9742848856

Za granicą Azef, wraz z działaczką socjalrewolucjonistyczną M. Seljuk, która wyjechała wraz z nim, nawiązał kontakt z przedstawicielami różnych pokrewnych ugrupowań. Ostatecznie doszło do założenia partii socjalistów-rewolucjonistów (eserów). Funkcje głównego organizatora-praktyka nowej partii legły na barkach G.A. Gierszuniego, który kiedyś w młodości wpadł w ręce Zubatowa i napisał dlań „pokutne wyznanie swoich błędów”. Nikogo wprawdzie wówczas nie wydal, ale była to skaza na życiorysie rewolucjonisty. Gierszuni odczuwał nienawiść do systemu, który go do czegoś takiego zmusił i ta nienawiść uczyniła zeń namiętnego apostoła - propagandzistę odrodzenia walki terrorystycznej. Posiadał przy tym niezwykłą moc sugestywnego oddziaływania na ludzi, z którymi się stykał.

Jądro polityczne nowej partii stanowiła trójka — G.A. Gerszuni, M.Z. Gotz i W.M. Czemow; Azef pozostawał w ścisłych stosunkach z tą trójką. Zwłaszcza zbliżył się bardzo z Gierszunim, z którym wspólnie rozszyfrowywał nadchodzące z Rosji tajne komunikaty dotyczące spraw organizacyjnych. Miał więc o czym pisać do Departamentu Policji. W styczniu 1902 roku, gdy Gerszuni wybierał się do Rosji na objazd miejscowych grup, Azef zakomunikował policji datę jego wyjazdu i planowaną marszrutę. Policja postanowiła pozwolić Gierszuniemu odbyć tę interesującą podróż po Rosji, aby wyjaśnić z kim będzie się spotykał, a potem dopiero przystąpić do aresztowań.

Ale doświadczony konspirator Gierszuni, gdy tylko zorientował się, że jest śledzony, zmylił policję i „urwał się” spod obserwacji. Minister spraw wewnętrznych Sipiagin zapłacił za to głową. Gierszuni triumfował, mówił: „...na początku był czyn!... Terror jest dowiedziony. Rozpoczęty. Spory są zbędne. (...) Pora, aby wystąpiła młodzież. Niechaj sobie grzeszy przeciw konspiracji. Czas nie czeka”. Zabójstwo Sipiagina rozpoczęło nowy rozdział w historii ruchu socjalrewolucyjnego - od tego właśnie momentu rozpoczęła istnienie Organizacja Bojowa SR.

Przebywający za granicą Azef zaczął w tym czasie wobec policji prowadzić podwójną grę - w swych raportach dla Departamentu zaczyna ukrywać wiele istotnych szczegółów -systematycznie ukrywa wszystko, co dotyczy działalności bojowej Gierszuniego.

Dowiedziawszy się o roli tego ostatniego w zabójstwie Sipiagina, zataja to wobec policji. Jak długo Gierszuni przebywał w Rosji, Azef starał się wmówić Departamentowi Policji, że nie miał nic wspólnego z tym zamachem. Dopiero gdy Gierszuni znalazł się za granicą, Azef przekazał policji prawdziwe informacje o jego udziale w przygotowywaniu i przeprowadzaniu zamachu, które jakoby dopiero wówczas zdobył.

Cała pozycja Azefa w partii opierała się wówczas głównie na przyjaźni z Gierszunim, aresztowanie tego ostatniego mogło nań rzucić cień, a nawet pozbawić pozycji i łatwego zarobku (nie mówiąc już o niebezpieczeństwie dla życia), nic więc dziwnego, że starał się go ochraniać, że w swych raportach dla Departamentu pomniejszał jego rolę w Organizacji Bojowej (faktycznie Gierszuni w tym czasie jednoosobowo kierował działalnością tej organizacji), informując policję, że głównymi kierownikami terroru są jacyś „nieznani mu, nielegalni rewolucjoniści”.

Gierszuni dopuścił Azefa do narad dotyczących planów dalszej działalności terrorystycznej. Azef poczuł się niepewnie i napisał do Departamentu, że chciałby osobiście omówić sprawy ze swoimi przełożonymi. Departament uznał słuszność postulatu Azefa i w lipcu 1902 roku zaproszono go do Petersburga. W tym właśnie czasie nastąpiły tam wielkie zmiany: dyrektorem Departamentu Policji został Łopuchin, który do kierownictwa wywiadem politycznym wciągnął Zubatowa i jego najbliższych współpracowników. Postanowiono postawić głównie na rozwój tajnej agentury. Sprawę zreferowano samemu ministrowi Plehwemu, który zażądał, aby Azef, nie licząc się z żadnymi przepisami obowiązującymi dotąd tajnych agentów Departamentu, postarał się wedrzeć do samego centrum partii eserowskiej i Organizacji Bojowej. Ostatecznie więc Azef dostał polecenie policji wstąpienia do Organizacji Bojowej eserów. Stal się on jednym z najbliższych współpracowników szefa OB. — Gierszuniego, ale nadal nie o wszystkim informował policję; pomocników Gierszuniego - Krafta i Mielnikowa podawał za najniebezpieczniejszych terrorystów, a samego Gierszuniego za ich pomocnika.