBatki zbo|owe, ry| brzowy, kukurydza), 2) ro[liny strczkowe (fasola, groch, soja, soczewica), 3) warzywa, 4) owoce. Po- karmy ro[linne zawieraj ogromne ilo[ci mikroelementów, witamin, bBonnika, enzymów i innych sub- stancji czynnych biologicznie, co zapewnia ich doskonaBe przyswajanie, sprawne oczyszczanie i regene- racj organizmu. Nasz przewód pokarmowy jest przystosowany do trawienia |ywego po|ywienia ro[lin- nego, o czym [wiadczy m.in. naturalna flora bakterii jelitowych rozkBadajcych wielocukier ro[linny  celuloz, a tak|e obecno[ w [linie enzymu trawicego inny wielocukier ro[linny  skrobi. Nale|y dba o zachowanie wBa[ciwej flory bakteryjnej jelit, przez spo|ywanie pokarmów kiszonych i bakteriobój- czych (czosnek, chrzan). Ziarno stanowi podstawowy pokarm czBowieka ze wzgldu na zawarto[ biaBka, zBo|onych wglo- wodanów, tBuszczów, witamin i substancji mineralnych w zrównowa|onym, najodpowiedniejszym dla czBowieka stosunku. Po|ywienie bazujce na peBnym zbo|u zapobiega chorobom serca, nadci[nieniu, cu- krzycy, nadmiarowi cholesterolu, nowotworom, chorobom stawów, skóry i wielu innym. W zdrowym |ywieniu nale|y eliminowa z diety |ywno[ oczyszczon, tak jak: biaBy cukier, mk, biaBy ry| i sól. U|ywa mki razowej, nieBuskanego ry|u i szarej soli. Unika spo|ywania d|emów, ciast, czekolad, cukierków. Zastpowa je owocami surowymi lub suszonymi (rodzynki, morele, jabBka, gruszki, [liwki), czy nasionami (dyni, sBonecznika, orzechów, wiesioBka). Oleje rafinowane  zastpowa tBoczonymi na zimno, gotowane mleko zastpowa kefirem, jogurtem czy zsiadBym mlekiem. {ywno[ przetworzon przez sma|enie, wdzenie dBugie gotowanie, rafinowanie, pasteryzacj, sztuczne barwienie nale|y eliminowa. Produkty zawierajce nadmierne ilo[ci tBuszczów i biaBka lub ubo- gie w bBonnik i zBo|one wglowodany (miso, nabiaB) mog by chorobotwórcze i nie s niezbdne w zdrowym |ywieniu. Szczególnie nale|y d|y do eliminacji misa zwierzcego i jego przetworów. Ryby i nabiaB spo- |ywa w ograniczonej ilo[ci. W zdrowym |ywieniu nale|y uwzgldnia wBa[ciwe Bczenie pokarmów. Szczególnie korzystne poBczenia stanowi zbo|a z: warzywami, strczkowymi lub grzybami oraz warzywa z: nabiaBem, tBusz- czem, ryb, zbo|em. Wówczas uzupeBniaj si brakujce aminokwasy, co czyni biaBko ro[linne peBnowar- to[ciowym. Nie nale|y Bczy nabiaBu czy misa z produktami zbo|owymi, ziemniakami, ani tBuszczem. Ro[liny strczkowe to bogate zródBa biaBka. W[ród nich soja jest ro[lin najbogatsz w biaBko, gdy| zawiera go dwukrotnie wicej ni| miso. Badania naukowe dowiodBy, |e zarówno biaBko, olej i le- cytyny soi wykazuj dziaBanie antymia|d|ycowe. W zdrowym |ywieniu wa|ny jest rytm spo|ywania pokarmów. Ze wzgldu na proces oczyszcza- nia organizmu, który trwa do godziny 12.00, nale|y spo|ywa [niadanie dopiero okoBo 12.00. Do tego czasu mo|na wypi sok, zje[ owoc. Pamita nale|y, |eby je[ surowe owoce i warzywa przed posiBka- mi, wówczas ro[linne enzymy trawienne uBatwiaj trawienie przyjtych pokarmów. PrzykBadowy jadBospis: Na [niadanie: owoce, musli z jogurtem, razowe pieczywo z past ro[linn czy twarogiem, herbata. Na obiad: surówka z owoców, zupa jarzynowa z kasz, strczkowymi i chleb razowy. Na drugie danie: kasza lub makaron razowy i dwie albo trzy jarzyny (Bczy korzeniowe z li[ciowymi, 12 ogórek kiszony, kotlet z soi  je[li w zupie nie byBo strczkowych) i sos grzybowy. Na kolacj: surówka z kieBków pszenicy z jabBkiem, razowe pieczywo z past pieczarkow i ryba w jarzy- nach. Jedynie naturalna, niskobiaBkowa dieta warzywno  zbo|owa zapewnia zdrowie i dBugowieczno[. 2. Przepisy zdrowego |ywienia 1) Surówki Surówka z owoców: pokroi w kostk jabBka, gruszki, pomaraDcze, kiwi, banan. Doda orzechy, sok z cytryny. Surówka mieszana: pokroi saBat zielon, pekiDsk, pomidory, ogórek kiszony (lub kapusta kiszona), papryk, szczypior, rze|uch, koperek, natk i kieBki sojowe. Wymiesza z sosem vinigrette. Surówka z czerwonej kapusty: poBczy drobno pokrojon czerwon kapust z 3 By|kami oleju tBoczo- nego na zimno, sokiem z 1 cytryny i 1 By|eczk soli. Doda nieco pieprzu. SaBatka jarzynowa z soj: pokroi gotowan marchew, seler, pietruszk, ogórki surowe, poBczy z ugo- towan soj, majonezem, przyprawi do smaku. Muesli: zala na noc 1 By|k pBatków owsianych (lub 1 By|eczk pBatków i 1 By|eczk ziaren zbo|owych) z 3 By|kami wody. Zmiesza 1 By|k soku cytrynowego z 1 By|k sBodzonego mleka skondensowanego, doda pBatki, tarte jabBko, posiekane orzechy, [wie|o zmielone siemi lniane. Mo|na zamiast mleka u|y jogurtu z miodem, a jabBka zastpi innymi owocami surowymi, lub suszonymi. Muesli z miodem (granola): wymiesza 2 szkl. pBatków owsianych z ¼ szkl. wiórek kokosowych, ½ szkl. orzechów, ¼ szkl. rodzynek, ½ By|eczki soli, 2 By|kami miodu i ½ szkl. oleju. Piec w piekarniku na bla- sze, kilkakrotnie mieszajc (w temp. 180 stopni przez 20 min, nastpnie w temp. 130 stopni przez 45 min). Podawa z utartym jabBkiem. 2) Mleko ro[linno  owocowe Mleko sojowe: zala ½ szklanki soi  2 szklankami zimnej wody na noc, przepBuka i zmiksowa soj z 1 szkl. gorcej, przegotowanej wody, doda nastpn szklank wody i jeszcze raz zmiksowa. Przecedzi przez sitko z pBótnem. PozostaB such mas znowu zmiksowa z 2 szkl. wody i przecedzi. Mleko zago- towa 3 min. Doprawi miodem i sol. Przechowywa przez kilka dni w lodówce. Mleko z mki sojowej: 2 By|ki mki sojowej wymiesza z 1 szkl. przegotowanej wody i 1 By|eczk mio- du. Mleko sojowo  kokosowe: 1 szkl. soi uprzednio moczonej przez noc, przepBuka i podgotowa 30 min z 3 szkl. wody i ½ szkl. wiórek kokosowych, nie dopuszczajc do gotowania. Odcedzi wod i zmiksowa w proporcji na 1 szklank soi  1 szklanka wody i 2 By|ki miodu. Doda 1 szkl. wody i 2 By|ki miodu. Miksowa do konsystencji [mietany i doda jeszcze 2 szklanki wody. Czynno[ powtórzy z pozostaB ilo[ci soi. Mleko mo|na przecedzi przez gaz. Mleko owsiano  kokosowe: gotowa przez 15 min.: 1 i ½ szkl. wody, ¼ szklanki miodu, ½ szkl. pBat- ków owsianych, ½ szkl. wiórek kokosowych i ½ By|eczki soli. Nastpnie zmiksowa do konsystencji [mietany i doda 2 szklanki wody. Mo|na przecedzi przez gaz. Zalewa bananowa: zmiksowa 1 szkl. mleka sojowego, 1 banan i 1 By|k wiórek kokosowych. 