1.Jaki procent szacunkowo energii produkowanej na świecie pochłaniają
opory ruchu wynikajÄ…ce z tarcia? Opony ruchu wynikajÄ…ce z tarcia wg
Szacunkowych obliczeń specjalistów pochłaniają w skali światowej 30/50%
produkowanej w ciÄ…gu roku energii
2.Z jakich materiałów niemetalowych są budowane łożyska toczne?Są to
główne polimery stosuje się je tam gdzie warunki nie pozwalają zastosowanie
standardowych materiałów ( agresywne środowisko, odporność na korozje,
utrudnione lub niemożliwe smarowanie) - kompozyty polimerowe zbrojone
włóknami- teflon (PTFE) - z krzyżowo nawijanych włókien szklanych i żywicy
epoksydowej z warstwą ślizgową wykonaną z włókien teflonowych (PTFE) i
polieterosulfonowych (PES) - ceramika - azotek krzemu ( np. na kulki) 
polipropylen - poliacetalu (POM)
4.Co oznacza skrót MEMS? Micro Elektro  Mechanical System 
Mikrosystemy, określenie zintegrowanych układów elektro  mechanicznych w
których co najmniej wymiar szczególny jest w skali mikro 0,1-100 µm).
5.Zdefiniować pojęcia adhezja i kohezja Adhezja  łączenie się ze sobą
powierzchniowych warstw ciał fizycznych (oddziaływanie
powierzchniowe)Kohezja  zjawisko związane z oddziaływaniem
międzycząsteczkowym występującym wewnątrz materiału (ciała) (
oddziaływanie międzycząsteczkowe)
7.Objaśnić zasadniczą różnicę pomiędzy metodą konwencjonalną i metodą
instrumentalną wyznaczenia twardości powierzchni? W metodzie
konwencjonalnej twardość zależy od przekątnej śladu wgłębnika. Metoda ta ma
wiele błędów: różne osoby różnie odczytują przekątną śladu wgłębnika,
przekątna śladu zależy od materiału w który zagłębiony jest wgłębnik, jeśli
badany materiał odkształca się sprężyście to uzyskany ślad będzie mniejszy niż
w rzeczywistości powinien być ( guma  materiał o nieskończenie dużej
twardości) W metodzie instrumentalnej nie ma tych błędów gdyż twardość
obliczana jest na podstawie głębokości penetracji wgłębnika, która jest mierzona
i rejestrowana na bieżąco.
8.Zdefiniować nacisk krytyczny adhezyjny i nacisk krytyczny kohezyjny.
Nacisk krytyczny kohezyjny Lc1  obciążenie krytyczne przy którym następuje
pękanie powierzchni. Nacisk krytyczny adhezyjny Lc2  obciążenie krytyczne
przy którym następuje oderwanie powłoki od podłoża.
9.Jakie prawa tarcia podał Leonardo da Vinci? Tarcie wywołuje dwukrotne
zwiększenie oporu, gdyż ciężar ulegnie powiększeniu dwa razy, co oznacza ze
tarcie jest proporcjonalne do obciążenia oraz że obszar powierzchni stykających
się ciał ma mały wpływ na tarcie oraz tarcie nie zależy od prędkości
poruszającego się ciała.
