242074297

- 89

studiów, lecz umiejący czytać i pisać, który na wojnie "liznął” trochę ni_tnCr ,co mu dolo patent na nauczyciela. Szkoły ewan-gielickie budowała sobie gmina za wieg^.e i w porozumieniu z prezbiterstwem zboru. Lud wpływał także i na wybór nauczyciela, dlatego nauczycielami szkół ewangelickich byli zawsze Polacy. Inaczej było w szkołach katolickich. Były to szkoły publiczne, . rzadcy, na które lud polski wpływu nie mini. Piątego były to

28/

szkoły morawskie i nauczycielami    nich bywali Morawianie.

Dopiero rok 1848 przyniósł upragnione zmiany. Odtąd-,.za-

*

częto usuwać morawszczyznę i wprowadzać język polski do szkol. Cesarzowi Ferdynantowi przebywajęcemu w Ołomuńcu wręczono zażalenie w którym żądano, aby dekrety i rozporządzenie władz były drukowane po polsku. A więc' narzucony naszemu ootulnemu ludowi przez władzę jeżyk czeski zniosła dńpierc zwycięska Wiosna Ludów. Do szkol ewangelickich wprowadzono nowe polskie książki szkolna Jana Śliwki:"Początki czytania dla szkol ludowych"/I852/ "Piosenki dla dziatek"/I857/, "Krotka historia Jeformacji"/I858/ i "Geografie"/ /I858/. W szkołach katolickich podręczniki czeskie były je.szce jakiś czas w użyciu. Dooiero później wprowadzono podręczniki galicyjskie. Po roku 18-0 i czcionka gotycka /szwrbacha/ powoli ustępuje na rzecz łacińskiej, Kronika szkolna w Jaworzynce notuje to wydarzenie, kiedy nauczyciel zaczął uczyć alfabetu łacińskiego zamiast szwabachyw roku J054.

W rcku_;I86y weszła w życie nowa usta os szkolna. Szkolnictwo ludowe wyzwoliło sie    •oadmocnm duchowieństwa. Nowa usta

wa szkolna uregulowała plącę nauczyciela, jego stosunek do gminy itp. Po odłączeniu Śląska i Moraw v latach sześćdziesiątych ubiegłego stulecia wprowadzono również do kościoła katolickiego jązyk polski w miejsce gdzieniegdzie używanego je,zyka czeskiego w liturgii i śpiewie.

Wkrótce po roku 1848, bo juz w 1350 r-_ za rządww prezydenta ministrów Bacha zaczęto wprowadzać do szkol język niemiecki. Tak powstajy szkoły utrakwistyczne polsko-r.i em: eckie ' lub tez czesko-niemieckie. Po upadku bachowskieg'- absolutyzmu trochę ulżalo. lecz napor niemczyzny rosi. coraz bardziej. W walce o szkoły narodowe polskie i czeskie w Ciesz^.csf i * >:•. i Opawskiera stali Polacy i Czesi w jednym froncie. Na konferencjach nauczycielskich odzywają się, śmiałe głosy, aby język niemiecki- ze szM usunąć. Na jednej z konferencji nauczyciel Hobort Zanibal poddał krytyce próby urzędów zmierzające do zniemczenia kraju za pomocą szkoły. Propagował również Zanibal zakładanie bibłbołtek szkolnyh Jan Śliwka, nouczyciel-dalekowidz, wprowadzi..