1629290191

nik wydłużenia (0,43-0,90), deniwelacje (45-695 m) i przeciętny spadek (0,04-0,64), a także wartości wskaźnika szerokości dna/ wysokości zboczy (0,04-9,45). Wartości te wskazują na umiarkowaną akty wność tektoniczną SUB i pozwalają w nioskować o czwartorzędowym wypiętrzeniu skrzydła spągowego, szczególnie wyraźnym w obrębie Gór Sowich i Złotych. Powyższe obserwacje oraz wyniki powtarzanych kampanii GPS potwierdzają dotychczasowe stwierdzenia o normalnym charakterze młodego uskokowania w strefie SUB. Przeprowadzone ostatnio analizy spękanych klastów w późnoplejstoceńskich żwirach te-rasowych w rejonie Gór Bardzkich, a także analiza mechanizmu drobnych wstrząsów sejsmicznych w czeskim odcinku SUB zdają się jednak wskazywać na obecność prawoskrętnej składowej ruchu uskokowego. Kwestia ta wymaga dalszych badań szczegółowych wzdłuż całej długości SUB, z uwzględnieniem szurfów w poprzek strefy uskokowej.

6R

Pierwiastki śladowe w badaniach protolitów i ewolucji skał metamorficznych

Nonna Bakun-Czubarow Instytut Nauk Geologicznych PAN, Warszawa

W poszukiwaniach protolitów zasadowych skał metamorficznych wysokich i ultrawysokich ciśnień (HP, UHP) szczególnie przydatna jest zawartość w skalach pierwiastków śladowych, które wykazują stosunkowo niską mobilność w procesach metamorficznych i metasomatycznych. W badaniach tych nie mogą więc być brane pod uwagę pierwiastki litofilne o dużych promieniach jonowych - K, Rb, Cs, Sr i Ba, a także U, La i Ce, które są łatwo uruchamiane przez fluidy, przejawiające dużą aktywność zarówno podczas dehydratacji skal na etapie meta-morfizmu progresywnego, jak także w czasie ich rehydratacji w metamorfizmie retrogresywnym. Szczególnie przydatne w poszukiwaniu protolitów są ziemie rzadkie i pierwiastki o wysokim potencjale jonowym. Na podstaw ie obserwacji wyłącznie rozmieszczenia ziem rzadkich w dużej liczbie próbek eklo-gitów z różnych orogenów w Europie można wyciągnąć wniosek, że eklogity waryscyjskie i alpejskie, wykazujące najczęściej zubożenie w LREE powstały kosztem bazaltów' oceanicznych, podczas gdy eklogity kaledońskie, wzbogacone w LREE wykazują pokrewieństwo do bazaltów kontynentalnych. Badanie rozmieszczenia REE w eklogitach o protolitach magmowych umożliw ia także wyróżnienie skał, które pow^:staly kosztem kumulatów gabrowych, cechuje je bowiem wyraźne zubożenie w LREE i dodatnia, na ogól, anomalia europowa. Do określania pozycji geotektonicznej magmowych protolitów' eklogitów i innych zasadowych skal metamorficznych wysokiego stopnia stosowane są diagramy dyskryminacyjne wykorzystujące głównie pierw iastki śladowe o wysokim potencjale jonowym (Ti, Zr, Nb) i inne.

Wiedza o koncentracji wybranych pierwiastków’ śladowych we wspólwystępujących minerałach skałotwórczych pa-ragenez (U)HP może być wykorzystana do określania warunków równowag fazowych. Przykładem może tu służyć Mn -pierw iastek śladowy typu 3d, w Mn-Mg granatowo-klinopiro-ksenowym geotermometrze skal facji eklogitowej. Pierwiastki śladowe w minerałach akcesorycznych (np.: Zr w rutylu, Ti w cyrkonie) znajdują zastosowanie jako inonomineralne geoter-mometry. Studium rozmieszczenia REE, Zr i Hf w ziarnach granatu i cyrkonu oraz Sr w monacycie polepsza interpretację izotopowych datowań procesów metamorficznych.

IR

Opracowanie modelu prędkościowego fal P i S

oraz gęstości objętościowych na podstawie danych geofizyki otworowej i obliczeń programem ESTYMACJA w wybranych otworach w Karpatach Zachodnich Maria Bała, Katarzyna Witek Katedra Geofizyki, Wydział Geologii, Geofizyki i Ochrony Środowiska, Akademia Górniczo-Hutnicza, Kraków'

Obliczono krzywe prędkości fal podłużnych (P) i poprzecznych (S), moduły sprężystości Younga, odkształcenia objętości i po staci, w spółczy imiki Poissona oraz gęstości objętościow e w wy branych otworach w Karpatach Zachodnich. Wykorzystano w tym celu program ESTYMACJA opracowany przez M. Balę A. Cichego w ramach projektu badawczego nr 8 T12B 046 20 Program ten oparty jest na modelach teoretycznych, wiążącycl parametry sprężyste i zbiornikowe skal. Wybrano do obliczeń model Gassmanna, pozwalający na wyznaczanie prędkości fal gęstości objętościowych na podstaw ie znajomości dokładnego składu mineralnego skal, współczynników porowatości i nasy cenią wodą i węglowodorami, uzyskanych z interpretacji iloś ciow ej profilowań geofizyki otworow ej.

Obliczone wartości prędkości oraz modułów sprężystości gęstości w funkcji głębokości pozwoliły na opracowanie mo dęli uśrednionych parametrów sprężystych dla ośrodków geo logicznych w strefach występowania utworów fliszowych miocenu autochtonicznego oraz skal karbońskich, dewońskich i głębszych utworów krystalicznych.

Modele te zostały zaprezentowane w postaci tabelarycznej

1    graficznej. Wykonano również histogramy estymowanych prędkości i gęstości objętościow ych dla w ybranych formacji w interpretowanych otworach oraz porównano wyniki uzyskane przy zastosowaniu teoretycznego modelu Gassmanna z pomierzonymi wartościami przy profilowaniach akustycznych (PA), gamma (PG), gamma-gamma (PGG) i porowatości neutronowej (PNN).

Dla wybranych serii stratygraficznych opracowano wykresy krzyżowe, które uzupełniają w sposób istotny analizowane związki.

W analizie uzyskanych wyników oraz danych pomiaro wych wykorzystano program Cyclo Log, który koreluje spek tralne właściwości krzywych z odpowiadającymi im zmiana mi litofacjalnymi.

Obliczenia parametrów sprężystych i gęstości objętościo wych wykonano w następujących otworach: Andrychów 3 Cliabów ka 1, Dobczyce 6, Jachówka - 2k, Lachowice 3a, La chowice 7, Roczyny 3, Siemień 1, Wiśniow^:a 4, Wiśnkwa 6 Wieprz 1, Wy soka 1, Wysoka 3 i Zawoja 1. Wybór otworów leżących w pobliżu profili sejsmicznych był podyktowany za stosowaniem opracow anych modeli prędkościow ych i gęstości objętościowych w zintegrowanej interpretacji danych sejsmicznych i graw imetrycznych.

2    R

Ocena warunków geotechnicznych posadowienia obiektów liniowych na obszarach oddziaływań górniczych na przykładzie Obwodnicy Południowej Lubina

Joanna Baran, Paweł Gołdsztejn,

Marcin Urbaniak, Agnieszka Widawska Arcadis Profil Sp. zo.o. Biuro Regionalne Ochrony Środow iska we Wrocławiu

Podziemna eksploatacja górnicza może prowadzić do odkształceń powierzchni terenu, która jest wynikiem osiadaniem