10.Podać wzór Amontonsa oraz jego uzupełnienie przez Coulomba. Teoria
Amontonsa T= µ*N- tarcie jest rezultatem wspinania siÄ™ jednego ciaÅ‚a po
nierównościach drugiego przy ich przesuwaniu względem siebie pod działaniem
nacisku normalnego UzupeÅ‚nienie przez Columba T= µ*N+A  SkÅ‚adnik A jest
poprawką do wzoru Amontonsa i przedstawia część tarcia zależną do
molekularnego oddział. Pow. Trących Błędem było przyjęcie A jako wartości
stałej dla płaskich powierzchni
11.Podać podstawowe założenia do adhezyjnej teorii tarcia, sformułowanej
w Oxfordzie Teoria ta zakłada, że styk ciał nie zachodzi na nominalnej
powierzchni a na rzeczywistej. Nierówności znajdujące się na powierzchni
ulegajÄ… deformacji. W strefie rzeczywistego styku zachodzi silna adhezja, w
rezultacie której pojawiają się tzw. Mostki adhezyjne. Siła tarcia potrzebna jest
do zerowania kontaktów adhezyjnych
14.Jak nazywa siÄ™ jednostka OECD w 2005 roku ? Bowden (B) 10-6
[mm3/Nm] N=k*Fn*s k=W/Fn*s gdzie N-zużycie objętościowe
15.Wymienić mechanizmy dominujące w zużyciu ściernym zwanym także
abrazyjnym? Zużycie ścierne (abrozja)  można zaliczyć do procesorów chem-
mech lub procesorów mechanicznych. Granica podziału tych rodzajów
zużywania jest stosunek twardości mikronierówności pow lub pow zużywanej i
sciernika Bruzdowanie i mikroskrawanie  podstawowe procesy występujące
przy zużywaniu ściernym . Różnica między tymi mikro procesami polega na
kształcie ziarna a głównie na kącie spływu wióra
18.Opisać i zilustrować mechanizm kawitacji. Jakie elementy maszyn i
instalacji są narażone na kawitację? Kawitacja ( karity  dziura, ubytek) jest
wynikiem, gwałtownej przemiany fazowej z fazy ciekłej w fazę gazową pod
wpływem zmiany ciśnienia. Temp.wrzenia płynu maleje wraz ze spadkiem
ciśnienia . Lokalny spadek ciśnienia prowadzi do wrzenia cieczy i powstawania
pęcherzyków pary ( implozja). Rejony objęte kawitacją to najczęściej obszary
burzliwego przepływu Kawitacja występuje w: - wąskich otworach przelotowych
zaworu - na pow. Śruby napędowej statu - wirnikach pomp łopatki turbin torpedy
wodne zwezki
19.Opisać i zilustrować mechanizm zużycia typu fretting Fretting  zjawisko
zużywania pojawiające się na styku dwóch powierzchni w warunkach
wzajemnego ruchu oscylujÄ…cego o maÅ‚ej amplitudzie ( Ad"70÷100pm) Fretting
jest to zespół zjawisk fizycznych zachodzących w strefach kontaktu ciał gdy
przemieszczają się one minimalnie względem siebie przy ruchu obrotowo lub
postępowo zwrotnym, w wyniku drgań pulsacji obciążeń Występowanie: -
elementy osadzone na wałkach na wcisk - połączenia nitowe, śrubowe - w
połączeniu wału z piastą
20.Opisać i zilustrować zużycie typu pitting Pitting  styk skoncentrowany,
nacisk Herża  zużycie zmęczeniowe rodzaj zużycia w której miejscowa utrata
spójności i ubytki materiały są spowodowane zmęczeniem materiału w wyniku
cyklicznego oddziaływania naprężeń kontaktowych. W skutek nakładania się
odkształceń w warstwie wierzchniej w wyniku superpozycji naprężeń własnych i
naprężeń kontaktowych tworzą się zmęczeniowe mikropęknięcia
powierzchniowe przechodzące następnie w makro pęknięcia i zużycia.
Występowanie:- łożyska toczne - przekładnie zębate - napędy krzywkowe W
pęknięciu pojawia się smar (olej) następnie najeżdżająca nad pęknięcia kulka
powoduje b. duży wzrost ciśnienia oleju w szczelinie. W skutek wzrostu
ciśnienia w pęknięciu propaguje ono dalej.
21.Podać definicje tarcia granicznego. Tracie graniczne  gdy powierzchnia
trąca jest pokryta minimalną ilością środka smarnego, zapobiegająca
występowania tarcia suchego.
22.Kiedy najczęściej mamy do czynienia z tarciem mieszanym? Tarcie
mieszane  suma zjawisk wszystkich lub co najmniej 2 rodzajów tarcia.
Występuje ono gdy część obszarów tarcia styka się ze sobą bezpośrednio a część
jest rozdzielona warstwÄ… granicznÄ… lub warstwÄ… cieczy smarujÄ…cej (tarcie
hydrodynamiczne i elestohydrodynamiczne) Występuje ona na ogół przy małych
prędkościach ruchu i dużych naciskach jednostkowych np. przy uruchomieniu i
zatrzymaniu maszyny.
