2906543581

ANDRZEJ S. KOSTROWICKI

WPROWADZENIE

Przedstawione w niniejszym tomie wyniki badań geoekologicznych rejonu jezior wigierskich wymagają krótkiego komentarza. Badania te, od chwili ich podjęcia, miały wyraźnie ukierunkowany charakter. Zespołowi autorskiemu nie chodziło bowiem o opracowanie kompleksowej monografii geograficznej, w której wszystkie elementy tworzące środowisko przyrodnicze i gospodarczo-społeczne byłyby opisane i przeanalizowane z jednakową dokładnością. Cel, jaki przed sobą postawiliśmy, był inny. Wynikał on z trzech podstawowych przesłanek.

1.    Od początku badań było wiadome, że teren Wigierskiego Parku Krajobrazowego będzie, prędzej czy później, przekształcony w Park Narodowy. Należało zwrócić uwagę na te elementy środowiska geograficznego, które będą miały podstawowe znaczenie do prawidłowego funkcjonowania Parku. Są to — spośród elementów środowiska przyrodniczego: system jezior, stan i odporność środowiska oraz szata roślinna, a z uwarunkowań społeczno-gospodarczych: gospodarka leśna w jej przyrodniczym kontekście oraz turystyka i wypoczynek. Są to elementy łatwo zmienne, których jakość rzutuje bezpośrednio na walory Parku Narodowego. Pozostałe elementy środowiska, zarówno przyrodnicze, jak i społeczno-gospodarcze, choć istotne z ogólno-geograficznego punktu widzenia, w „życiu” Parku mają mniejsze znaczenie. Są to bowiem elementy względnie ustabilizowane, na które nie mają wpływu zmiany organizacyjno-prawne, wynikające z faktu powołania Parku Narodowego w miejsce Parku Krajobrazowego.

2.    Badaniom prowadzonym nad Wigrami przyświecał również cel praktyczny: opracowanie naukowych przesłanek ekologizacji procesu planowania przestrzennego, tym samym zaś zbliżenie efektów działań planistycznych do przyrodniczej rzeczywistości, ujawnienia nie wykorzystanych dotąd w planach walorów środowiska. Biorąc pod uwagę specyficzny charakter obszaru, istotną sprawą było również określenie dopuszczalnych form jego wykorzystania i wyznaczenie progów, których przekroczenie spowodowałoby degradację przyrody. Chodziło więc o opracowanie takiego modelu gospodarowania środowiskiem w obszarze chronionym, który mógłby znaleźć zastosowanie w innych rejonach o stosunkowo małej antropopresji.