Pytanie 1: Jakie źródła utrzymania dla mieszkańców wsi? Ilu z nich będzie mogło utrzymać się z rolnictwa? Jak skuteczniej tworzyć pozarolnicze źródła dochodu dla mieszkańców wsi?
W trakcie spotkań regionalnych w odpowiedzi na powyższe pytanie uczestnicy zwracali uwagę przede wszystkim na następujące kwestie:
- Rolnictwo - pozostaje ważnym źródłem utrzymania mieszkańców wsi, ale nie jest już głównym kołem napędowym gospodarki wiejskiej. Między gospodarstwami rolnymi występuje duże zróżnicowanie, inne funkcje pełnią gospodarstwa duże, towarowe, inne natomiast - małe gospodarstwa produkujące głównie na samozaopatrzenie. Polityka wobec wsi powinna wyraźnie rozróżniać te dwie grupy i przygotować dla nich odmienne instrumenty oddziaływania.
- Wspólna Polityka Rolna UE powinna być zachowana, ale jej kształt musi ulec zmianie. Ważne jest, aby wszyscy producenci rolni w UE mieli jednakowe warunki gospodarowania niezależnie od tego w jakim kraju działają. Kwoty dopłat są mniej istotne niż stabilność warunków gospodarowania i przewidywalność polityki, przy czym oprócz polityki unijnej niezbędna jest konsekwentna polityka krajowa.
- Rolnicy potrzebują nowoczesnych systemów ubezpieczeń oraz przyjaznych rozwiązań prawnych, dostosowanych także do specyfiki małych producentów.
- Potrzebne jest nowe rozumienie i dowartościowanie pojęć takich jak „konkurencyjność" i „jakość” (mogą one obejmować także takie cechu towaru jak np. walory smakowe); ważną rolę mogą tu odegrać działania o charakterze promocyjnym i informacyjnym.
- Obok działań adresowanych do producentów rolnych niezbędne są różne formy wsparcia dla różnicowania działalności i tworzenia miejsc pracy poza rolnictwem; w tym zakresie potrzebne jest zapewnienie lepszej niż dotychczas równowagi między wspieraniem rolnictwa i działalności pozarolniczej.
- Polityka wobec wsi powinna w większym niż dotychczas stopniu uwzględniać rolę rynków lokalnych i wzmacniać lokalne więzi gospodarcze.
- Płatności bezpośrednie oraz wsparcie dla obszarów o niekorzystnych warunkach gospodarowania pełnią ważną rolę socjalną, a nie ograniczają się jedynie do zwiększenia dochodów rolników i podniesienia konkurencyjności ich gospodarstw
Na konferencji w dniu 4 marca zagadnienia odnoszące się do pierwszego z pytań poruszano przede wszystkim w ramach pierwszego panelu dyskusyjnego, w którym wzięli udział: Katarzyna Sabarańska (Fundacja na rzecz Rozwoju Polskiego Rolnictwa FDPA), Bożenna Wójcik (Instytut na Rzecz Ekorozwoju), oraz Jerzy Wilkin (Instytut Rozwoju Wsi i Rolnictwa PAN). Moderatorem panelu był Ryszard Za rudzki, członek Zarządu FAO W.
Wopinii moderatora panelu, podstawowym warunkiem rozwoju obszarów wiejskich jest wzrost ich różnorodności, przede wszystkim poprzez wzbogacanie struktur społeczno-gospodarczych. Nadal uważa się, że polska wieś jest zdominowana przez rolnictwo. Z tego też względu zwraca się coraz większą uwagę na potrzebę rozwoju pozarolniczych funkcji gospodarczych, tj. usług, turystyki, mieszkalnictwa, leśnictwa, rzadziej przemysłu
11