12655 wstęp do teorii polityki img 24

28

Jeżeli istnieje w społeczeństwie consensus różnych sił politycznych co do podstawowych założeń poi ityki zagranicznej, można mówić o jednej koncepcji tej polityki. W ramach koncepcji mogą być formułowane i ogłaszane różne doktryny, a w konsekwencji liczne programy działania. Dla przykładu: koncepcja globalizmu leżąca u podstaw polityki zagranicznej USA od zakończenia Tl wojny światowej proklamowana była pod postaciązmieniających się doktryn, takich jak doktryny powstrzymywania, wyzwalania, pokojowego zaangażowania, budowy mostów i inne.

Odmiennajest sytuacja, kiedy konkurują ze sobą- oparte na różnych inspiracjach ideologicznych - koncepcje polityki zagranicznej. Występuje wtedy spór o generalia, czyli o podstawow-c cele i kierunki polityki zagranicznej. Wydaje się, że taka sytuacja występuje na Białorusi, gdzie po uzyskaniu niepodległości w 1991 r. rywalizują między sobą koncepcje reintegracji z Rosjąi stopniowego zbliżania się do struktur europejskich i euroatlantyckich.

Koncepcje polityki zagranicznej stanowią bardzo ważne, najbliższe prowadzonej polityce, jej uwarunkowania subiektywne. Zmiany i ewolucja koncepcji, zwłaszcza tej uznawanej za obowiązującą, najszybciej znajdują odzwierciedlenie w decyzjach i działaniach państwa na arenie międzynarodowej.

g) Istotną rolę w polityce zagranicznej każdego państwa odgrywa jakość oraz aktywność własnej służby zagranicznej i dyplomacji. Chodzi tu zarówno

0    mocno akcentowaną przez część autorów (głównie zwolenników behawioryzmu) wagę czynnika ludzkiego, kwalifikacje i predyspozycje osobowościowe polityków i urzędników®, jak i o cały system organizacyjny służby zagranicznej i dyplomacji³⁰.

Bez wątpienia wpływ polityków: przywódców państw, szefów rządów, ministrów spraw zagranicznych czy parlamentarzystów na polity kę zagraniczną, jest bezpośredni i bardzo duży, gdyż to właśnie oni sąjej bezpośrednimi aktorami i decydentami. Powszechnie doceniany był w Europie wpływ gen. Charlesa de Gaułle’a na kształt polityki Francji, tak również szerokim uznaniem w świecie cieszył się Michaił Gorbaczow jako architekt nowej, odidcologizowanej polityki zagranicznej ZSRR. Bywa jednak odwrotnie, gdy czołowi politycy zapisują się w pamięci społecznej jako ci, którzy skierowali polityką zagraniczną swych krajów na zlc tory, wyrządzając szkody własnemu narodowa, a nawet narodom całych kontynentów. Takie opinie przeważają w ocenach polityki Hitlera czy Stalina.

W procesie realizacji polityki zagranicznej państw najbardziej bezpośrednio jest zaangażowany personel służby zagranicznej i dyplomacji. Rola tych służb nadal pozostaje duża, mimo znaczącego wpływu na ich funkcjonowanie stale dokonującego się postępu naukowo-technicznego. Niezmiernie ważne są więc kwalilikacje

1    predyspozycje indywidualne osób w nich zatrudnionych. Oni bowiem w największym stopniu -realizując decyzje zwierzchników i podejmując własne decyzje ope-

⁷⁹ Organski, op.cit., s. 87 88; Bierzanek, op.cit., s. 94-99; Colard, op.cit., s. 44-47.

³⁰ Szerokie ujęcie dyplomacji zob. Jean-Baptiste Duroselle, „L’cvolution des formes de la diplo-matie et son effel sur la politkjue ełrangere des Etats”, [w:] Lapohtiąm etrangere..., s. 325-349.