3) Dodatki do pieczywa MasBo niskocholesterolowe: uciera [wie|e masBo z olejem tBoczonym na zimno. Mo|na doda soku z cytryny, ½ By|eczki musztardy, szczypiorku, cebuli, czosnku, majeranku, estragonu, soli, pieprzu. Pasta z fasoli lub soczewicy: ugotowan fasol lub soczewic zmieli z cebul zeszklon na oleju i 13 czosnkiem, doda 1 By|k soku cytryny, veget, sól, posypa pietruszk. Pasta z fasoli: ½ szklanki ugotowanej, zmielonej fasoli utrze z 4 By|kami masBa i 1 By|eczk majeranku. Przyprawi sol, pieprzem. Mo|na doda upra|onego, zmielonego siemienia lnianego. Podawa do kana- pek z ogórkiem kiszonym. Pasta z pszenicy, jczmienia i soi: zmielona gotowana: pszenica, jczmieD, soja z cebul zeszklon na oleju, sól, pieprz, majeranek, koncentrat pomidorowy. Mo|na z poBowy porcji usma|y kotlety. Pasta z soi, lub pszenicy: zmielon ugotowan soj lub pszenic z cebul zeszklon na oleju wymiesza z ketchupem, lub koncentratem pomidorowym, sól, pieprz, ew. pokrojona Bodyga selera, lub szczypiorek. Pasta orzechowo  migdaBowa: zmieli orzechy z migdaBami, doda rozgnieciony widelcem banan, ro- dzynki, pBatki owsiane, zarodki i otrby pszenne. Pasta z pieczarek: cebul zeszkli na oleju, doda 40 dkg pokrojonych pieczarek i dusi. Zemle w ma- szynce, doda ¾ szkl. ugotowanej kaszy gryczanej, jarzynk, sól, 1 By|k oleju i utrze na jednolit mas. Pasta z ziaren: wymiesza zmielone siemi lniane, zarodki pszenne, pokrojone orzechy, pestki sBonecz- nika, dyni, rodzynki, miód i utarte jabBko. Pasta twaro|kowa: twaróg wymiesza ze szczypiorkiem, pomidorem, rzodkiewk (ew. czarn rzep), papryk, jogurtem. Mo|na te| doda kiszony ogórek. MasBo orzechowe: zmieli 20 dkg orzechów (ziemnych, wBoskich, migdaBów) w mBynku na jednolit mas, doda 2 By|ki oleju tBoczonego na zimno, 1 By|eczk miodu, i szczypt soli. U|ywa do chleba ra- zowego. Twaro|ek z owocami: wymiesza twaro|ek z By|k oliwy i 2 By|kami [wie|o zmielonego siemienia lnia- nego, 3 By|kami wody, jabBkiem utartym, sokiem owocowym, sol. Posypa lekko wypra|onymi pBatkami zbo|owymi. Pasztet z soi: zmieli ugotowan soj z pieczarkami uduszonymi na oleju i buBk namoczon w wodzie. Przyprawi sol, pieprzem, gaBk, bazyli. Doda nieco oleju i mki sojowej. Piec na blaszce wyBo|onej foli w temperaturze 250 stopni. Pasztet z soczewicy lub grochu: 1 szklank okruchów z razowego chleba namoczy w ciepBej wodzie, 2 cebule i czosnek zeszkli na oleju, doda odci[nity chleb i dusi razem 15 min. Doda zmielon ugoto- wan soczewic (1 i ½ szkl.) lub groch, imbir, natk, sól. Piec w |aroodpornym szkle 25 min. Pasztet z pieczarek: 1,25 kg pieczarek i 2 cebule pokroi i podsma|y na oleju. Przepu[ci przez ma- szynk z odci[nit buBk, doda |óBtko, sól, pieprz i gaBk muszkatoBow, utrze i doda pian z biaBka. Upiec w natBuszczonej i wysypanej buBk tart foremce. 4) Zupy Zupa jarzynowa: jarzyny utrze i udusi na oleju, dola wody, dosypa kaszy, przyprawi majerankiem, czosnkiem, doda mk rozmieszan z mlekiem, ugotowa. Na bazie zupy jarzynowej mo|na przyrzdzi inne zupy, np. ogórkow, pomidorow, kalafiorow, barszcz itp. Zupa jarzynowa z dyni: udusi na oleju cebul, por, rzep, marchew. Doda pokrojon w kostk dyni, zala wod, przyprawi sol, gaBk muszkatoBow i pieprzem. Po 15 minutach gotowania zag[ci grysi- kiem, zmiksowa, gotowa jeszcze 10 minut. Zupa z soczewicy: udusi czosnek z cebul na oleju z maB ilo[ci wody, doda 10 szklanek wody, 2 i ½ szkl. soczewicy, utart marchew, seler, przecier pomidorowy, przyprawi majerankiem, li[ciem lauro- wym, sol, sokiem z cytryny, natk. Gotowa 40 minut. Zupa cebulowa: udusi 5 cebul na oleju z maB ilo[ci wody, doda 8 szklanek wody i 3 By|ki vegety. Zagotowa. Podawa z grzankami z razowego chleba. Zupa z porów: ugotowa pokrojone ziemniaki, doda zrumienione na oleju pory, veget, sól, pieprz, ko- per, 1 By|k [mietany. Zmiksowa, podawa z chlebem razowym. Zupa z pszenicy: namoczy na noc ½ szklanki pszenicy, ugotowa. WBoszczyzn zetrze na tarce, doda ½ kg pokrojonych ziemniaków, zala wod, doda 3 By|ki oleju, sól, ziele angielskie, li[ laurowy, ugoto- wa, poBczy z pszenic, doda roztarty czosnek i natk. {ur z razowej mki: 10 czubatych By|ek razowej mki (|ytniej) zala 1 i ½ szklanki wody, przykry po- dziurkowanym papierem i odstawi w ciepBe miejsce. Miesza drewnian By|k 2 x na dob. Zakiszony |ur wymiesza z wod, doda roztarty z sol czosnek, kminek i mieszajc zagotowa. {urek z pieczarkami: ugotowa wywar z wBoszczyzny i cebuli  przecedzi. WBo|y pieczarki, pokrojo- 14 ne i podsma|one na oleju, doda li[ laurowy, ziele angielskie. Gotowa 10 min i wla |ur (na 1 litr wody 0,5 litra |uru), zagotowa. Przyprawi roztartym czosnkiem z sol i pieprzem. 