82_ 4. Biograficzne uwarunkowania.
Podobne opinie podzielają inni respondenci, którzy uzależniają powodzenie w pracy zawodowej od doświadczenia w wychowywaniu własnych dzieci, które wzbogacają wiedzę o możliwościach uczniów. Joanna uznała, że dzięki obserwacji „niedoskonałości" własnych dzieci nauczyciel ma bardziej normalne oczekiwania wobec uczniów. Marta — obserwując problemy szkolne córki — bardziej ceni osiągnięcia uczniów. Anna, której syn spotkał się z lekceważącą postawą dyrektora szkoły, przyznaje, że obecnie sama jako dyrektor stara się o to, by własnych uczniów nie traktować w podobny sposób. Iwona przyznaje, że jest zawiedziona, kiedy porównuje niewysokie aspiracje syna z aspiracjami swoich uczniów.
Cytowany materiał biograficzny ukazuje bardzo istotną dla wczesnej dorosłości sferę aktywności, jaką jest odnalezienie partnera życiowego, usamodzielnienie się, założenie rodziny i wychowanie dzieci. Na ogół nauczyciele utożsamiają wejście w dorosłość z pojedynczym, znaczącym wydarzeniem — wyprowadzeniem się z domu, zawarciem małżeństwa lub narodzinami dzieci. Wśród opisanych małżeństw można wyróżnić relacje partnerskie, polegające na tym, że małżonkowie dzielą obowiązki związane z utrzymaniem domu i wychowaniem dzieci, lub te, gdzie jedno z małżonków przejmuje na siebie prace domowe. Wywiady potwierdzają tezę, że jeśli mężczyzna przejął na siebie tzw. obowiązki domowe, to tylko wtedy, gdy praca zawodowa żony była bardziej czasochłonna niż męża. Większa część badanych została we wczesnej dorosłości rodzicami; zarówno kobiety, jak i mężczyźni odnoszą się do bycia w roli rodzica pozytywnie, czerpią z niego satysfakcję. W opiniach nauczycieli bycie rodzicem sprzyja rozwijaniu nauczycielskich kompetencji zawodowych.
Społeczne, historyczne i edukacyjne uwarunkowania rozwoju we wczesnej dorosłości
Nakreślenia pełnego obrazu wczesnej dorosłości wymaga opis aktywności nie tylko ukierunkowanej na organizowanie własnej rodziny, ale również na inne obszary rozwoju. W nauczycielskich biografiach takimi pozarodzinnymi czynnikami rozwoju są: aktywność w grupie społecznej, czynniki historyczne oraz kształcenie.
Aktywność w grupie społecznej w znacznym stopniu dotyczy kontaktów we własnej grupie zawodowej. Tego rodzaju relacje omawiam jednak w rozdziale poświęconym drodze zawodowej. Innym, znaczącym rodzajem kontaktów są te, które powstają na gruncie wspólnych zainteresowań i hobby oraz nawiązywane są na kolejnych szczeblach kształcenia. Podobnie jak w okresie adolescencji, również we wczesnej dorosłości dla wielu respondentów istotne znaczenie miały przyjaźnie i kontakty towarzyskie. Jacek wspomina okres wczesnej dorosłości (przed narodzeniem