23.Opisać mechanizm zużycia adhezyjnego. Występuje w mikroobszarach
plastycznego odkształcenia warstwy wierzchniej, a zwłaszcza największych
wierzchołków chropowatości. Powstają wówczas lokalne szczepienia metaliczne
powierzchni trących i niszczenie tych połączeń z odrywaniem cząstek metalu lub
jego rozmazywaniem na powierzchni tarcia. Zużycie adhezyjne występuje przy
tarciu ślizgowym o małych prędkościach względnych i dużych naciskach
jednostkowych. Jeśli powierzchnie są idealnie rozdzielone smarem to zużycie
adhezyjne nie wystąpi. Można wyróżnić 2 odmienne procesy zużywania
adhezyjnego:- Zużywanie adhezyjne I- go rodzaju tzn. zużywanie przez
szczepienie na zimno - II-go rodzaju tzn. przez szczepienie na gorÄ…co
24.Wymienić czynniki mające wpływ na wartość współczynnika tarcia
metali.- jakość obróbki  chropowatość powierzchni  dobór materiału
kojarzonych  zanieczyszczenia - nacisków jednostkowych, - prędkości
względnej ruchu  pola rzeczywistej powierzchni styku
25.Jaka jest różnica pomiędzy smarowaniem hydrodynamicznym i
smarowaniem hybrydowym?Smarowanie hydrodynamiczne- występuje w
chwili wytwarzania się klina smarnego który powstaje po przekroczeniu pewnej
predkosci granicznej czopa względem panwi klin smarny powoduje uniesienie
czopa i rozdzielenie powierzchni trÄ…cych . Wada tego rozwiÄ…zania jest ze przy
niskich prędkościach obrotowych nie powstaje klin smarny przez co nie
dochcodzi do rozdzielenia powierzchni Smarowanie hybrydowe  jest to
połączenie smarowane hydrodynamiczne oraz hydrostatyczne w celu
rozdzielenia dwóch powierzchni w czasie rozmachu urządzenia. Ponieważ
smarowanie hydrodynamiczne rozdziela trące powierzchnie pewnej prędkości
granicznej, gdy ciśnienie hydrostatyczne zrównoważy występujące siły
obciążenia
26.Podać definicję smarowania elestohydrodynamicznego. Jest to rodzaj
smarowanie przy tarciu płynnym, podobnie jak smarowanie hydrodynamiczne
dotyczy styku kontaktowego ( Hertza) elementów trących , gdy pod wpływem
wysokich ciśnień występują duże zmiany lepkości cieczy smarującej oraz
znaczne odkształcenia współwystępujących elementów. Pierwszą teorie
smarowania EHB opracowali Grubin i Petrisiewicz zgodnie z ich analizÄ…
powierzchnie współpracujące stają się obszarze styku, w czasie jego trwania w
przybliżeniu równoległe przy czym w obszarze tym rozkład ciśnień jest zbliżony
do rozkładu nacisków Hertza. Na krańcu obszaru styku kształt zdeformowania
sprężystości powierzchni powoduje gwałtowną zmianę wartości ciśnienia cieczy.
28.Z jakich dwóch podstawowych składników otrzymuje się smary
plastyczne? Smary plastyczne powstają przez zagęszczenia olejów mineralnych
mydłami wapniowymi, sodowymi, potasowymi itp. Składają się z ciekłej bazy
olejowej oraz stałego zagęszczacza + dodatki ( olej mineralny, syntetyczny)
29.Jaki zwiÄ…zek chemiczny jest powszechnie stosowany jako syntetyczny olej
bazowy do wytwarzania olejów silnikowych? POA  Poli-d-olefiny 
syntetyczny, b. czysty olej bez dodatków mineralnych. Stosowane są jako oleje
bazowe lub składniki olejów bazowych do otrzymywania - olejów silnikowych -
olejów turbinowych sil lotniczych, przekładniowych, hydraulicznych PAO: -
niska temp. Płynięcia - wysoki wskaz
nik lepkości - mała lotność - odpor.
Termokorydajcyna do temp. 200 C * Poli- izo  buteny ( b. długie łańcuchy
węglowodanowe) b gęste, maziste, lepkie. Wykazują większą odporność na
utlenianie niż PAO. 30.Co to jest smarność? Smarność  zdolność środka
smarnego do zmniejszania tarcia inaczej niż poprzez zmianę lepkości. Smarność
zależy od: geom. Styku, nacisków jednostki, prędkości przem współpracują pow
temperatury, ciśnienia, właściwości materiału elementów skojarzonych, składu
chem atmosfery. 31.Dlaczego tarcie w skali nanoskopowej nie podlega
wzorowi Amontonsa? T= µ * N nie podlega w skali nanoskopowej ponieważ
zawiera on wiele uproszczeń. Nie uwzględnia się w tym wzorze rzeczywistej
pow. Styku oraz dynamiki procesu.32.Jakie są różnice w tarciu
obserwowanym w skali makro i skali nano? Nie uwzględnia się
rzeczywistych powierzchni styku w skali makro oraz prędkości względnej (
dynamiki procesu ) W skali makro tarcie zależne od rzeczywistej pow styku
chropowatości powierzchni . Natomiast w skali nano odziaływanie zachodzi
pomiędzy atomami ciała a pwoerzchnia musza poruszac sie w periodycznym
potencjale silzwiazaym z siecia atomowa pouwsac ie periodyczny potencjał sił
związanym z siecia atomowa . Potrzeba wiec włozyc pewna prace by wspiąć się
na zbocze potencjalu a następnie po zejściu z tego zbocza tracimy czesc energii
uzyskanej 33.Jakich form zużycia można się spodziewać podczas transportu
szlamów (cząstki stałe w cieczy np. wodzie)? - Erozja szlamowa: - materaiły
plastyczne  mikroskrawanie, bruzdowanie, rysowanie - materiały kruche 
wytrącanie ziaren, pękanie b)uderzanie cząstkami stołymi - ścieranie przy
małych kątach - zmęczenie pow. Przy dużych kątach i małej prędkości -
złuszczanie lub kruche pękanie przy dużym kącie i średniej prędkości - wtapianie
przy dużym kącie i dużej prędkości c)korozja i kawitacja ( cykliczne usuwanie
warstewki pasywnej z pow. Metalu poprzez działanie erozyjne stałej cząstki.