5) Zbo|a ró|ne Pszenica lub |yto gotowane: namoczy na noc 1 szklank zbo|a w 3 szklankach wody i gotowa 2-3 go- dziny (w szybkowarze 30 min), pod koniec doda sól. Podawa np. z marchewk duszon na oleju. Kasza jczmienna (pczak) gotowana: 1 szklank namoczy na kilka godzin i ugotowa z 3 szklankami wody i szczypt soli. Po 15 min zmniejszy gaz i dogotowa okoBo godziny lub po 15 min gotowania za- win garnek w gazety i koc i pozostawi na 2-3 godziny. Mo|na podawa wymieszane z grzybami i ce- bul uduszonymi na oleju. Zamiast pczaku mo|na ugotowa (razem) kasz gryczan z ry|em. Kasza gryczana gotowana: zagotowa 3 szklanki osolonej wody, wsypa 1 szklank kaszy gryczanej, gotowa kilka minut bez pokrywki, dogotowa na maBym ogniu 20-30 min pod przykryciem. Soczewica gotowana: 1 szklanka moczonej kilka godzin w wodzie soczewicy gotowa póB godziny w 2 i ½ szkl. wody z dodatkiem li[cia laurowego, czbru, soli. Ry| brzowy gotowany: 1 szklank ry|u zala 2 szkl. wody i gotowa 1 godzin. Pod koniec gotowania osoli. Pra|one siemi lniane: 25 By|eczek siemienia upra|y na patelni z sol i krótko zmieli w mBynku od ka- wy. U|ywa do posypywania kasz, pBatków, placków, nale[ników. Kasza kukurydziana na sBodko: 2 szklanki ugotowanej kaszy kukurydzianej (gotowa 1 szklank kaszy z 3 szklankami wody i szczypt soli) przeBo|y do |aroodpornego naczynia, przykry utartymi jabBkami, wymieszanymi z 3 By|kami powideB [liwkowych i zapiec. Podawa posypane bakaliami. Placki z mki razowej: 2 szklanki mki razowej (mo|e by pszenna, |ytnia, gryczana itp.) wymiesza z 1 jajkiem (biaBkiem), szczypt soli i wod, |eby powstaBo do[ gste ciasto. Sma|y na oleju. Placuszki z pBatków owsianych i jarzyn: udusi na oleju utarty seler, cebul, por, doda 1 szklank pBat- ków owsianych, ½ szklanki mleka i jeszcze podgotowa. Uformowa placuszki 1 cm grubo[ci, zanurza w jajku i buBce tartej. Upiec w piekarniku na wysmarowanej olejem blasze. Bliny z mki gryczanej i pszennej razowej: 2,5 dkg dro|d|y rozpu[ci w szklance ciepBego mleka, do- da 1 By|eczk cukru i zostawi na 15 min |eby urosBy. Wymiesza z 1 i ½ szklanki mki gryczanej i 1 i ½ szklanki mki pszennej razowej, doda |óBtko, 2 dkg masBa, szczypt soli, rozpuszczone dro|d|e, 2 szklanki mleka, zostawi w ciepBym miejscu na 2 godziny. Doda pian, usma|y na oleju bliny grubo[ci ok. póB cm. Podawa z surówkami, pastami. Makaron z pszennej mki razowej: lekko przesia 3 szklanki mki razowej, doda 1 jajko, ¾ szkl. wody i szczypt soli. Zagnie[ ciasto, cienko rozwaBkowa, pokroi w cienkie paseczki, przesypujc m- k. gotowa we wrzcej, osolonej wodzie 15 min. Podawa z sosami, duszonymi jarzynami, przecierem pomidorowym, grzybami. 6) Zbo|a z warzywami Groch gotowany z pszenic: namoczone poprzedniego dnia w osobnych naczyniach groch (1 szkl.) i pszenic (½ szkl.) ugotowa razem w 4 szklankach wody, nastpnie doda sól.  Risotto z kaszy gryczanej: udusi na oleju pokrojon cebul z roztartym z sol czosnkiem, groszkiem zielonym, marchewk, przeBo|y do garnka, wsypa 2 szkl. kaszy gryczanej, dusi przez chwil, zala wrzc wod i dogotowa na pBytce ok. 20 min. GoBbki z ry|em i pieczarkami: ugotowa na maBym ogniu 1 szklank ry|u brzowego, zalewajc go 2 szklankami zimnej wody, z szczypt soli (ry| brzowy gotowa 1 godzin, a biaBy 30 min). Pokrojone pieczarki udusi z cebul i olejem. Wymiesza z ry|em, doda jajko (lub biaBko), pieprz, sól. KBa[ na li- [ciu kapusty (uprzednio wBo|onym do wrztku), zwin, uBo|y w rondlu na li[ciach kapusty, zala wrz- c, osolon wod, posypa majerankiem, doda vegety, gotowa do mikko[ci. Podawa z sosem pomi- dorowym. GoBbki z ry|em i soczewic: ugotowa soczewic, zmieli przez maszynk, poBczy z ugotowanym brzowym ry|em, zeszklon cebul, przyprawi majerankiem, sol, pieprzem, doda jajko (lub biaBko) i 15 nadziewa goBbki jw. Bigos: ugotowa grzyby suszone (namoczone na noc) i posieka. Kapust kiszon ugotowa z li[ciem laurowym. Pokroi kapust wBosk, za[ marchew i pietruszk utrze na tarce i udusi na oleju. Cebul po- kroi i udusi osobno. Doda namoczone i pokrojone suszone [liwki. PoBczy wszystkie skBadniki i udu- si kilka minut. Doprawi sosem sojowym, kminkiem, majerankiem i papryk. Omlet z pBatków owsianych: 1 szklank pBatków owsianych zala na 2 godz. 1 i ½ szkl. wody. Cebul i marchew pokroi, wymiesza jarzyny z namoczonymi pBatkami, pra|onym siemieniem lnianym, posoli. Sma|y ciasto na rozgrzanym oleju. 7) Pierogi Pierogi razowe: do garnka z 1 szklank gorcej wody wsypa 1 i ½ szkl. mki pszennej razowej (drobno zmielonej i przesianej), wymiesza i pozostawi na kilka godzin. Doda jajko, 1 By|k oleju, roztarty ziemniak, wymiesza. Doda 2 By|ki mki kukurydzianej i ½ szkl. mki pszennej razowej i zagnie[ cia- sto. WaBkowa, wykrawa kr|ki szklank, napeBnia farszem, gotowa we wrzcej, osolonej wodzie. Farsz z kaszy i grzybów: cebul udusi na oleju, poBczy z pieczarkami, doda ugotowanej kaszy gry- czanej i jczmiennej. Przyprawi pieprzem i tymiankiem. Farsz z kapusty kiszonej z grzybami: ugotowa 0,5 kg kiszonej kapusty w maBej ilo[ci wody, poddusi na oliwie i doda 2 dkg suszonych grzybów (uprzednio namoczonych na noc, ugotowanych i uduszonych na oleju z cebul). Doprawi sol, pieprzem i tymiankiem. Farsz z owoców: nadziewa pierogi jagodami, czere[niami, [liwkami przesypanymi tart buBk razow. 