3220343146

Rozdział 21

grupy. Związki wchodzące w skład NVOX to głównie kwasy halogenoorganiczne i cała gama produktów o ciągle nieustalonych jeszcze strukturach chemicznych.

Zastosowanie chloru w procesie technologii uzdatniania wody niesie za sobą, jak wcześniej zaznaczono, niebezpieczeństwo powstawania szeregu potencjalnie groźnych produktów ubocznych. Poniżej wymieniono najważniejsze, grupy substancji chloropochodnych, stanowiących uboczne produkty chlorowania:

trihalometany: chloroform, bromodichlorometan, chlorodibromometan, bromoform haloacetonitryle:    bromochloroacetonitryl, dibromoacetonitryl, dichloroacetonitryl,

trichloroacetonitryl

kwasy haloorganiczne: kwas chlorooctowy, kwas dichlorooctowy, kwas trichlorooctowy haloaldehydy: aldehyd dichlorooctowy, aldehyd trichlorooctowy

haloketony: 1,1-dichloropropanon, 1,1,1-trichioropropanon, l,l-dichloro-2-butanon, 1,1,1-tri chi oro-2-butanon

chlorofenole: 2-chlorofenol, 2,4-dichlorofenol, 2,4,6-trichlorofenol inne: chloropikryna, chlorocyjan, MX

Oprócz tego, jak we wszystkich procesach utleniania powstają także produkty uboczne nie zawierające chloru takie jak aldehyd mrówkowy i aldehyd octowy.

Najwcześniej - w 1974 r. - odkryta została w wodzie chlorowanej obecność trihalometanów [1,2], Ponieważ chloroform, główny przedstawiciel tej grupy, zaliczony jest przez Światową Organizację Zdrowia (WHO) do grupy związków potencjalnie kancerogennych dla człowieka i ponieważ występowanie trihalometanów w wodach chlorowanych okazało się powszechne, ustanowiono maksymalne dopuszczalne stężenia THM w wodzie przeznaczonej do celów konsumpcyjnych. Od tego czasu notuje się także burzliwy rozwój badań nad ubocznymi produktami stosowania utleniaczy w technologii wody. Również od tego czasu notuje się stopniowe wypieranie chloru (szczególnie tam gdzie był stosowany jako czynnik technologiczny - utleniacz) z technologii wody na rzecz innych utleniaczy i dezynfektantów a także zwiększenie roli wszelkich metod usuwania materii organicznej z wody.

Konieczne jest także podkreślenie w tym miejscu innej właściwości kwasu podchlorawego: w reakcjach z jonem bromkowym, HCIO utlenia je ilościowo do, , kwasu podbromawego HOBr bądź do jonu podbrom i nowego BrO' (w zależności od pH) zgodnie z reakcjami:

HOC1 + Br' HOBr + Cl' ocr + Br' -> OBr' + Cl'

Powstały kwas podbrominowy ma również zdolność reagowania z materią organiczną obecną w wodzie. Reakcje te prowadzą do powstawania związków bromoorganicznych lub chlorobromoorganicznych podczas chlorowania wody. Przykładem takich związków są dichlorobromometan, chlorodibromometan i bromoform. Wyczerpujące omówienie problemów jakie powoduje obecność bromków w wodach uzdatnionych może czytelnik znaleźć w obszernych artykułach przeglądowych [69,70],

Drugą pod względem ważności grupą związków, ubocznych produktów chlorowania wody są kwasy halooctowe; zarówno chloro-, bromo-, jak i mieszane chlorobromooctowe. Wykazano, ze zawsze towarzyszą one trihalometanom.

Aktywność mutagenna wody jest właściwością, która może charakteryzować zarówno wody powierzchniowe jak i uzdatnione [5], Aktywność ta wynika z obecności w wodzie związków mutagennych. Mutagenność zwykle definiuje się jako zdolność

451