2335501387

wykonują takie kalkulacje na co dzień. Stopniowo osiągnięto kompromis co do podstawowych zasad porównywania kosztów i korzyści do celów oceny inwestycji.

Obecny kształt Przewodnika wynika z praktyki życiowej połączonej z aktualnymi badaniami. Celem jest przedstawienie osobom, które nie są specjalistami, kluczowych założeń dotyczących ewaluacji projektu inwestycyjnego, powszechnie stosowanych przez organizacje międzynarodowe, rządy państw, podmioty rynku finansowego oraz zespoły menedżerskie z całego świata. Cechą charakterystyczną niniejszego Przewodnika jest szerokie ujęcie polityki spójności UE przez pryzmat jej roli w realizacji inwestycji oraz stymulowaniu rozwoju regionalnego za pomocą dotacji finansowych pochodzących z funduszy strukturalnych oraz Funduszu Spójności, a także za pomocą „efektu dźwigni” oddziałującego na inne źródła finansowania. Polityka ta stanowi jedyną w swoim rodzaju strukturę planowania inwestycyjnego, która prawdopodobnie nie została jeszcze przetestowana w żadnej innej części świata w takim stopniu jak w Europie.

3. Duże projekty a polityka spójności

Selekcja dużych projektów oraz zarządzanie nimi w latach 2007-2013 będzie angażować wiele podmiotów na różnych szczeblach podejmowania decyzji. Zadanie to jest szczególnie istotne w zestawieniu z okresem 2000-2006, ponieważ powoduje ono umieszczenie czynności oceny projektu w ramach bardziej kompleksowej konstrukcji wielopoziomowego planowania polityki spójności UE.

Regulacje dotyczące polityki spójności UE wymagają analizy kosztów i korzyści wszystkich dużych projektów, w których sprawie składane są wnioski o współfinansowanie za pomocą funduszy. Prawną granicą wyznaczającą ogólnie definicję „dużej” inwestycji jest 50 min EUR, ale w przypadku projektów z dziedziny ochrony środowiska wynosi ona 25 min EUR, natomiast w przypadku projektów realizowanych w ramach IPA — 10 min EUR.

Według wstępnych szacunków służb Komisji, wykonanych na podstawie list indykatywnych dostarczonych przez państwa członkowskie wraz z ich programami operacyjnymi, na koniec 2007 r. zidentyfikowano już ponad 800 dużych projektów. W planach jest wiele kolejnych. Przy uwzględnieniu również projektów w ramach IPA, Komisja będzie prawdopodobnie musiała wydać ok. 1000 decyzji dotyczących wniosków o dofinansowanie. Odnoszą się one do ogromnych nakładów kapitałowych z budżetu o wartości 350 mld EUR, przewidzianego na politykę spójności w latach 2007-2013.

W ramach tej złożonej struktury poważny dialog między wszystkimi graczami, mającymi różne zasoby informacji i odmienne cele polityczne, powinien być prowadzony zgodnie z rozsądnymi, pobudzającymi aktywność mechanizmami ewaluacji projektów w celu przezwyciężenia niesymetryczności informacji strukturalnej. Przy tym wielopoziomowym zarządzaniu jego uczestnicy powinni uzgodnić harmonijne zasady dotyczące kalkulacji niektórych kluczowych cen dualnych oraz wskaźników efektywności (np. ekonomicznej zaktualizowanej wartości netto projektu), a następnie spożytkować je w celu kierowania procesem podejmowania decyzji.

Racjonalne uzasadnienie posiadania wspólnego języka ewaluacji przez KE oraz projektodawców jest oczywiste w kontekście UE. Każdy projekt ma swoje własne, specyficzne cechy, wynikające na przykład ze względów geograficznych czy uwarunkowań społecznych, służby Komisji jednak muszą być w stanie porównać dane i metody z określonymi metodami wzorcowymi oraz wskaźnikami efektywności. Co więcej, pomoc UE przyjmuje postać dotacji finansowej, która funkcjonuje wraz z wkładem własnym wnioskodawców projektu. W związku z tym nie występuje w tym przypadku element zabezpieczeń, ponieważ nie mamy do czynienia bezpośrednio z pożyczką. Komisja podejmuje zatem znaczne ryzyko w imieniu obywateli UE, którzy w rzeczywistości udzielają wsparcia na rzecz rozwoju. Właściwa ewaluacja projektów przez państwa członkowskie (ex antę oraz ewentualnie ex post) jest jedynym sposobem nałożenia odpowiedzialności na wszystkie podmioty podejmujące decyzje, aby móc powiedzieć obywatelom europejskim, że ich środki zostały zainwestowane z najwyższą ostrożnością. Ponadto podmioty podejmujące decyzje powinny wykorzystywać informacje wynikające z analizy ex antę oraz ex post jako pozytywne impulsy do tworzenia nowych projektów. Systematyczne stosowanie analizy kosztów i korzyści (AKK)

12