3725451509

Niniejsza praca prezentuje wyniki badań warstwy wierzchniej powstałej w aluminium i jego stopach wskutek tarcia ślizgowego, ale także innych procesów modyfikujących tę warstwę. Wybór stopów aluminium jako przedmiotu badań z uwzględnieniem również kompozytów na osnowie stopów aluminium, związany był z szerokimi zastosowaniami praktycznymi tych materiałów oraz z wkładem, jaki w ostatnich kilku latach spektroskopia anihilacji pozytonów wniosła w zrozumienie pierwszych etapów powszechnie stosowanego procesu technologicznego utwardzania wydzieleniowego stopów aluminium do przeróbki plastycznej [5], [6],

Ponieważ badania, których wyniki prezentowane są w pracy mają charakter interdyscyplinarny, pierwsza część rozprawy ma charakter przeglądowy. W zwarty sposób przybliża zagadnienia z zakresu tribologii dotyczące tarcia ślizgowego i zużycia w oparciu o najnowszą literaturę z tej dziedziny. Omówione są również wybrane metody badania warstwy wierzchniej, które w znacznej mierze zostały wykorzystane w tej pracy jako metody komplementarne w stosunku do spektroskopii anihilacji pozytonów w przeprowadzonych badaniach. Rozdział poświęcony samej spektroskopii anihilacji pozytonów zawiera opis procesów, którym podlega pozyton w materii ze szczególnym uwzględnieniem wychwytu pozytonów w defektach struktury krystalicznej i technik eksperymentalnych z uwzględnieniem wkładu w rozwój tych technik, jaki został dokonany w wyniku prac przeprowadzonych w Pracowni Anihilacji Pozytonów w LFJ PAN w Krakowie. Dotyczy to w szczególności aparatury do pomiaru profilu implantacji pozytonów, która umożliwia w sposób całkowicie nieniszczący pomiar profilu defektów. Zagadnienia związane z technikami eksperymentalnymi spektroskopii anihilacji pozytonów zostały potraktowane na tyle szczegółowo, aby czytelnik niemający na co dzień do czynienia z tą tematyką mógł uzyskać podstawowe informacje na ten temat. Wszystkie prezentowane przykładowe widma zostały zmierzone w Pracowni Anihilacji Pozytonów w IFJ PAN w Krakowie lub w laboratoriach, z którymi prowadzona jest współpraca. Część z nich np. widmo energetyczne pozytonów emitowanych z powierzchni moderatora wolframowego lub profil implantacji pozytonów uzyskanych ze źródła ⁴⁸V otrzymanego w cyklotronie AIC-144 nie były dotychczas publikowane, a mogą stanowić punkt wyjścia do dalszych badań.

Główna część pracy odzwierciedla starania autorki, aby zaprezentować w sposób jak najbardziej pełny możliwości, jakie stwarza spektroskopia anihilacji pozytonów w badaniach materiałów, w tym przypadku metali i stopów z wykorzystaniem wszystkich dostępnych obecnie technik anihilacji pozytonów. Praca prezentuje wyniki pomiarów przeprowadzonych za pomocą tzw. metod konwencjonalnych, czyli spektroskopii czasu życia pozytonów