244277276

3. CYWILNOPRAWNE ŚRODKI OCHRONY DÓBR OSOBISTYCH

3.1.    Przesłanki ochrony dóbr osobistych - zagadnienia ogólne

Domniemanie bezprawności jest cechą charakterystyczną wszelkich roszczeń związanych z naruszeniem dóbr osobistych. Tak więc naruszenie czyjegoś dobra osobistego jest z góry traktowane jako naruszenie bezprawne. Dzieje się tak aż do momentu wykazania, że to naruszenie było zgodne z prawem. Jeśli jednak zostanie potwierdzona bezprawność działania, wtedy można ubiegać się o ochronę wedle przepisów k.c.

Środki ochrony będące sankcjami w przypadku naruszenia lub zagrożenia dóbr osobistych określa art. 24 k.c. Zgodnie z tym artykułem, w przypadku naruszenia dóbr osobistych poszkodowany może ubiegać się o ochronę własnych dóbr osobistych w postaci roszczeń wobec sprawcy tych naruszeń. Szkoda może mieć postać majątkową i niemajątkowa, aczkolwiek w praktyce bardzo często ma miejsce sytuacja, w której szkoda majątkowa i niemajątkowa występuje łącznie. Przykładem może być naruszenie niematerialnego dobra osobistego, takiego jak utrata zdrowia wskutek naruszenia nietykalności osobistej poszkodowanego, powodująca ciężkie niemierzalne cierpienie, wraz z materialną szkodą, która rodzi skutki prawne w postaci kosztów leczenia⁴⁹.

Należy podkreślić, że ochrona dóbr osobistych wedle k.c. jest niezależna od ochrony przewidzianej w innych przepisach. Zatem naruszenie dobra osobistego może pociągać jednocześnie za sobą, nie tylko możliwość ubiegania się o ochronę wedle przepisów k.c., ale również możliwość powstania roszczeń określonych w innych przepisach⁵⁰.

3.2.    Zagrożenie i naruszenie dóbr osobistych

Ochrony może żądać nie tylko ten, czyje dobro zostało naruszone działaniem, ale także osoba, której dobra osobiste zostały zagrożone naruszeniem. Działanie o którym mowa może także polegać na zaniechaniu, gdyż wynikające z art. 24 § 1 k.c. działanie może polegać na zaniedbaniu w wykonywaniu obowiązku usuwania skutków zdarzeń naruszających cudze dobro osobiste⁵¹. Szczególna sytuacja, do której odnosi się pierwsze zdanie art. 24 k.c, może przysporzyć pewnych trudności, ponieważ określenie, czy dobro jest zagrożone nie jest tak proste, jak stwierdzenie, czy i w jakiej formie naruszenie już nastąpiło. Osoba, której dobra osobiste zostały zagrożone cudzym działaniem, może żądać zaniechania tego działania, chyba że nie jest ono bezprawne. W przypadku gdy naruszenie już nastąpiło - ten, czyje dobro zostało naruszone, może żądać, aby osoba, która dopuściła się naruszenia, dopełniła czynności potrzebnych do usunięcia jego skutków. W praktyce najczęściej zdarzają się sprawy sądowe o naruszenie dóbr, rzadko o zagrożenie⁵².

⁴⁹    E. Dobrodziej: op. cit. s.26

⁵⁰    A. Lipski: op. cit. s.46

⁵¹    orz. SN z 16 lipca 1984r„ IPR 64/84, OSNC 1985/2-3/41

⁵²    Z. Bidziński, J.Sereda: Cywilnoprawna ochrona dóbr osobistych w praktyce sądowej, Kraków 1986r. s. 12.

18