wstęp do teorii polityki img 157

148

wym. Jest ona chroniona normami prawa międzynarodowego, głównie zasadą suwerennej równości państw i zakazu użycia siły lub groźby jej użycia.

Suwerenność wcwnęttaia odnosi się do swobody państwa w wykonywaniu kompetencji na jego terytorium i jest_wyłączna, pełna i samodzielna". Wyłączność oznacza, żc na terytorium danego państwa funkcjonuje struktura władzy politycznej odrębna i niezależna od innych państw. Wyraża się ona w wyłączeniu kompelencji innych podmiotów na terenie danego państwa (chyba, że za jego zgodą lub w zgodności z prawem międzynarodowym). Kompetencja władzy państwowej względem podlegającemu jej terytorium i ludności oraz w kontekście ustanowienia i ochrony określonego porządku społecznego jest jedyna i przeważająca nad innymi, z uwzględnieniem ograniczeń wynikających z prawa międzynarodowego¹². Pełnia kompetencji wyraża się w tym, że zakres materialny suwerenności wewnętrznej nie jest z góry ustalony i nie wynika każdorazowo z norm szczegółowych prawa międzynarodowego. Pełny zakres kompetencji nie oznacza jednak samowoli. Samodzielność wiąże się z wykonywaniem kompetencji bez obow iązku uw zględniania poleceń i nakazów ze strony innych państw, z zastrzeżeniem, że nie jest to dowolność, bo państw o podlega wiążącym je normom prawa między narodowego. Kompetencje państwa, które nie podlegają regulacji przez normy szczegółowe prawa międzynarodowego określa się jako dyskrecjonalne lub należące do tzw'. strefy zastrzeżonej¹³.

Odnosząc się do pojęcia suwerenności wewnętrznej należy wyodrębnić również jej dwa aspekty, to jest państwowy i narodowy. Suwerenność w pierwszym aspekcie oznacza realne możliwości państwa jako organizacji politycznej do korzystania z. suwerenności w rozumieniu prawa międzynarodowego. Zaś suwerenność w aspekcie drugim wskazuje na fakt, iż władza państwowa wywodzi swą legitymację z demokratycznie wyrażonej woli narodu. Zakres i sposób działania władzy reguluje konstytucja, oparta na idei państwa prawa i zasadzie ochrony praw człowncka. Suwerenność wewnętrzna narodowa oznacza też, że władza powinna być sprawowana z optymalnym udziałem narodu". William M. Reisman twierdzi wręcz, że „suwerenność chroniona przez w-spółczesne prawo międzynarodowejest suwerennością jednostkową raczej niż suwerennością suwerena”¹³.

Jak już zostało wspomniane suwerenność prawna państwa nie jest pojęciem absolutnym. Należy pamiętać o tym, iż jestona ograniczona dwoma czynnikami: zasięgiem prawnej suwerenności innych państw oraz prawem międzynarodowym, tworzonym przez społeczność międzynarodową w oparciu o zasadę koordynacji, w celu

¹¹    Jan Barcz, „Suwerenność w procesach integracyjnych”, [w:j Władysław Czapliński (red.). Suwerenność i integracja europejska. Materiały /tokonfćrencyjne, Warszawa: Centrum Europejskie Uniwersytetu Warszawskiegol999, s. 29-40.

¹²    Jerzy Kranz, „Państwo i jego suwerenność”. Państwa i Prawo, 1996, nr 7, s. 3-24.

¹⁵ Ibidem, s. 5 6.

^lł Barcz, „Suwerenność w procesach integracyjnych...”, op.cit., s. 33.

¹³    Cyt. za: Gregory H. Fox, Brad R. Roth, „Dentocracy and International Law”, Review of International Studies, 2001, VoI. 27, No. 3, s. 327-352.