1464647526

Tabela 1. Porównanie działania organizacji w ujęciu sektorowym

Cecha	Organizacje publiczne	Organizacje prywatne	Organizacje społeczne
Przesłanki działania	sprawiedliwość i solidary zm społeczny, wyrównywanie szans rozwojowych jednostek i grup społecznych; reprezentacja interesów i potrzeb w iększości; obiektywizacja i ciągłość działania, unikanie stronniczości, neutralność	przedsiębiorczość; działalność w interesie właścicieli, zaspokajanie potrzeb klientów jako warunek utrzymania się na rynku; świadczenie dóbr i usług według kryteriów^1rynkowych	bezinteresowność, dobroczynność, miłosierdzie, miłość bliźniego; działania w imieniu mniejszości; dobrowolność, spontaniczność, itnprow izacja; wspólnota znaczeń, intuicja i ekspresja osobowości
Priorytety	realizacja polityki społecznej osadzonej w obow iązujących kanonach ustrojowy ch i prawnych; standardowe potrzeby i oczekiwania; instytucjonalizacja zaspokajania potrzeb; aktywność dawcy - bierność biorcy	rywalizacja o klientów w celu realizacji zysku umożliwiającego rozwój, a przynajmniej utrzymanie się na ry nku, działanie niesprzeczne z prawem; dbałość o klientów w ew nętrznych i zewnętrznych, jeśli przekłada się to na osiąganie (lub zwiększanie) zysku	strażnik wartości; dobrowolność działania, przedsiębiorczość, partycypacja społeczna, partnerstwo, rzecznictwo ludzi w potrzebie; indywidualizacja deinstytucjonalizacja. subsydiamość w procesie zaspokajania potrzeb, partykularyzm; samopomoc, pomoc wzajemna i samodzielność
Mandat organizacyjny	konstytucyjnie umocow ane organy i instytucje państwa; ustawodawstwo: kodeksy, rozporządzenia, instrukcje	prawne umocowanie zależne od rodzaju własności i od formy organizacyjno--prawnej, kodeks handlowy, jednoosobowe decyzje, uchw ały organów statutowych, regulaminy	statut i regulaminy wewnętrzne; uchwały, decyzje ciał statutowych, np. rad i zarządów
Odbiorca usług	obcy człowiek - konsument, klient; kontrolowana serdeczność, dystans, perspektywa instytucjonalna w relacjach z odbiorcą	obcy człow iek - „klient nasz pan”, kontent; zabieganie o saty sfakcję i lojalność klienta jako instrumenty kreowania zysku	nasz człowiek - bliskość emocjonalna wielowymiarowe interakcje oraz identyfikacja z podmiotem działania
Odpowiedzialność	w obec elektoratu	wobec właścicieli	w obec odbiorców rezultatów działania

Źródło: B. Kożuch, Kooperatywne zachowania organizacji publicznych, [w:] Partnerskie współdziałanie w sektorze publicznym i prywatnym, pod red. B. Plawgo, W. Zaremby, Fundacja Współczesne Zarządzanie, Białystok 2005, s. 15.

Podstawowym celem funkcjonowania organizacji prywatnych jest osiąganie zysku i jego maksymalizacja. Oznacza to ich ukierunkow anie przede w szystkim na cele ekonomiczne (generowanie nadwyżki finansowej), jednak literatura przedmiotu wskazuje także na inne - powiązane z nimi - cele, do których zaliczyć można m.in.¹⁶:

-    rentowność - oznaczającą określoną stopę zwrotu z zainw estowanego kapitału;

-    pozycję na rynku - określającą opanowaną część rynku tak w ramach danej branży, jak i w stosunku do danej grupy odbiorców;

-    produktywność - określaną często mianem efektywności, stanowiącą zależność pomiędzy wielkością wytworzonych dóbr a zaangażowanymi nakładami;

-    stan zasobów - oznaczający konieczność zapewnienia optymalnego poziomu zasobów rzeczowych i kapitałowych;

¹⁶ Szerzej: R.A. Webber, Zasady zarządzania organizacjami. Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 1990, s. 259-263.

15