8) Kotlety ze zbó| i innych ro[lin Kotlet z soi: zmieli zeszklon na oleju cebul, z namoczon w wodzie buBk i z 25 dkg uprzednio namo- czonej (na noc) soi. Doda jajko, majeranek, sól, By|k mki ziemniaczanej. Wymiesza, obtacza kotle- ciki w buBce tartej i sma|y. Podawa z surówkami. Kotlet z soi, pszenicy i pieczarek: zmieli uprzednio namoczon i ugotowan soj i pszenic, doda ze- szklone na oleju pieczarki, majeranek, pieprz, sól, biaBko jajka, obtacza w sezamie i sma|y. Kotlety z soi i soczewicy: ugotowa 1 szklank soi (uprzednio namoczonej na noc). Ugotowa te| 1 szklank soczewicy z 2 marchewkami. Soj i soczewic zmieli. Protein sojow zala na 20 min gorc wod. Udusi cebul na oleju. PoBczy pokrojon drobno protein z marchewk, cebul, soj i soczewi- c, doprawi veget. Formowa maBe kotleciki, obtoczy w buBce tartej i sma|y. Kotlet selerowy: ½ szklanki pBatków owsianych zala ciepB wod na 10 min, odcisn z wody i poB- czy z utartym grubo selerem, sol i usma|y jak placki ziemniaczane. Podawa z sosem pomidorowym, pieczarkowym. Kotlet z kaszy gryczanej z pBatkami: ugotowan kasz poBczy z pBatkami owsianymi namoczonymi uprzednio w gorcej wodzie, doda przetarty czosnek, cebul zeszklon na oleju, pieprz, majeranek. sma- |y obtoczone w buBce tartej. Kasz mo|na zastpi brzowym ry|em. Kotlety z kaszy gryczanej: ugotowan kasz gryczan wymiesza z niewielk ilo[ci mki razowej, wbi jajko, doda natk pietruszki, 2 By|ki posiekanej rze|uchy, albo szczypiorku, uformowa maBe kotle- ty, obtoczy w mce i usma|y na gorcym oleju. Kotlet z fasoli: zmieli ugotowan fasol, poBczy z pBatkami uprzednio namoczonymi, z przetartym czosnkiem, sol, majerankiem, veget, czbrem. Mo|na fasol zastpi ugotowan pszenic, soj lub gro- chem. Kotlety z pieczarek: udusi pokrojone pieczarki (póB kg) z cebul na oleju, przepu[ci przez maszynk z odci[nit buBk, uprzednio namoczon w mleku, doda biaBko, sól, pieprz, zielenin, wymiesza. Gdy masa jest za rzadka, doda buBki tartej. Formowa kotlety, obtacza w buBce tartej i sma|y na oleju. Klopsiki z kieBkujcej pszenicy: pszenic zala na 24 godziny letni wod, odcedzi i rozBo|y na tacy, na wilgotnej [ciereczce, przykry drug. Dwa razy dziennie pBuka nasiona wod i rozkBada na tacy. Po 3 dniach, gdy uka| si kieBki postawi w o[wietlonym miejscu. Spo|ywa, gdy osign dBugo[ 1,5 cm. 1 szklank takiej pszenicy z 1 cebul przekrci przez maszynk, doda 1 szkl. zmielonych orzechów, 2 16 szkl. okruchów chleba razowego, sól i 3 By|ki oleju; oraz tyle mleka, by powstaBa gsta jednolita masa. Formowa maBe klopsiki i sma|y na oleju na zBoty kolor. 9) Warzywa do kasz Jarzyny duszone: jarzyny utarte udusi na oleju, dodajc sól, pieprz, troch mki. Jarzyny gotowane na parze: pokrojone jarzyny uBo|y na durszlaku, poBo|onym na garnku z gotujc wod, lub w specjalnym garnku z podwójnym dnem i gotowa do mikko[ci. Tak gotowane jarzyny za- chowuj witaminy i maj lepszy smak ni| gotowane w wodzie. Soja z marchwi: poBczy ugotowan soj, z ugotowan na parze marchwi, zeszklon na oleju cebul, przecierem pomidorowym. Przyprawi veget, gaBk, sol, gotowa. Posypa natk. Kapusta kiszona: 2 kg kapusty poszatkowa, wymiesza w kamiennym garnku z 3 dkg soli szarej, doda kminku, utartej marchwi, ugniata a| pojawi si sok. Przykry [ciereczk i talerzem i obci|y np. butel- k z wod. Po 3 dniach przebi kapust do dna w kilku miejscach drewnianym koBkiem, ponownie ugnie[. Gulasz jarzynowy z grochem: 3 szkl. ugotowanego grochu zemle. Przez 10 min poddusi jarzyny (marchew, cebula, seler itp.) na oleju, doda sól, przyprawy zioBowe, przetarty groch. Dusi a| bd mikkie. Posypa natk. Proteina sojowa: zala protein sojow gorc zalew z vegety na póB godziny i przyrzdza jak miso w postaci gulaszu, bigosu, kotletów z pieczarkami. Mo|na te| sporzdza z niej farsze. Gulasz jarski: pokrojon kapust, seler, por, marchew, papryk sBodk i pietruszk udusi na oleju. Osobno udusi na oleju cukini. Kostki proteiny sojowej zala wrzc wod i gotowa ok.15min i pod- sma|y na oleju. Pieczarki udusi z cebul. Wymiesza wszystkie skBadniki, doda ostr papryk, prze- cier pomidorowy, sól, troch wody i gotowa. Soja w warzywach: cebul zeszkli na oleju, doda utarte jarzyny (2 cebule, 2 marchewki, 1 por, póB se- lera), póB kabaczka pokrojonego w kostk. Dusi do mikko[ci. Doda ugotowan soj, 4 pomidory. Przy- prawi do smaku zioBami. Proteina sojowa z pieczarkami: gotowa przez 15 min 15 dkg proteiny sojowej. Udusi cebul z pie- czarkami na oleju, poBczy z protein, dusi 10 min, przyprawi veget. Podawa z kasz gryczan lub brzowym ry|em. Grzyby z cukini: pokrojone grzyby (pieczarki, boczniaki) sma|y 4 min na oleju, poBczy z cukini i pokrojonymi pomidorami (bez skórki), lub przecierem pomidorowym, przyprawi sol, pieprzem, papry- k i zielenin. Udusi. Podawa z kasz gryczan. Leczo: udusi na oleju pokrojon cebul, doda pokrojony kabaczek, papryk, przecier pomidorowy, czo- snek,. Gotowa do mikko[ci, przyprawi papryk w proszku, sol,  jarzynk , i zioBami (oregano, cz- ber, majeranek, gaBka muszkatoBowa). Flaczki z pieczarek: ugotowa wBoszczyzn, pokroi w paseczki. Pokrojone pieczarki z cebul wBo|y do wywaru z wBoszczyzny. Gotowa 15 min. Doda przypraw papryk, ziele .angielskie, gaBk muszkato- Bow, majeranek, li[ laurowy, pieprz, sól). Rozgrza olej, doda troch mki i wla do grzybów, wymie- sza. Podawa z razowym pieczywem. Kapusta z pieczarkami: poszatkowa biaB kapust i gotowa w maBej ilo[ci wody. Doda li[ laurowy, ziele angielskie, só1. Pieczarki pokroi i udusi z cebul na oleju, wBo|y do kapusty, doda majeranku. Gotowa do mikko[ci. Doda pomidory bez skórki, pokrojone w wiartki i utarte jabBka. Gotowa 10 min, doprawi pieprzem i czbrem. SaBatka jarzynowa z soj: pokroi gotowan marchew, seler, pietruszk, ogórki surowe, poBczy z ugo- towan soj, majonezem, przyprawi do smaku. Fasola gotowana: 1 szkl. fasoli namoczy na noc w 2 szkl. wody i gotowa. Pod koniec posoli. Kutia: sparzy ½ szklanki maku w gorcej wodzie, moczy przez noc, odcedzi i zemle w maszynce. PoBczy z ugotowan pszenic, doda miód, orzechy, rodzynki, suszone [liwki. 