1468551001

XLII Zjazd Fizyków Polskich, Poznań 2013

Powrócił więc do rodzinnej Kcyni i założył firmę drogeryjną BION.

Odnalezione ostatnio dokumenty potwierdziły, że profesor Czochralski współpracował z Armią Krajową [1], Przyczynił się do uwolnienia osób więzionych przez hitlerowców i uczestniczył w ratowaniu zbiorów grabionych oraz niszczonych muzeów. Dzisiaj wiemy, że 66 lat infamii profesora Jana Czochralskiego było wielkim błędem [1, 2],

Profesor Jan Czochralski zmarł w zapomnieniu 22 kwietnia 1953 roku w Poznaniu [2] w 68. roku życia i został pochowany w rodzinnej Kcyni.

Światowy i trwały rozgłos przyniosło profesorowi Czochralskiemu wynalezienie metody pomiaru szybkości krystalizacji metali, przyjętej następnie jako metoda otrzymywania (hodowli) monokryształów - metoda Czochralskiego. Monokryształem jest pojedynczy kryształ nie wykazujący zrostów, pęknięć i wrostków innych substancji. Monokryształy otrzymuje się przez krystalizację z roztworów ciekłych, z substancji stopionych (jak w metodzie Czochralskiego), z fazy gazowej, a także w procesie przemiany jednej fazy stałej w inną. We wszystkich tych metodach często stosuje się wzrost kryształu na tak zwanym zarodku, czyli niewielkim monokry sztale, umieszczanym w ośrodku, który dostarcza substancji do jego dalszego wzrostu. Zarodki otrzymuje się najczęściej w procesie krystalizacji w ośrodku przesyconym. Proces prowadzi się tak, aby powstawała niewielka liczba kryształów.

Metoda Czochralskiego (metoda „wyciągania” monokryształu) polega na wzroście monokryształu na zarodku początkowo stykającym się ze stopioną substancją, a następnie podnoszonym powoli w górę w miarę narastania monokryształu. Zależnie od właściwości krystalizowanego materiału proces prowadzi się w powietrzu, w próżni lub w atmosferze gazu ochronnego. Metodą profesora Czochralskiego otrzymuje się m.in. monokryształy krzemu, germanu, arsenku galu (GaAs) i bizmutu. Średnia szybkość wzrostu monokryształu w metodzie Czochralskiego jest najszybsza ze wszystkich znanych metod hodowli monokryształów i wynosi od 1 mm/h do 40 mm/h.

Pod koniec lat czterdziestych XX wieku amerykańscy naukowcy zastosowali metodę Czochralskiego do uzyskiwania kryształów krzemu o dużych rozmiarach. Największe monokryształy krzemu otrzymywane metodą Czochralskiego osiągają imponujące rozmiary: długość około 2 metrów przy średnicy 40 cm i wadze 800 kilogramów! [2], co pozwoliło to na przemysłowe wytwarzanie monokryształów krzemu, będących fundamentem nowoczesnej elektroniki.

Profesor Jan Czochralski jest obecnie najczęściej cytowanym uczonym polskim na świecie.

Literatura

[1]    P.E. Tomaszewski, Postępy Fizyki, 62 (2011) 110.

[2]    P.E. Tomaszewski, Powrót. Rzecz o Janie Czochralskim, Oficyna Wydawnicza ATUT -Wrocławskie Wydawnictwo Oświatowe, Wrocław 2012.

[3]    A.K. Wróblewski, Historia fizyki, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2009.

XVI 8-13 września 2013