3702671631

152 KRONIKA

łucja pracy. Uniwersytet leningradzki kończy w r. 1918, mając już wówczas za sobą debiut literacki. Nie jest rzeczą przypadku, że wczesna praca autora, ogłoszona w petersburskiej Myśli Narodowe/ w r. 1916, nosi tytuł: «\V sprawie inwentaryzacji (dawnych) druków polskich". Nad okresem studenckim Mocarskiego ciąży wielki kolos biblioteki Załuskich w Petersburgu, nie na próżno wspominanej w owym liście dziecięcym. Mocarski rychło odkrył właściwe środowisko naukowe. które żywo uprawia nad Newą, studia bibliograficzne i księgo-znawcze. Z wpływów osobistych, które formują młodzieńca, najważniejszy i najbardziej kierunkowy jest wpływ Stanisława Ptaszyckiego.

Takie są założenia przyszłej działalności. Już w r. 1918 Mocarski powrócił do Polski. Zrazu pełni przelotnie obowiązki bibliotekarza w Bibliotece Uniwersyteckiej w Lublinie (od 1 styczna 1919). Niebawem jednak, 4 sierpnia 1919, obejmuje referat bibliograficzny w wydziale prasowym Ministerstwa Spraw Wewnętrznych. Warszawa za- * trzymała Mocarskiego na dłużej. W r. 1920 redaguję tutaj, w ramach czynności urzędowych, Biuletyn Bibliograficzny, który stanowi pierwszą rejestrację bieżącą druków w odrodzonym państwie. Gdy w tymże r. 1920 powstanie w Warszawie Towarzystwo Bibliofilów Polskich, Mocarski znajdzie się w ich szeregu jako członek założyciel. W ten sposób dopełni się jego dawne marzenie, zapisane w notatniku studenckim pod r. 1915: ...Jeżeli będę mieszkał w Warszawie lub innym mieście — centrze(!) polskiej kultury, postaram się o stworzenie towarzystwa, choćby «Milośników książki polskiej".

Warszawa poza tym jest niespodzianą odskocznią — do Moskwy i Leningradu. Jako bibliograf, który pierwszymi publikacjami zaświadczył swą wiedzę i wielką sumienność pracy, Mocarski pojawia się w składzie Delegacji Polskiej w Komisji Mieszanej do spraw reewakuacyjnych i specjalnych w Moskwie i Leningradzie (w £. 1922 i 1923), uczestnicząc żywo w rewindykacji zbiorów bibliotecznych na podstawie traktatu Ryskiego. Do prac Komisji wnosi doskonałą znajomość terenu i poważne już doświadczenie naukowe.

Daty przywołane stanowią tylko etapy do właściwego startu życiowego. Staje na nim Mocarski 1 czerwca 1923, powołany do Torunia, na stanowisko dyrektora Książnicy Miejskiej iirf. Kopernika, która przed niedawnym czasem połączyła bogate zbiory toruńskie kilku proweniencji. Na lata- właśnie 1923—1939 przypada okres intensywnej działalności Mocarskiego, organizacyjnej i naukowej, wyrosłej wokół spraw, potrzeb i historii książki. Jest to okres twórczy i ruchliwy, przynoszący w^rażne realizacje. Z Książnicy Kopernikowskiej uczynił Mocarski w tym czasie drogą umiejętnej gospodarki bibliotecznej, uzupełniania zbiorów, wspólnej polityki wydawniczej z Towarzystwem Naukowym w Toruniu, wreszcie za jcenę łatwych i bogatych kontaktów