14598 wstęp do teorii polityki img 134

143

rodowych (ogólnodcmokratycznych) i determinant sojuszniczych (solidamościo-wo-międzynatodowych). Uwarunkowania obu tych typów leżą też u podstaw formułowanej i urzeczywistnianej przez państwo racji stanu w jego polityce wewnętrznej i zagranicznej. Zawsze przy tym wynikające z nich uzasadnienia i argumentacje po lityczno-dokirynalne pozostają w określonych (mniej lub bardziej zharmonizowanych lub zantagonizowanych) współzalcźnościach. Za pomocą tych kryteriów władze polityczne państwa identyfikują i oceniają jego rację sianu na tle bieżących wydarzeń i tendencji w rozwoju wewnętrznym i w środowiskumiędzynarodowym²¹.

Przyjmowane przez,przywódców państwowych rozumienie obu wyznaczników racji stanu i ich wzajemne „kojarzenie" decyduje o konkretnych kierunkach i sposobach działania państwa. Występujące w tych działaniach umiejętności i doświadczenia ekip rządzących wpływają na skuteczność i trwałość pożądanych i osiągniętych rezultatów, traktowanych jako racja stanu danego państwa. Dodać należy, żc splot wskazanych wyżej determinant określa zarówno aktualne, jak i długofalowe znaczenie racji stanu państwa w polityce zagranicznej. Wpływają one na kształtowanie się współzależności między poszczególnymi elementami racji stanu i jej specyficzne (dla danego państwa w- określonym czasie) zorientowanie.

Nie sposób pominąć tu problemu „koncertowania” racji sianu w bieżącej polityce zagranicznej jednego państwa w odniesieniu do interesów- i działań innych krajów, przede wszystkim państw, z którymi jest ono związane sojuszniczą współpracą. Podstawą zgodności w tym zakresie musi tu być nie tylko obiektywna zbieżność lub identyczność interesów, lecz również ich zgodność w procesie operacyjnej polityki zagranicznej każdego z partnerów oraz. w ramach ich wspólnej polityki²².

Immancntną cechą racji stanu jest stosowanie w toku jej realizacji również wyjątkowych środków i metod. Ich konieczność wyjaśniana jest poprzez przypisywaną im skuteczność w osiąganiu zamierzonych decyzji i działań²². Trzeba przy tym dodać, że stosowanie określonego instrumentarium może mieć charakter sporadyczny, doraźny lub powtarzalny. Wówczas gdy jest ono bezprecedensowe, riovum w' tradycjach i doświadczeniach politycznych obywateli, a nawet samej władzy - staje się często przedmiotem kontrowersji. Może więc wywołać zdecydowaną krytykę działania władz lub siać się pow-odem wewnętrznych podziałów polity cznych w społeczeństwie, a naweljego opozycji wobec polityki kierownictwa państwowego. Konsekwencje tc mogą zostać spowodowane zarówno przez intencje kierujące daną polityką, która jest urzeczywistniana za pomocą niepopularnych środków- i metod, jak i przez inne okoliczności; np. w-ysoką dolegliwość, społeczno-polityczne koszty- stoso-w-ania tych środków (m.in. ograniczenia dochodów, stopy życiowej ludności, zakresu

²¹    Szerzej zoh. też Stanisław Koziej, „Międzynarodowe bezpieczeństwo państwa”, [w;] Sławomir Dębski, Beata Górka-Winter (red.), Kryteria bezpieczeństwa międzynarodowego państwa. Warszawa: PISM 2003, s. 205-223.

²²    Zob. szerszą prezentację tego zagadnienia: Pietraś, op.cit., s. 4S 47.

²³    Zob. Maj, op.ciŁ, s. 29-30, 32-33, 36-38.