8955898710

astronomia w szkole

Interpretacja rejestrowanych widm to kolejna kwestia, którą trzeba z uczniami omówić. Wiąże się to z takimi parametrami radioteleskopu, jak szerokość pasma obserwacji, która dla radioteleskopu w Onsali wynosi 2,4 MHz, i rozdzielczość rejestrowanej częstotliwości (9,375 kHz). Dobrze jest pokazać obraz widma w postaci podobnej do obserwowanych przez uczniów widm optycznych różnych źródeł

ćii/iatla u/t/foton -u • \, _c. Rys. 3- Na osi poziomej widmo częstotliwości w hercach, a na pionowej czas (hh:mm:ss). W górnym swiaiia wiozianycn juko szc- _oknje pfzekrój _{widma w danym momen}cie czasu

reg jasnych i ciemnych prążków i porównać z widmem w postaci wykresu natężenia dla które na co dzień kojarzą się uczniom raczej z przekazem poszczególnych składowych częstotliwości.    informacji. Początkowo często musiałem im tłumaczyć, że

Wtedy ucznia nie zaskoczy widok tego, co będzie mógł nie chodzi tu o poszukiwanie inteligencji pozaziemskiej, lecz bezpośrednio po obserwacji zobaczyć. W tym celu można o rejestrację fal radiowych, których źródłem są naturalne użyć znakomitego programu SalsaJ, przygotowanego i udo- zjawiska fizyczne. To jest kolejny argument: uczniowie mogą stępnianego bezpłatnie uczniom i nauczycielom wykonują- zapoznać się z rożnymi, nieznanymi przez nich zjawiska-cym ćwiczenia zaprojektowane w programie EU-HOU. Wy- mi, które są przyczyną powstawania fal radiowych, jak np. korzystując go, możemy analizować dane z obserwacji, emisja fali 21 cm przez wodór atomowy, która została prze-otrzymując albo widmo w postaci prążków, albo w postaci widziana teoretycznie w roku 1944 i potwierdzona obser-wykresu, od razu z przeliczoną różnicą częstotliwości wyni- wacyjnic w roku 1951. Wreszcie uczeń zadaje pytanie, jak kającą z efektu Dopplera na szybkość radialną.    to się właściwie technicznie robi? Ma on okazję nic tylko

Pokazanie uczniom astronomicznych obserwacji radio- sprawdzić, jak za pomocą obserwacji radiowych można nowych jest ważne z kilku powodów. Przede wszystkim dlate- baczyć” spiralną strukturę naszej Galaktyki — na dodatek go, że mają w ten sposób okazję do poznania dyscypliny od wewnątrz, znajdując się pośród gwiazd, pyłu i gazu, któ-naukowej in statu nascendi. Historia rozwoju radioastrono- reją tworzą, ale co więcej, samodzielnie może takie obscr-mii sięga wstecz zaledwie 60 lat, jej znaczenie zaś dla współ- wacje wykonać, dokonując autentycznych, swoich własnych czesnej astronomii i kosmologii jest nie do przecenienia. Po i unikalnych pomiarów emisji radiowej i następnie, anali-drugie radioastronomia ukazuje nam nasze bliskie otoczę- żując je, otrzymać zarys ramion spiralnych, tych położo-nie i Wszechświat niedostępne bezpośredniej, naocznej ob- nych najbliżej Słońca. Wszystko to może zrobić każdy uczeń, scrwacji — do obserwacji Kosmosu używa fal radiowych, który ma dostęp do Internetu, siedząc w klasie w dowolnej

Rys. 4. Widmo emisji obłoków wodoru w Galaktyce. / = 160°

szkole, niezależnie czy jest to mała szkółka gdzieś na wsi, czy w dużym mieście. Jest to, według mnie, jeden z tych elementów współczesnej polskiej edukacji, które realnie wyrównują szanse uczniów. Wystarczy tylko zainteresowanie i chęć sięgnięcia po taką możliwość.

Mgr Marian Talar—absolwent W\>działu Mat. -Fiz. -Chem. Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach, nauczyciel Jiz)'ki. matematyki i informatyki w Publicznym Gimnazjum im. Władysława Orkanu w Niedźwiedziu i u- Zespole Szkól Ponadgimnazjalnych im. inż. Józefa Marka w Mszanie Dolnej.

Dominika Szczygieł — absolwentka Publicznego Gimnazjum w Niedźwiedziu, od 1 września 20U uczennica 1 klasy l LO w Krakowie.

Karolina Florek — ukończyła 2 klasę Publicznego Gimnazjum iv Niedźwiedziu, od I września uczennica klasy 3.

5/2011 llrunia - POSTfPY ASTRONOMII 231