1864814926

Ćwiczenie 19

PRÓBA UDARNOŚCI*

1.    CEL ĆWICZENIA

Celem ćwiczenia jest zapoznanie się z podstawowymi informacjami dotyczącymi różnych metod pomiaru udamości, ze szczególnym uwzględnieniem metody Charpy'ego, zasadami ich przeprowadzania oraz informacjami uzyskiwanymi w wyniku tych prób.

2.    WIADOMOŚCI PODSTAWOWE

2.1. Pojęcie udarności

Określenie własności wytrzymałościowych metali wyłącznie na podstawie prób statycznych jest niewystarczające ze względu na istotny wpływ szybkości obciążenia na zachowanie się materiału. W stosunku do dużych szybkości odkształcenia szybkość ruchu dyslokacji jest zbyt mała, aby dyslokacje te mogły się przemieszczać. Powoduje to, że udział energii zużytej na odkształcenie plastyczne jest znikomy, co stwarza warunki do wystąpienia kruchego pękania. W tej sytuacji niezbędne jest przeprowadzenie prób dynamicznych, określających zachowanie się materiału w tych warunkach.

Udamość więc określa odporność materiału na pękanie pod wpływam sił dynamiczny ch. Miarą udamości jest w ielkość pracy niezbędnej do złamania znormalizowanej próbki z karbem lub iloraz tej pracy przez pole powierzchni przekroju poprzecznego w miejscu złamania, czyli w miejscu karbu.

2.2. Metoda Charpy’ego

Z kilku metod badania udamości najbardziej rozpowszechniona jest próba przeprowadzana sposobem Charpy’ego. Opisuje ją polska norma PN-EN ISO 148-1:2010. Próba polega na złamaniu, jednym uderzeniem spadającego miota wahadłowego próbki z karbem w środku jej długości, podpartej swobodnie na obydwu jej końcach. Siła działająca na próbkę musi zostać wywarta dokładnie w połowie próbki, czyli w miejscu wykonania karbu, na ścianę przeciwległą do ściany z karbem. Standardowa próbka ma długość 55 mm i kwadratowy przekrój poprzeczny 10x10 mm. W połowie długości znajduje się karb. Stosuje się dwa rodzaje karbów^::

a)    w kształcie litery V o kącie 45°, głębokości 2 mm i promieniu zaokrąglenia dna karbu 0,25 mm (typu ISO Charpy V)

b)    w kształcie litery' U, o głębokości 5 mm i promieniu zaokrąglenia dna karbu 1 mm (typu ISO Charpy U).

Opracował: Marek Radwański.