1468551000

XLII Zjazd Fizyków Polskich, Poznań 2013

Rok Jana Czochralskiego Henryk Drozdowski¹

Wydział Fizyki, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza, ul. Umultowska 85, 61-614 Poznań

W sześćdziesiątą rocznicę śmierci profesora Jana Czochralskiego Sejm Rzeczypospolitej Polskiej - w dniu 7 grudnia 2012 roku - ustanowił rok 2013 Rokiem Jana Czochralskiego.

Profesor Jan Czochralski jest twórcą metody otrzymywania monokryształów, która pozwoliła na przemysłowe wytwarzanie monokryształów krzemu, będących podstawą nowoczesnej elektroniki. Obecnie wszelkie urządzenia elektroniczne zawierają układy scalone i diody z monokrystalicznego krzemu, otrzymywanego właśnie metodą Czochralskiego. Jego metoda jest obecnie powszechnie znana na całym świecie.

Jan Czochralski (pseud. literacki Jan Pałucki) urodził się 23 paździemikal885 roku w Kcyni na Pałukach, na wschodnich krańcach pruskiego imperium [1]. W 1904 roku wyjechał do Berlina, gdzie pracował w laboratorium firmy Kunheim & Co i koncernu Allgemeine Elektrizitats-Gesellschaft (AEG). Od 1916 roku w koncernie tym kierował laboratorium badania stali i żelaza, zajmował się określaniem jakości i czystości metali, stopów i rud metali, oraz był inspektorem produkcji w rafinerii miedzi. Od 1917 roku pracował we Frankfurcie nad Menem. Zorganizował tam laboratorium metaloznawcze firmy Metallbank und Metallurgische Gesellschaft. W 1919 roku był współzałożycielem i w latach 1925-1928 przewodniczącym Niemieckiego Towarzystwa Metaloznawczego (Deutsche Gesellschaft fur Metallkunde). W 1928 roku, zaproszony przez prezydenta profesora Ignacego Mościckiego, powrócił do Polski. Od 1930 roku był profesorem na Wydziale Chemii Politechniki Warszawskiej. Zorganizował Instytut Metalurgii i Materiałoznawstwa. Wyposażył tę placówkę w najnowocześniejszą aparaturę i współpracował z wieloma instytutami badawczymi i firmami przemysłowymi. Profesor Jan Czochralski działał w kilku towarzystwach naukowych w kraju i za granicą, był aktywnym mecenasem sztuki, interesował się rzeźbą, poezją, muzyką, a zwłaszcza malarstwem.

Druga wojna światowa przerwała działalność naukową Profesora Czochralskiego. Na terenie Politechniki stworzył usługowy Zakład Badań Materiałów [2], Powstanie tego zakładu uchroniło wielu polskich naukowców przed wywiezieniem z Niemiec.

W 1945 roku prof. Czochralski został niesłusznie posądzony o współpracę z Niemcami podczas okupacji i aresztowany. Śledztwo zostało umorzone z braku dowodów. Niestety, władze Politechniki Warszawskiej odmówiły profesorowi Czochralskiemu dalszego zatrudnienia, co zakończyło jego karierę naukową.

8-13 września 2013 XV

1

E-mail: [e-mail]