10)Warzywa nadziewane Papryka nadziewana: udusi na oleju l szklank warzyw: cebuli, marchwi, pietruszki. Przyprawi sol, 17 ostr papryk, kminkiem. Warzywa zemle i wymiesza z ugotowanym ry|em brzowym. Wyj ze str- ków papryki nasiona i wypeBni farszem. UBo|y w szkle |aroodpornym, wysmarowanym oliw. Wla wody do ok. 2 cm. Piec w piekarniku. Kabaczek nadziewany: obra cienko kabaczek, przekroi wzdBu|, wybra mi|sz i wypeBni farszem: ugotowany ry| brzowy z uduszonymi pieczarkami i ew. warzywami. Przyprawi sol, sosem sojowym i pieprzem. Przykry kabaczek drug poBow. Upiec w piekarniku w rondlu wysmarowanym oliw. Nadziewane ziemniaki: nakBu widelcem i upiec ziemniaki w Bupinkach, przekroi wzdBu| i wyj ze [rodka mi|sz. Wymiesza mi|sz z majonezem sojowym, duszonymi pieczarkami i cebul. Doda sól, papryk. WBo|y nadzienie do skorupek, podgrza i podawa z surówkami. 11) Sosy Sos: zrumieni na patelni mk (bez tBuszczu). Rozgrza na patelni olej, doda mk rozmieszan z wod, przyprawi veget, sol, pieprzem zioBowym. Do sosu mo|na doda przecieru pomidorowego. Sos vinaigrette: wymiesza ½ szkl. oleju tBoczonego na zimno z 1/ By|eczki musztardy, ½ By|eczki cukru, 4 1 By|k soku z cytryny (lub soku z kapusty), szczypt pieprzu, sol. Mo|na doda zioBa (estragon, czber, bazyli), czosnek roztarty z sol, past pomidorow. _Sos pasuje do saBat mieszanych. Majonez sojowy: zmiksowa 1 szkl. ugotowanej, gorcej soi z 1 szkl. wody (ok. 5 min). Po ostygniciu doda sól, proszek cebulowy, czosnek, miksujc dolewa wolno olej sojowy, sok z cytryny. 12)Ryby Ryba w jarzynach: w |aroodpornym naczyniu uBo|y pokrojone filety z ryby (np. dorsza, pstrga) uprzednio posolone i oprószone pieprzem. Na nich uBo|y kr|ki cebuli i marchwi. Przykry pokrojonymi plastrami ziemniaków, posypa koperkiem, kminkiem, pokropi octem winnym, posoli. Przykry kapu- st kiszon, papryk. Piec ok. 1 godziny w temp. 200 stopni. Ryba pieczona w folii: filety z ryby osoli i przykry utart marchwi i cebul. Doprawi koperkiem, ty- miankiem, pieprzem. Piec w piekarniku zawinite w folii w temp. 180 stopni przez ok. 12 min. 13)Wypieki Chleb razowy na zaczynie: na kilka dni odstawi w ciepBe miejsce zaczyn z 8 By|ek razowej mki pszen- nej i kilku By|ek wody studziennej (bez chloru), przykry gaz i 2 razy na dob miesza drewnian By|k. Gdy pojawi si bbelki i zaczyn bdzie lekko kwa[ny, doda 8 By|ek mki, wymiesza i odstawi na noc. Ciasto: przez 15 min zagniata 1,2 kg razowej mki pszennej (albo 90 dkg mki pszennej i 30 dkg |ytniej) z l/ By|eczk soli szarej i zaczynem (odkBadajc czstk na nastpny raz), oraz ok. 2 szklankami 4 wody, dodawanej stopniowo. Odstawi ciasto zawinite w wilgotn [ciereczk na 90 min w ciepBe miej- sce. Nastpnie wyrabia ciasto przez chwil i przeBo|y na 3 godziny do wysmarowanej olejem i wysypa- nej otrbami formy, |eby urosBo. Posmarowa chleb jajkiem i posypa makie, kminkiem, siemieniem, czy pBatkami zbo|owymi. Piec w nagrzanym do 220 stopni piekarniku przez 15 min, nastpnie zmniejszy gaz do 170 stopni i piec jeszcze ok. 1 godzin. Wafle: wymiesza 1 fili|ank otrb owsianych z 4 biaBkami jajek i 2 fili|ankami chudego mleka, l By- |eczk proszku do pieczenia i 3 By|kami oleju. Nagrza waflownic, wylewa ciasto do formy, piec ok. 5 min. BuBeczki antycholesterolowe: zmiesza: 2 i 1/ fili|anki otrb owsianych, 1/ fili|anki siekanych orze- 4 4 chów i 1/ fili|anki rodzynek z 1 By|eczk proszku do pieczenia i 1/ fili|anki miodu. Zmiesza 1/ fili|anki 4 4 4 chudego mleka z 2 biaBkami jajek, 2 By|eczkami oleju i doda do otrb. Piec w papierowych foremkach 15 - 17 min w 220 stopniach. Powinny by lekko wilgotne, ale nie mokre (sprawdzi wykaBaczk). (Otr- by owsiane nale|y miksowa w mikserze do konsystencji mki.) Ciastka z pBatków owsianych: zmiksowa 5 By|ek miodu, 1/ szk1. oleju, 3/ szkl. wody, doda 4 szkl. 3 4 18 pBatków owsianych, ½ szkl. rodzynek i ½ szkl. posiekanych orzechów. NakBada By|k mas na natBusz- czon blach i piec 25-30 min w temp. 180°. BuBeczki dro|d|owe: wymiesza 2 szkl. ciepBej wody i 3 dkg dro|d|y, 3 By|ki miodu i ½ szkl. biaBej m- ki. Odstawi do wyro[nicia na 15 min. Doda 2 i ½ szkl. razowej mki pszennej, 1 By|k zmielonych orzechów i 1 By|k rodzynek, wanili, sól. Wysmarowa olejem foremki, wkBada ciasto do 2/ foremki i 3 piec 30 min w temp. 180°. Prza[ne podpBomyki: rozmiesza w 1 szklance wody 2 By|ki oleju i doda stopniowo do mki pszennej razowej (1 szklanka). Zagniata tak dBugo, a| uzyska si bardzo elastyczne ciasto, rozwaBkowa cienko, kroi w prostokty, kBa[ na natBuszczon olejem rozgrzan form i piec w piekarniku z dwóch stron na |óBtobrzowy kolor (15 min). Czapaty: rozmiesza mk razow z wod i sol na do[ mikkie ciasto. Ay|k ciasta obtacza w mce, rozpBaszczy i piec w piekarniku z obu stron. Mo|na doda bakalie (wiórki kokosowe, orzechy, rodzynki). Pizza razowa: 2 dkg dro|d|y rozpu[ci w ½ szklanki letniego mleka, doda szczypt mki i cukru, od- stawi na 10 min, a| uro[nie. Zagnie[ ciasto z 1 i ½ szklanki mki pszennej razowej i 1 i ½ szklanki mki |ytniej razowej, póB By|eczki soli, 3 By|ek oleju, majeranku, rozpuszczonych dro|d|y i ok. póB szklanki wody. Odstawi na 10 min i powtórnie zagnie[, rozwaBkowa i przeBo|y do posmarowanej ole- jem formy, zawijajc brzegi ciasta. KBa[ na ciasto cebul zeszklon na oleju z zioBami (tymianek, rozma- ryn, bazylia, pieprz), pomidory bez skórki pokrojone w plastry, lub pieczarki uduszone z cebul. Przepisy pochodz z pi[miennictwa podanego poni|ej, a cz[ciowo od pacjentów. IV OPISY PRZYPADKÓW 1. Agresywne zapalenie wtroby ChBopiec 17 lat. Od 1,5 roku przebywaB w szpitalu z powodu agresywnego zapalenia wtroby. Le- czony byB du|ymi dawkami hormonów sterydowych, oraz tzw. diet wtrobow, tj. bogat w miso, mle- ko, nabiaB. Mimo leczenia utrzymywaBy si stale wysokie warto[ci transaminaz (enzymy wtrobowe, któ- rych aktywno[ wzrasta w martwicy wtroby). Zrednie warto[ci transaminazy