3574672202

14_ 1. Uwarunkowania rozwoju.

„Zadanie rozwojowe” — termin wprowadzony przez Roberta J. Havig-hursta¹⁸ jest odpowiednim kryterium periodyzacji rozwoju dorosłych, ponieważ uwzględnia rolę czynników psychospołecznych w kształtowaniu indywidualnej biografii. Jest to „zadanie, które pojawia się w/lub około pewnego okresu życia jednostki, a którego pomyślne rozwiązanie prowadzi do poczucia szczęścia i do powodzenia w zadaniach późniejszych, podczas gdy jego niewypełnienie pociąga za sohą brak szczęścia jednostki, dezaprobatę społeczną i trudności w zadaniach późniejszych”¹⁹. Havig-hurst sformułował listę zadań obejmującą etapy rozwoju od urodzenia do śmierci, jednocześnie dokonał podziału życia ludzkiego na sześć okresów związanych z poszczególnymi zadaniami. Trzy z wymienionych okresów dotyczą dorosłości, którą Havighurst podzielił na wczesną dorosłość, wiek średni i późną dorosłość.

Dla etapu wczesnej dorosłości, który obejmuje wiek od 18 do 35 lat. charakterystyczne są zadania związane z usamodzielnianiem się, nawiązywaniem intymnych relacji z partnerem i tworzeniem własnej rodziny oraz budowaniem swojej pozycji społecznej oraz zawodowej. Havighurst wyznaczył następujące zadania dla tego okresu: dokonać wyboru towarzysza (towarzyszki) życia, nauczyć się żyć z partnerem (partnerką) w małżeństwie, rozpocząć życie rodzinne (wydać na świat dzieci), opiekować się dziećmi i wychowywać je, prowadzić dom, rozpocząć pracę zawodową, podejmować obowiązki obywatelskie, znaleźć odpowiednią grupę ludzi jako swój krąg towarzyski. Zadania tego okresu dotyczą wielu obszarów rozwoju i ich wypełnienie może być dla jednostki dużym obciążeniem rozwojowym, zwłaszcza że skutki zaważą na dalszym rozwoju.

Kolejny okres rozwoju — wiek średni (przypadający na lata życia 35— 60) koncentruje się już na rozwijaniu i utrzymaniu wcześniej osiągniętej pozycji, a zadania typowe dla wieku średniego to: pomagać dorastającym dzieciom w stawaniu się odpowiedzialnymi i szczęśliwymi dorosłymi, osiągać obywatelską odpowiedzialność właściwą dorosłości, osiągać i utrzymywać satysfakcjonującą pozycję zawodową, rozwijać czynności czasu wolnego właściwe dorosłym, odnosić się do swojego małżonka (małżonki) jako do osoby, akceptować zmiany fizjologiczne pojawiające się w wieku średnim i przystosować się do nich, wspomagać starzejących się rodziców. Zadania te wskazują na aktywność ukierunkowaną na wspomaganie rozwoju innych (dzieci, partner, rodzice) oraz doskonalenie własnego rozwoju (psychospołecznego i zawodowego).

¹⁸    R. J. Havighurst: Deuelopmen tal tasks and education. New York 1981.

¹⁹    M. Ty s z k o w a: Zadan ia rozwojowe. W: Encyklopedia psychologii. Red. W. S z e w czuk. Warszawa 1998, s. 952.