348068484

Początki organizacji łowieckich na Kielecczyźnie

Zorganizowane łowiectwo powstało na Kielec-czyżnie, w porównaniu do reszty kraju, stosunkowo późno. Wpłynęło na to szereg, często złożonych przyczyn - m. in. ówczesne gospodarcze zacofanie tego regionu. Decydujące znaczenie miała tu jednak polityka władz carskich ograniczająca możliwość zrzeszania się Polaków, a prawne zalegalizowanie działalności jakiegokolwiek stowarzyszenia wymagało decyzji Petersburga. Jak wynika z rejestru stowarzyszeń Urzędu Gubernialnego w Kielcach, w 1914 roku w całej gubemii istniało zaledwie 21 stowarzyszeń. W tym ani jednego łowieckiego. A jednak wiadomo, że istniały.

Pierwszym było „Pińczowskie Towarzystwo Prawidłowego Myśliwstwa" powstałe nie później niż w 1908 roku. taka bowiem data figuruje na znanej odznace Towarzystwa, jedynym zresztą, jak dotąd, dokumencie świadczącym o jego istnieniu. Sądzić należy, iż nie znalazłszy aprobaty władz carskich działało nieoficjalnie, a więc nielegalnie.

Jak wynika z nazwy, było to stowarzyszenie nawiązujące do wcześniej powstałych organizacji łowieckich w innych regionach Polski, których działalność miała charakter ideowy, a ich główną dewizą było i dziś aktualne hasło - najpierw hodować, a potem polować.

Skądinąd wiemy, że co najmniej od 1912 roku istniały też inne towarzystwa i koła łowieckie, jednak o ich działalności nie zachowały się żadne dokumenty. W Wojewódzkim Archiwum Państwowym w Kielcach, z okresu sprzed 1 wojny światowej istnieje tylko jedno podanie o zatwierdzenie stowarzyszenia łowieckiego pod nazwą „Towarzystwo Myśliwych” w Kielcach. Zostało ono złożone w Urzędzie Gubernialnym w 1912 roku, wraz z regulaminem uchwalonym przez członków założycieli dnia 16.IV tegoż roku. Brak innych dokumentów, które by świadczyły o jego zalegalizowaniu czy tez działalności. Jak wynika z 5-punktowego, bardzo zresztą zdawkowego regulaminu, towarzystwo to nie miało wielce ambitnych celów. Utworzono je po to, by jak mówi pkt. 1 wspólnie polować „... w dozwolonym prawem okresie”. Pewną ciekawostkę stanowi pkt. 4, który mówi, że członkami towarzystwa mogą być wyłącznie mężczyźni.

Następnym było powstałe już po zakończeniu pierwszej wojny światowej „Kieleckie Towarzystwo Prawidłowego Myśliwstwa”, o którym wiemy, że istniało już 23 II 1920 roku. O powstaniu tego koła oraz o jego bardzo pozytywnej działalności zachowało się sporo dokumentów. Natomiast o jego prężności najdobitniej świadczy fakt. że jako pierwsze w województwie reaktywowało swoją działalność po ostatniej wojnie, zachowując ciągłość organizacyjną. Istnieje ono do dziś jako najstarsze koło łowieckie na Kielecczyźnie.

Pewną ciekawostkę stanowiły Izw. „Wiejskie Kółka Myśliwskie”. Podlegały one „Centralnemu Związkowi Wiejskich Kółek Myśliwskich" w Warszawie. Miały ramowy regulamin, jednakowy wzór pieczęci oraz odznakę.

Na podstawie istniejących dokumentów można stwierdzić, iż nie wyróżniały się one na tym terenie jakąś pozytywną działalnością w sensie ochrony czy hodowli zwierzyny. Były to grupki indywidualnie polujących ludzi, zorganizowanych po to. by łatwiej uzyskać kartę łowiecką, bardzo często rekrutujących się z tradycyjnie kłusowniczych rodzin. Wszystkie one zostały rozwiązane w 1933 roku. brak im bowiem było pieniędzy nawet na najdrobniejsze opłaty urzędowe. Miał pewnie na to wpływ kryzys i recesja gospodarcza lat trzydziestych.'Większość pozostałych stowarzyszeń była członkiem PZSŁ, później PZL.

Do 1939 roku działało na terenie województwa (w jego obecnych granicach administracyjnych) 16 kół łowieckich. W tamtym okresie obszar województwa był znacznie większy i tych kół było równieżo wiele więcej. W samym Radomiu, który był bardzo prężnym ośrodkiem, zarejestrowanych było 7 kół, w Opatowie - 3. były też koła w Sandomierzu,

KIELECKIE TOWBRZKIUO §

Prawidłowo Myśliwstwa !