alaninowej badane w od- stpach co 2 miesice byBy nastpujce: 567, 398, 231, 491, 277, 411, 316, 165, 810 j. Równie| poziom autoprzeciwciaB utrzymywaB si na wysokim poziomie i wynosiB 2560. Powtórna biopsja wtroby wyka- zaBa nasilenie aktywno[ci procesu zapalnego wtroby. Wobec zupeBnej nieskuteczno[ci leczenia, narastajcej |óBtaczki i pogBbiajcej si [piczki wtro- bowej podjto prób leczenia kuracj warzywno - owocow, stopniowo odstawiajc leki. Obserwowano dramatycznie szybkie obni|anie si transaminaz, które, badane co 2 dni wynosiBy nastpujco: 567, 166, 145, 125, 109, 107, 78 j. Poziom autoprzeciwciaB obni|yB si w tym czasie z 2560 do 360. Ju| po 2 tygodniach chBopiec mógB opu[ci szpital. ByB pod staB obserwacj ambulatoryjn. Sto- sowaB czsto kuracje warzywno - owocowe, na zmian ze zdrowym |ywieniem. CzuB si dobrze. ZdaB do Wy|szej SzkoBy Muzycznej. Po 1,5 roku aktywno[ transaminaz wynosiBa 49 j. (norma), poziom autoprzeciwciaB wynosiB 20. Obecnie mija 4 rok obserwacji. Czuje si [wietnie. Wyniki badaD laboratoryjnych s w normie. Studiuje, koncertuje za granic, jest stale na diecie wyBcznie ro[linnej (bez nabiaBu). 2. PowikBania cukrzycy - utrata wzroku Chory lat 52. Od wielu lat leczony insulin z powodu cukrzycy, choruje równie| na nadci[nienie, ma czste bóle stawów, poziom cholesterolu wynosi 279 mg%. Przed 7 laty utraciB wzrok, z powodu od- klejenia siatkówek. Laseroterapia okazaBa si nieskuteczna. PrzebyB 6 - tygodniow kuracj warzywno - owocow. Poziom cholesterolu obni|yB si do 180 mg%, insulin zmniejszono z 26 j. do 6 j., ustpiBo nadci[nienie i bóle stawów. Kontrolne badanie okulistyczne po 5 tygodniach wykazaBo brak wylewów do gaBki ocznej (poprzednio byBy codziennie). W tym czasie zaczB widzie kontury przedmiotów np. ramy okiennej, czepka pielgniarki. Okresowo widziaB same kolory jak barwny dywan. Po dalszych 6 tygo- dniach zdrowego |ywienia i diety warzywnej (naprzemiennie) kontrola u okulisty wykazaBa, |e widzi i bezbBdnie czyta 4 rzdy liter na tablicy okulistycznej. Wzruszajcym momentem byBo to, |e mógB po raz 19 pierwszy zobaczy swoj 7-letni córk, której dotd nie widziaB. Dzi[ mija 1,5 roku i pacjent widzi. Przy pomocy okularów mo|e czyta. 3. PowikBania cukrzycy - gronkowcowe zapalenie ko[ci Pacjent lat 61, duchowny. Przed 12 laty przebyB zawaB serca, od niedawna wykryto cukrzyc. Wa- |yB 95 kg przy wzro[cie 167 cm. TrafiB do szpitala z powodu ropnia prostaty, ropowicy lewego kciuka i okolicy przedobojczykowej, które nacito. Z ropy wyhodowano gronkowca zBocistego. DoszBo do zapale- nia ko[ci obojczyka oraz krgów ldzwiowych. Zastosowano 3-tygodniow kuracj warzywno-owocow uzyskujc utrat 7 kg wagi ciaBa i normalizacj poziomu cukru we krwi. Przerwano podawanie leków przeciwcukrzycowych. Stosowano okresowo antybiotyki, Padm (zioBowy immunomodulator), diet wa- rzywno-owocow. Obecnie minBy 4 lata obserwacji. Jest zdrowy. 4. Cukrzyca skojarzona z dn, hiperlipidemi, nadci[nieniem i otyBo[ci Pacjent lat 39. Przekazany zostaB z poradni cukrzycowej, gdy| mimo maksymalnej dawki insuliny (100 j.) miaB wysoki poziom cukru we krwi. Równie| poziom trójglicerydów we krwi byB rekordowo wy- soki i wynosiB 1315 mg%, przy normie 100mg%. Cholesterol byB tak|e bardzo wysoki (394 mg). Od 4 miesicy odczuwaB zdrtwienie lewej rki i miaB du|e bóle stawów rk, Bokci i kolan. Bóle uniemo|liwiaBy takie czynno[ci jak trzymanie By|ki, czy przekrcenie kluczyka od samochodu. Od 7 lat miaB skaz moczanowa (dna) i liczne twarde guzki w okolicy przedramion, szyi, pleców. MiaB te| nadci- [nienie ttnicze i mia|d|yc zarostow koDczyn dolnych. Z trudem wchodziB na l pitro. Stopy byBy zim- ne i jakby martwe. DzisBa krwawiBy i 2 zby byBy rozchwiane. PrzebyB 7 -tygodniow kuracj warzywno - owocow, tracc na wadze 19 kg (ze 1O3 do 84 kg, przy wzro[cie 176 cm). W czasie kuracji miaB zaburzenia statyki. Ju| po 17 dniach kuracji ustpiBy: bóle sta- wowe, krwawienia z dziseB, oraz podskórne guzki. Poziom trójglicerydów obni|yB si do 254 mg, a cho- lesterol do 147 mg%. Po dalszych 2 tygodniach ustpiBa cukrzyca, zby staBy si mocne i przestaBy si chwia. Ci[nienie znormalizowaBo si. CofnBy si zaburzenia neurologiczne, oraz poprawiBo si ukrwie- nie koDczyn. Teraz mógB wbiec na 4 pitro bez zatrzymywania si. Po upBywie 31at pacjent powróciB do dawnej diety (miso, ciastka, kawa) i wszystkie objawy po- wróciBy. DoBczyBo si jeszcze zapalenie trzustki. Zastosowano ponown kuracj warzywn, uzyskujc cofnicie wszystkich objawów. Obecnie czuje si dobrze, nie przyjmuje |adnych leków, przestrzega zasad zdrowego |ywienia. 5. Astma oskrzelowa, zatorowo[ pBucna, niewydolno[ kr|enia, choroba wieDcowa Chory lat 73. Od 13 lat choruje na astm oskrzelow. PrzebyB zawaB serca przed 13 laty, a przed rokiem zatorowo[ pBucn. Obecnie trafiB do szpitala z powodu zatrzymania kr|enia. ByB reanimowany. Mimo 16 pobytów w szpitalach w czasie 10 lat i mimo du|ej ilo[ci przyjmowanych leków pacjent miaB nadal duszno[ napadow (astmatyczn), a ostatnio staB, nasilajc si noc, duszno[ sercow. Po przej- [ciu 50 m musiaB zatrzymywa si z powodu bólów serca i duszno[ci. Od 51at miaB obrzki. Pacjent przebyB 6-tygodniow kuracj warzywno-owocow. Ju| na drugi dzieD kuracji duszno[ zmniejszyBa si, wystpiB wielomocz i obrzki zaczBy ustpowa. W 6 dobie wystpiBa biegunka, za[ w 11 dobie kuracji wystpiB napad duszno[ci, który ju| wicej nie powtórzyB si. Obecnie mija póB roku ob- serwacji. Czuje si [wietnie, nie ma duszno[ci, obrzków, ani bólów serca. Mo|e przej[ 4 km po terenie górzystym, bez zadyszki. W tym czasie schudB 28 kg. Wa|yB 97 kg, a teraz 71 kg, przy wzro[cie 166 cm. Zauwa|yB, |e wBosy staBy si elastyczne, a byBy sztywne jak druty. CaBkowicie ustpiBy bóle krgosBupa i kolan, które odczuwaB od 8 miesicy przy zmianie pogody. Jest na diecie wyBcznie ro[linnej. Nie wyma- ga przyjmowania |adnych leków. 