3218343925

Gleboznawstwo Materia organiczna

zróżnicowanej morfologicznie postaci, na podstawie której wyróżniane są tzw. formy i typy próchnicy.

Żywe organizmy (edafon) - na ogół nie są zaliczane do substancji organicznej gleby, chociaż w warstwach ornych edafon (głównie mikroorganizmy i części podziemne roślin) stanowi 10-15 % ogólnej masy martwej i żywej materii organicznej gleby.

Szczątki organiczne - resztki roślinne i zwierzęce zarówno świeże, jak też wykazujące różny stopień rozkładu.

Substancje próchniczne - ciemno zabarwione, bezpostaciowe substancje będące produktami rozkładu resztek organicznych oraz związki będące wynikiem resyntezy powodowanej przez mikroorganizmy w glebie. Dzielone są na swoiste i nieswoiste substancje próchniczne.

Nieswoiste substancje próchniczne - należą tu związki o dobrze rozpoznanej budowie, zaklasyfikowane do różnych w chemii organicznej grup strukturalnych. Stanowią one 10-15 % substancji próchnicznych. Należą tu między innymi: węglowodany, tłuszczowce, aminokwasy, lignina, garbniki

Swoiste substancje próchniczne - są to wysokocząsteczkowe związki o mało rozpoznanej budowie, które można wyekstrahować 0,1 M roztworem NaOH. Substancje te stanowią 25-90 % substancji próchnicznych.

Materia organiczna gleby

,Formy

Żywe organizmy Substancja organiczna gleby' ^typy

(edafon) ^__---s. próchnicy

Szczątki Substancje próchniczne

organiczne (próchnica, humus)

Substancje Substancje

nieswoiste swoiste

Rys. 1. podział substancji organicznych występujących w glebie (http://karnet.up.wroc.pl/~weber)

3. Powstawanie swoistych substancji próchnicznych (humifikacja)

Części zielne roślin wyższych zawierają około 75% lub więcej wody. Sucha masa netto składa się z C, O, H, N i składników mineralnych - popielnych. Przeciętny skład suchej masy roślin wyższych jest następujący:

	fcukry i skrobia	1 - 5%
Węglowodany	J hemicelulozy	10 - 28%
	1 Celuloza	20 - 50%
Tłuszcze, woski, taniny itp.		1 - 8%
Ligniny		10 - 30%
Białka		1 - 15%

W glebie zachodzą bezustannie procesy przemiany związków organicznych w mineralne. Procesy te noszą nazwę mineralizacji i są częścią obiegu węgla i innych pierwiastków w przyrodzie. Wszystkie substancje organiczne docierające do gleby podlegają rozkładowi. Jednak ze względu na skład i budowę poszczególne grupy związków organicznych wykazują różną podatność na rozkład- tempo rozkładu maleje w następującej kolejności:

1. cukry, skrobia i białka proste

2. białka złożone ulegają szybkiemu rozkładowi

3. hemicelulozy

4. celuloza

rozkładają się bardzo wolno

5. ligniny, tłuszcze, woski