♦

♦» Oddział    **    %

Strona ty tułowa legitymacji KTPM z 1920 r. (kolo to Istnieje do dzlśj. Ze zbiorów autora

Pieczęć wiejskiego K.M. w Błocie z 1932 r.

Kozienicach, Częstochowie, Sosnowcu, Zawierciu itd. Wiadomości o istniejących wtedy kołach są bardzo skąpe. O niektórych zaledwie wiemy, że w danym momencie istniały m. in. ze wzmianek w „Łowcu Polskim". Na ogół źródła tej wiedzy są nieliczne i trudno dostępne. Jednakże na podstawie posiadanych danych można stwierdzić, że zorganizowany ruch łowiecki miał na tych terenach tendencje rozwojowe.

Kiedy więc została powołana Tymczasowa Kielecka Rada Łowiecka, a nastąpiło to w 1937 roku. zastała przygotowany grunt. Nie wiemy zbyt dużo o działalności tej Rady bowiem poza wzmianką w ..Łowcu Polskim" o jej powołaniu, zachował się

STATUT, REGULAMIN

- OKAZ -

INSTRUKCJE

MIEJSKIEGO

KOŁKR ŁOWIECKIEGO

w KAMIENNEJ.

U*V» s NnHJWOm’ - JUOOM

H>9*

Strona tytułowa statutu kółka łowieckiego w Kamiennej (obecnie Skarżysko-Kamiennal. Ze zbiorów autora

jedynie protokoł komisji rewizyjnej oraz sprawozdanie na Walne Zebranie, które odbyło się 14.1.1938 roku i podsumowało pierwszy rok działalności. Brak w tych materiałach pełnego składu zarządu tej pierwszej na Kielecczyźnie wojewódzkiej organizacji łowieckiej, nawet nazwiska jej prezesa. Wiemy tylko, że wiceprezesem (tzw. urzędującym) był inz. Józef Pierożyński, łowczym Leon Rudowski, a jednym z członków Tadeusz Bodakiewicz. Działalność skupiła się na podstawowych czynnościach organizacyjnych, nawiązaniu kontaktu z członkami i kołami, aie też i z władzami administracyjnymi województwa. Bardzo pozytywnie o tej działalności i zdyscyplinowaniu członków świadczy fakt. że 100% z nich opłaciło składki za 1937 r.. a przecież nie były one wówczas niskie, a przynależność do PZŁ nie była obowiązkowa. Tych członków PZŁ na dzień 31.XII. 1937 r. było 434. wśród nich gen. Zygmunt Berling (wówczas ppłk.).

Niewątpliwe jest, zc zarówno praca kół jak i Wojewódzkiej Rady Łowieckiej była działalnością w pełni kolektywną i jako taka przyczyniła się w decydującym stopniu do demokratyzacji stosunków w PZŁ. Tak zresztą wyglądało to chyba w całym kraju. Doprowadziło to w sumie do tego. że organizując łowiectwo w Polsce Ludowej oparto je na zbliżonych zasadach. Określa to rolę jaką PZŁ odgrywał i odgrywa dziś w dziedzinie łowiectwa. Dlatego przyjmując co dobre zarówno ze spraw organizacyjnych jak i ze starych tradycji łowieckich, szczycimy się dziś 40-leciem pracy Kieleckiej WRŁ i 70-lccicm powstania na Kielecczyźnie pierwszego stowarzyszenia łowieckiego.

ZBIGNIEW FIEDLER

Polowanie i ochrona środowiska

dokończenie ze str. 6

polach i jak trudno prowadzić w warunkach olbrzymiego rozdrobnienia ziemi, racjonalną gospodarkę łowiecką. Wtedy to. w 1889 roku powstało w Królestwie Kongresowym, Warszawskie Towarzystwo Prawidłowego Myślistwa działające w ramach Moskiewskiego Towarzystwa o tej samej nazwie. Jeszcze wcześniej bo w 1871 roku zostały wydane „przepisy o polowaniu w gub. Królestwa Polskiego". Przepisy te jak również „cele" powstania Towarzystwa Prawidłowego Myślistwa dawały w sumie pogląd na ówczesne problemy i czyniły próbę rozwiązania praktycznych zagadnień z jakimi wówczas borykali się myśliwi. Przepisy te zawierały komplet

10