6. ToczeD rumieniowaty, kamica nerkowa, cukrzyca Chora lat 50. Od 30 lat choruje na toczeD rumieniowaty. Hospitalizowana byBa 28 razy. Stale przyjmuje du|e dawki hormonów sterydowych i ma wiele powikBaD polekowych jak: cukrzyc, odwapnienie ko[ci z przebytym zBamaniem krgosBupa, nawracajce i dBugotrwaBe ropowice skóry, chorob wieDcow i wrzo- dow |oBdka, nawracajce infekcje. Ka|da próba obni|enia dawki hormonów wywoBuje nasilenie go- 20 rczki, bólów stawowych i wykwitów na skórze rk. Ostatnio nie mo|e nawet porusza si. Podjto prób stopniowego odstawienia hormonów w trakcie 6-tygodniowej diety warzywno-owocowej. Przebieg kuracji: w 2 dobie [wid skóry, w 11 dobie ból nerki, który trwaB przez 4 dni. Od tego czasu mocz byB mtny, wydalaBa liczne sole. W 17 dobie wystpuje gorczka 39,2°C i ból gBowy, lecz bez bólów stawowych. Poprzednio ka|demu stanowi podgorczkowemu towarzyszyBy silne bóle stawów. W tym czasie pojawiBy si wykwity skórne na twarzy i ramionach, które ulegBy wygojeniu. Obserwowano intensywne zBuszczanie i regeneracj nowej zdrowej skóry. Poprzednio skóra dBoni przypominaBa chropo- wat tark. Grzybica paznokci cofaBa si w miar wzrostu paznokci. Po 3 tygodniach odczuwaBa inten- sywny zapach Ampicyliny, któr przyjmowaBa przed rokiem. Po 10 dniach temperatura byBa ju| prawidBo- wa. Cukrzyca ustpiBa. Kamienie nerkowe zostaBy wydalone jako piasek. Utrzymano maB dawk hormo- nów sterydowych, celem zastpienia funkcji zniszczonych leczeniem nadnerczy. Dzi[ mijaj 4 lata. Pa- cjentka czuje si dobrze. Nie odczuwa bólów stawowych, nie ma cukrzycy, ani kamicy. Wykonuje wszystkie czynno[ci gospodyni domowej. Zci[le przestrzega diety wegetariaDskiej. 7. Auszczyca Chora lat 42. Od 6 lat choruje na Buszczyc. Ma liczne, czerwone, Buszczce si plamy na rkach, nogach, tuBowiu. Ma te| chorob wrzodow dwunastnicy, chorob wieDcow, nerwic, chorob zwyrod- nieniow krgosBupa, kamic |óBciow (po operacji), hemoroidy, paradontoz, straciBa wszystkie zby w 33 roku |ycia. JadBa tBusto, du|o misa, sBodyczy, paliBa papierosy. Wielokrotnie hospitalizowana, przyj- mowaBa du|o leków. WystarczyBa 4-tygodniowa kuracja warzywno - owocowa aby zmiany Buszczycowe ustpiBy i do dzi[ (4 lata) nie powróciBy. UstpiBy równie| nocne bóle |oBdka i bóle stawów. 8. Wrzodziejce zapalenie jelita grubego Chora lat 23, studentka medycyny. Od 3 lat choruje na wrzodziejce zapalenie jelita grubego. Ma niedokrwisto[, biegunki z domieszk krwi i [luzu. Poniewa| leczenie Salazopiryn byBo nieskuteczne, wic je przerwaBa i zastosowaBa kilka dni kuracji sokowej (marchew), nastpnie 6-tygodniow diet wa- rzywno - owocow. StraciBa na wadze 6 kg (z 62 do 56 kg, wzrost 167). Czuje si bardzo dobrze. Stolce s codziennie, bez krwi i [luzu. PoprawiBa si morfologia krwi: erytrocyty z 3,3 mln do 4,2 mln/mm3. Mi- nBo 3,5 roku obserwacji. Jest stale na diecie ro[linnej i nie ma |adnych dolegliwo[ci. 9. Mia|d|yca zarostowa ttnic Chora lat 61. Choruje na mia|d|yc zarostow ttnic koDczyn dolnych oraz szyjnych. Od 20 lat nie ma ttna, ani ci[nienia na prawej, koDczynie górnej, równie| nie ma ttna na prawej ttnicy szyjnej i ttnicach koDczyn dolnych. Ma dr|enia, parkinsonoidalne zwyrodnienie krgosBupa, kamic nerkow, nadkwasot, paradontoz, wszystkie zby wypadBy. Po przej[ciu 100 m bóle i drtwienie Bydek i bioder trwajce caBy dzieD. CaBe |ycia byBa miso|erna i paliBa papierosy. Zastosowano 6-tygodniow kuracj warzywno - owocow. Po 3 tygodniach kuracji lewa noga przestaBa bole(bolaBy obie), staBa si cieplejsza, OdczuwaBa dr|enie wzdBu| nogi. MogBa ju| przej[ bez bólu 200 m. Dr|enia ciaBa byBa mniejsze. WróciBo ttno na ttnicy szyjnej, oraz ci[nienie na prawej rce (75/65 mmHg). Po 2 miesicach ci[nienie na prawej rce byBo ju| 90/70, a na lewej 130/90. UtrzymywaB si jeszcze ból prawej stopy. Po dalszych 2 miesicach mogBa ju| przej[ 3 km, ustpiBy dr|enia. SchudBa 6 kg, zmarszczki wygBadziBy si. Jest na diecie ro- [linnej. 10. Reumatoidalne zapalenie stawów Chora lat 58. Od 8 lat choruje na reumatoidalne zapalenie stawów. Od 3 tygodni le|y, ma silne bóle sta- wów, przykurcze, obrzki. Ponadto ma anemi i infekcj moczow. Zastosowano leczenie diet warzyw- no - owocow. Ju| po 2 tygodniach zmniejszyBy si bóle, ustpiBy obrzki i poprawiBa si morfologia krwi. Przykurcze staBy si mniejsze, gdy| mogBa ju| unosi rce do góry; co byBo dotd niemo|liwe. Po 6 tygodniach ustpiBy przykurcze i bóle stawów. Cera staBa si zdrowsza i mBodsza. CofnBy si tak|e obja- wy infekcji moczowej. 21 11. Nadci[nienie, otyBo[, cukrzyca Chory lat 55, lekarz. Od 20 lat ma nadci[nienie, a od 6 lat cukrzyc. Mimo leków ci[nienie byBo 215/115 mmHg. Wa|y 105 kg. Po wysiBku Batwo si mczy, poci, ma napadowe koBatanie serca. Po 4 tygodniach kuracji warzywno - owocowej schudB 11 kg, przestaB si poci, nie odczuwaB gBodu. Po 6 tygodniach stra- ciB 15 kg wagi. UstpiBo nadci[nienie i cukrzyca. StaB si sprawniejszy, miaB pogodniejszy nastrój. Ustpi- Ba paradontoza i zby przestaBy si chwia. Skóra staBa si bielsza, mBodsza. 