1108720328

194

Jan Beliczyński

Celem artykułu jest ukazanie w ujęciu chronologicznym, od powstania pierwszych cywilizacji do upadku Imperium Rzymskiego w 476 r., jakie były pierwsze dyrektywy i refleksje na temat organizowania pracy, administracji państwowej, kierowania, przywództwa, motywowania, strategii działania, jakości oraz funkcjonowania organizacji społecznych.

2. Mityczna Atlantyda, Sumer i Babilonia

Pewne zasady organizacji i zarządzania wykształciły się w społeczeństwie pierwotnym, odkąd ludzie zaczęli łączyć się w zespoły dla wykonania wspólnych zadań, celowo układając kolejność poszczególnych czynności składowych [Wajda 2003, s. 11]. Pierwsze organizacje (zespoły) zajmowały się wytwarzaniem produktów na własne potrzeby konsumpcyjne. Wraz z rozwojem stosunków towarowo-pienięż-nych pojawiły się organizacje wytwarzające produkty na sprzedaż oraz organizacje kupieckie. Organizacje w dzisiejszym rozumieniu występowały już w pierwszych starożytnych cywilizacjach jako instytucje wojskowe i społeczne (administracyjne)¹.

W starożytności zarządzanie odnosiło się do kierowania gospodarstwem domowym lub warsztatem wytwórczym, jak i dowodzenia wojskiem. Czytając Dialogi, Timaios i Kritias Platona (427-347 r. p.n.e.) można się przekonać, że praktyka organizacji i zarządzania była znana już w około 10 000 r. p.n.e. W dziele Kritias autor, prezentując stołeczne miasto Atlantydę, bardzo dokładnie opisuje jej organizację². W Biblii można spotkać najstarszą zasadę działań zorganizowanych,

1

   Asyryjczycy utworzyli pierwszą w świecie organizację wojskową (1100 r. p.n.e.), wprowadzając do wojskowości kawalerię, która poza udziałem w walce pełniła funkcję wywiadowczą i dywersyjną.

2

   Warto w tym miejscu przytoczyć fragment Kritias Platona: „Mężczyźni zdolni do broni, zamieszkujący dolinę, mieli nakaz, żeby każdy dział dostarczył jednego wodza, a wielkość takiego działu wynosiła nieraz dziesięć razy dziesięć stadiów. A z gór i reszty kraju zbierano ludzi ilość nieprzeliczoną, wszyscy z każdej miejscowości i z każdej wsi byli przydzieleni do tych działów i do tych wodzów [...]. Więc wojskowość królewskiego miasta taką miała organizację |...]. A organizacja władz i godności taka tam była od początku. Z tych dziesięciu królów każdy panował w swojej części i w swoim miejscu nad ludźmi i nad większością częścią praw [...]. Jednakże ich zależność wzajemna i stosunki między nimi były ustalone według nakazów Posejdona [...]. Oni się zbierali co pięć lat albo na przemian co sześć, oddając równą część liczbie parzystej i nieparzystej, a zebrawszy się, naradzali się nad sprawami wspólnymi, dochodzili, czy ktoś jakiegoś przestępstwa nie popełnił i odbywali sądy [...]. Więc u nich wspólnie, podobnie jak u ich przodków, odbywały się narady i zapadały uchwały o wojnie i o innych sprawach, i tak zachowywał hegemonie ród atlantycki. Król nie był panem życia żadnego ze swoich braci, to zależało od woli większości na zebraniu dziesięciu” [Platon 2002, s. 112-113]. Platon twierdzi, że spisał historię Atlantydy ze słyszenia. Pochodziła ona od greckiego męża stanu Solona (640-560 r. p.n.e.), który w 564 r. p.n.e., złożył wizytę w Egipcie. Egipscy kapłani z Sais, ze świątyni Neit, opowiedzieli Solonowi historię