2181686945

Krzyża i k.iplii /k;i. Slrzakły, woj. *ic«llcckic

Fol. J. Urbanowicz

się tragedią wsi. Od końca tego wieku do okresu międzywojennego, w ciągu niecałych dwóch pokoleń -dzięki działaniom kościelnym, państwowym i społecznym, nastąpiła gruntowna reorientacja stosunku wsi do alkoholu. Zostało to jednak zaprzepaszczone po II wojnie światowej, a szczególnie w ostatnich latach. Ziemi i pracy na niej był podporządkowany zarówno styl, jak i sposób życia, które charakteryzowała podległość względem sił przyrody, wymogów ziemi oraz dyspozycyjność pracy. Rytm i charakter pracy nadawał ton zarówno czynnościom profesjonalnym, jak innym sferom aktywności jednostkowej i społecznej. Chłopski styl życia charakteryzował się programowym ubóstwem w zakresie warunków życia codziennego. Potrzeby konsum|xyjnc były redukowane do niezbędnego minimum, nie odczuwano potrzeb dotyczących sposobu urządzenia własnej przestrzeni życiowej, jedzenia, ubrania, higieny itp.

Współcześnie zanika specyficznie wiejski etos i styl chłopski. Za wartościowe uznaje się to, co miejskie zarówno w sferze obyczaju, jak i rozrywki, mody itp. Tradycja nie stanowi już ani spoiwa społecznego, ani dyktatu w sferze zachowań ludzkich. Nastąpiło gruntowne przemieszanie wzorów chłopskich i miejskich, którego efektem jest powstawanie nowego, wiejskiego stylu życia. Wykracza on daleko poza model kultury tradycyjnej i jest wynikiem zderzenia stylu chłopskiego z procesami makrospołecznymi. Wespół ze stylem chłopskim i wiejskim wstępują współcześnie na wsi i pozostałe style życia: elitarny i neomiesz-czański, które jednak charakteryzują raczej przedstawicieli innych, nierolniczych zawodów i środowisk.

System społeczności lokalnej zaczął ulegać dezorganizacji i dezintegracji pod wpływem dehermetyza-cji, która prowadziła do powstawania nowych potrzeb, możliwych do zaspokojenia jedynie poprzez kontakty ponadlokalne. Zaczyna się dostrzegać wartości konsumpcyjne wykraczające poza zaspokojenie głodu i regenerację sił fizycznych. Możliwości i środki dawała sezonowa praca zarobkowa, w której brała udział głównie młodzież. Przez nią przedmioty użytkowe ze świata "zewnętrznego" zaczęły się upowszechniać na wsi. Następuje rozbudzenie aspiracji indywidualistycznych. Z czasem procesy dezintegracji i indywidualizacji ogarnęły cały system społeczny wsi. Procesy te pogłębiły się po Ii wojnie światowej. Wkroczyły one również w życic towarzyskie. Raz zdezintegrowane społeczności nie mogły zostać poddane reintegracji bez zmiany płaszczyzn. Tą nową płaszczyzną okazały się w okresie międzywojennym instytucje, oparte na powszechnym pragnieniu awansu ekonomicznego.

Tworzone na wsi instytucje były promotorami i moderatorami po-

12