35.W jakim celu stosowane są powłoki nanoszone metodami PVD i CVD na
powierzchnie elementów konstrukcyjnych? Zalety powłoki PVC i CVD: -
zwiększenie trwałości - ograniczenie szybkości zużycia - niski wsp.
Przewodności cieplnej - ograniczenie procesów utleniania i korozji - poprawa
własności tribologicznych 36.Co to jest adhezja i jak można ją wyznaczyć dla
układu powłoka-podłoże? Adhezja powstaje w wyniku wnikania powłoki w
stanie ciekłym lub plastycznym w pory i nierówności podłoża. Jest wynikiem
oporu jaki stawia siłom zewnętrznym masa powłoki znajdująca się w porach oraz
nierównościach podłoża. Adhezja stanowi główny czynnik przywierania powłoki
do podłoża 38.Scharakteryzować proces tarcia podczas współpracy pary
kompozyt polimerowy (polimer)/stal 39.Opisać proces tworzenia filmu
polimerowego podczas tarcia tworzyw polimerowych ze stalÄ…. Zjawisko
powstawania filmu polimerowego podczas tarcia polega na tworzeniu siÄ™ na
powierzchni polimeru i metalu warstwy ślizgowej zbudowanej z materiału
polimerowego. Powoduje ona to że tarcie zachodzi pomiędzy powierzchniami
polimerowymi a nie bezpośrednio pomiędzy polimerem a metalem Proces
tworzenia filmu: a)poczÄ…tek tworzenia filmu polemrowego- Pierwsza warstwa
polimeru na wierzchołkach mikronie równości b)produkty zużycia wypełniają
przestrzenie pomiędzy mikrowzniesieniami c)Końcowy etap formowania filmu
polimerowego podczas procesu tarcia 40. Wyjaśnić dlaczego w badaniach
tribologicznych cienkich twardych powłok najczęściej stosowany jest styk
skoncentrowany typu kula/płaszczyzna. Styk skoncentrowany jest najczęściej
stosowany ponieważ zapewnia on stała powierzchnie styku probki z przeciw
probka nawet wtedy gdy nie sa one prostopadle do siebie zamocowane . nie
stosuje się styk płaszczyzna  płaszczyzna gdyż wówczas te dwie powierzchnie
musza być ideslanie równoległe względem siebie i przeciwnym razie zmienia się
powierzchnia styku a zatem wynik badan 41.Co to jest charakterystyka
tribologiczna materiału ?Jest to zależność właściwości tribologicznych ( wsp.
Tarcia, odporność na zużycie ) od wymuszeń zewnętrznych ( obciążenie,
prędkość itp.). Własności trib. U- wsp tarcia, wr- zużycie objętościow
42.Zdefiniować pojęcia tarcia suchego, granicznego, mieszanego i płynnego.
Teorie suche  pomiędzy współpracującymi pow. Nie ma ciał obcych
(zanieczyszczenie, środka smarnego)Teorie graniczne  pow. Współpracujące są
pokryte środkami smarnymi które tworzą warstwy graniczne wyjątkowo odporne
na duże naciski i są z nimi trwale połączone. Zapobiegają powstawaniu tarcia
suchego Tarcie płynne  pow są rozdzielone warstwą środka smarnego w postaci
cieczy gazu lub smarów. Tarcie zewnętrzne jest zamienione na tarcie wew.
Środka smarnego Tarcie mieszane  tarcie graniczne + tarcie płynne