12. Porfiria pózna skórna, mia|d|yca zarostowa, zwyrodnienia stawów Chory lat 66, Od roku choruje na porfiri. Ma liczne, niegojce si pcherze na rkach. Odczuwa bóle By- dek po przej[ciu 100 m, a tak|e ma codziennie nad ranem kurcze Bydek. MaBy palec na prawej rce jest Bukowato wygity, wokóB stawów rk s guzki zwyrodnieniowe. Skóra twarzy jest niemal czarna, pokryta licznymi zmarszczkami. Ma zawroty gBowy, szum w uszach, po najmniejszym wysiBku ma zadyszk. Do- td od|ywiaB si gBównie misem, piB alkohol, paliB papierosy. ZastosowaB 6 -tygodniow diet warzywno - owocow. UstpiBy wszystkie zmiany skórne, skóra staBa si ja[niejsza, zmarszczki cz[ciowo wygBadzi- By si. Mo|e teraz wej[ na VIII pitro bez zadyszki i bez bólów Bydek. MaBy palec na rce wyprostowaB si, ustpiBy równie| wszystkie guzki przystawowe. Nie odczuwa kurczów w Bydkach. Poziom |elaza tkankowego (ferrytyna) obni|yB si z 1224 do 260 ng/ml (norma), a kompleksy immunologiczne przekra- czaBy norm 4-krotnie i spadBy do zera. Poziom typowych dla tej choroby uroporfiryn obni|yB si z 704 do 37 ug/l (norma). 13. Owrzodzenia podudzi, zakrzepowe zapalenie |yB Chory lat 23. Od 7 lat na rencie z powodu niegojcych si owrzodzeD podudzia w przebiegu zakrzepowe- go zapalenia |yB. Po 3-tygodniowej kuracji warzywno-owocowej wszystkie, niegojce si dotd rany za- czBy si goi, wytworzyBy si strupki, które stopniowo odpadaBy. UstpiBy zmiany zakrzepowe i cofnB si obrzk Bydki. Od tego czasu nie odczuwa bólów. Zamierza wróci do pracy i przerwa rent. 22 Pi[miennictwo Adam Cornelia: Zdrowe [niadania. Muslii inne. WDW. Aleksandrowicz Julian, Irena Gumowska: Kuchnia i medycyna. Watra, 1978 r. Bieler Henry G.: Po|ywienie najlepszym lekarstwem. Polska Direct. 1993. BBaszczyszyn Maja: Dieta |ycia. Spar 1991. BBaszczyszyn Maja: Jedzta co chceta. Rytm 1993_ Bustorf-Hirsh: Ciasta z mki peBnoziarnistej: WDW Calbom Cherie, Maureen Keane: Soki dla zdrowia. SPAR. DemaBowicz Anna, Grodecka Maria, Wi[niewska-Roszkowska Kinga: Polska kuchnia jarska. Propozycje wegetariaDskie. Inst. Wyd. Zw. Zawod. W-wa 1989 r. Grodecka Maria: Zmierzch [wiadomo[ci Bowcy;Wszystko o wegetarianizmie. Vega. Katowice 1991. Kowalewska Barbara: Kuchnia makrobiotyczna. Watra. Kowalski Robert E.: 8-tygodniowa dieta antycholesterolowa. Cir 1989. Kozakiewicz Halina, Pyszkowska Kazimiera: Z pieczarek i boczniaków. PrószyDski i S-ka 1993. Krok Morris: Owoce po|ywienie i lekarstwo. SPAR. Kuczek Marian: Przepisy wegetariaDskie. Alterna. Kunz Bircher Ruth: Kuchnia naturalna. SP AR 1992. Kushi Michio i A veline: Wielka ksiga makrobiotycznego od|ywiania i sposobu |ycia. SPAR i Vega W- wa 1991 r. Meuller-Pawlak. Carolin: Naturalna kuchnia wegetariaDska. yródBa {ycia 1992. Ohsawa Georges: Makrobiotyka Zen. Sztuka odmBadzania i dBugowieczno[ci. Stow. buddyjskie Zen "Czo- gie" w Polsce. Kraków 1985 r. Schulz Jan, Edyta Uberhuber: Leki z bo|ej apteki. Chrze[. Inst. Wyd. "Znaki Czasu", W-wa 1990. Szyc Marianna: Gdy nie wiesz co gotowa  dania Z warzyw i ziaren. Znaki Czasu 1990. Zwiderski Franciszek, Bytnerowicz Barbara, Paraska Wojciech, Zielawska Bo|ena: Potrawy z ro[lin strczkowych w naszej kuchni. PW Ekolog. 199O. Tarnowski Jerzy: Zdrowie dla kazdego. {ycie, od|ywianie, medycyna. Ryt 1993. Taylor Renee: Sekrety zdrowia plemienia Hunzów. DBugie |ycie i szcz[cie. SPAR. Wickowski StanisBaw K.: A, B, C makrobiotyki ZakBad Wydawnictw Medycyny Naturalnej. Wi[niewska-Roszkowska Kinga: Wegetarianizm; Wiedza Powszechna, W-wa 1987 r. Wi[niewska-Roszkowska Kinga: Rewitalizacja i dBugowieczno[. Ró|d|karz 1991 r. Zemankowa Milada: Soja w naszej kuchni. SPAR. ZieliDska EI|bieta: Dwa Byki makrobiotyki. Kuchnia tania i zdrowa. 23 Spis tre[ci Wstp I ZAGADNIENIA WPROWADZAJCE 1. Zdolno[ organizmu do samoleczenia 2. NiewBa[ciwe |ywienie jako czynnik chorobotwórczy 3. Charakterystyka chorób cywilizacyjnych II KURACJA OCZYSZCZAJCA ORGANIZM 1. Uruchomienie samoleczcych mechanizmów przez post. 2. Dwuetapowe leczenie |ywieniem. 3. Przebieg kliniczny kuracji. 4. Przepisy diety warzywno-owocowej 1) Zestawy surówek. 2) Zestawy soków. 3) Przepisy na inne dania. III ZDROWE {YWIENIE 1. Warto[ biologiczna pokarmu. 2. Przepisy zdrowego |ywienia. 1) Surówki. 2) Mleko ro[linno-owocowe. 3) Dodatki do pieczywa. 4) Zupy. 5) Zbo|a ró|ne. 6) Zbo|a z warzywami. 7) Pierogi. 8) Kotlety ze zbó| i innych ro[lin. 9) Warzywa do kasz. 10)Warzywa nadziewane. 11)Sosy. 12)Ryby. 13)Wypieki. IV OPISY PRZYPADKÓW 1. Agresywne zapalenie wtroby. 2. PowikBanie cukrzycy - utrata wzroku 3. PowikBanie cukrzycy -gronkowcowe zapalenie ko[ci. 4. Cukrzyca skojarzona z dn, hiperlipidemi, nadci[nieniem i otyBo[ci. 5. Astma oskrzelowa, zatorowo[ pBucna, niewydolno[ kr|enia, choroba wieDcowa. 6. ToczeD rumieniowy, kamica nerkowa, cukrzyca. 7. Auszczyca. 8. Wrzodziejce zapalenie jelita grubego 9. Mia|d|yca zarostowa ttnic 10. Reumatoidalne zapalenie stawów. 11. Nadci[nienie, otyBo[, cukrzyca 12. Porfiria pózna skórna, mia|d|yca zarostowa, zwyrodnienie stawów 13. Owrzodzenia podudzi, zakrzepowe zapalenie |yB . Pi[miennictwo. Post stanowi form ekspiacji za naruszon sprawiedliwo[. Apeluje ona do umysBu i serca. Prowadzi do zrozumienia gBodnych, dzielenia si z nimi posiadanym dobrem, pomaga w odzyskiwaniu zdrowia ciaBa i ducha. O znaczeniu postu uczy Ewangelia i do[wiadczenie wielu pokoleD. Potwierdza to tak|e wspóBczesna epo- ka. Mimo wielkich zdobyczy w dziedzinie techniki, tak bardzo ludziom daleko do osignicia prawdzi- wego pokoju, którego egoistyczna konsumpcja zapewni nie mo|e. 24

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Dąbrowska Ewa Przywracać zdrowie żywieniem
Dąbrowska Ewa Ciało i ducha ratować żywieniem
Dąbrowska Ciało i ducha ratować żywieniem
Rola antyoksydantów żywieniowych w stanie zdrowia i choroby
Rola antyoksydantów żywieniowych w stanie zdrowia i choroby(1)
Mężczyźni, żywienie i zdrowie (EUFIC)

więcej podobnych podstron