992408025

możliwości produkcyjnych, przy nieracjonalnych inwestycjach¹. Z drugiej strony centralne sterowanie elektroenergetyką oraz ustalanie cen energii przez Państwo pociągają za sobą brak efektywności finansowej sektora. Konsekwencją tego jest ekonomicznie nieuzasadniony wzrost cen energii oraz brak jasnych perspektyw rozwoju. Zmiana tej sytuacji możliwa jest tylko dzięki przejściu elektroenergetyki od funkcjonowania w warunkach monopolu do rozwiniętego rynku energii elektrycznej.

Obecna sytuacja energetyczna świata wymaga działań dostosowujących regulacje prawne, ponieważ długofalowe prognozy nie dają jednoznacznych odpowiedzi na pytania związane ze zbliżającymi się trudnościami w pozyskiwaniu nowych źródeł energii. Surowce energetyczne, a w szczególności groźba niedoboru podaży surowców, może być wykorzystana jako instrument oddziaływania w stosunkach międzynarodowych. Awarie w USA i Europie oraz odcięcie rosyjskiego gazu dla Ukrainy, zwracają uwagę specjalistów na ich związek z procesem liberalizacji rynku energii elektrycznej. Konkurencyjny rynek energii elektrycznej jest wyzwaniem dla zapewnienia bezpieczeństwa dostaw energii zarówno w krótkim jak i długim okresie. Jednym z warunków spełnienia tego wymogu jest zabezpieczenie odpowiedniego poziomu i struktury inwestycji energetycznych. Z natury rzeczy podlegają one długotrwałym procedurom administracyjnym i są kapitałochłonne. Oznacza to, że rynek energii elektrycznej nie może reagować na sygnały, które się na nim pojawiają, ponieważ ma to miejsce z reguły zbyt późno. Inwestycje

1    prowadzenie właściwej polityki energetycznej to warunki konieczne, gwarantujące bezpieczeństwo dostaw, racjonalność kosztów pozyskania energii oraz spełnienie wymogów ekologicznych.

W momencie rozpoczęcia procesu transformacji na początku lat dziewięćdziesiątych problemem, który pojawił się w energetyce był system wyznaczania cen energii elektrycznej. Ceny ustalane przez Ministra Finansów były wielokrotnie niższe od cen w krajach Europy Zachodniej. Oderwanie cen od kosztów obniżyło efektywność ekonomiczną elektroenergetyki i doprowadziło do występowania na szeroką skalę subsydiowania skrośnego². Ze względu na realizowanie przez rząd celów polityczno-socjalnych, ceny energii elektrycznej wytwarzanej dla przemysłu były około trzykrotnie wyższe niż ceny energii dla ludności. Tania energia kosztem

7

1

   Ibidem

2

   Pokrywanie kosztów dotyczących jednego rodzaju prowadzonej przez przedsiębiorstwo działalności gospodarczej lub jednej z grup taryfowych odbiorców usług, przychodami pochodzącymi z innego rodzaju prowadzonej działalności gospodarczej lub od innej taryfowej grupy odbiorców.