4442198478

lewizyjnych, gry komputerowe czy buszowanie w Internecie. Nacisk środowiska rówieśniczego w szkole, w sąsiedztwie, wzorce tworzone przez media, zwłaszcza w dziedzinie muzyki młodzieżowej mogą okazać się dominujące i niwelować starania rodziców. Przynależność do grupy aktywnych czytelników nie jest dziedziczna, każda kolejna generacja musi tworzyć zainteresowania książką od nowa. Podobnie niechęć do czytania nie musi trwać całe życie. O nagłym zainteresowaniu książką może zadecydować przypadek, albo to, co się aktualnie dzieje w społeczeństwie, polityce, gospodarce. W stanie wojennym w czytelni Biblioteki Narodowej młodzi ludzie pochłaniali dzieła Józefa Piłsudskiego. To była reakcja na indoktrynację i propagandę. Czytanie przeciw czemuś lub przeciwko komuś jest zjawiskiem powtarzającym się w historii czytelnictwa. Są to jednak zawsze sytuacje wyjątkowe i nie muszą się powtarzać.

Słowo drukowane nie znajduje zainteresowania w licznej grupie młodzieży gorzej edukowanej, ze świadomością braku szans na lepsze życie po ukończeniu szkoły. Młodzi ludzie widzą odgradzające się od nich osiedla wielkomiejskie, zamknięte, strzeżone, niedostępne. Są przekonani, że księgarnia, biblioteka nie są dla nich. Toteż omijają je. Język, którym się posługują jest ubogi, służy do porozumiewania się w grupie. Wszystko to razem budzi agresję. Ci młodzi wiedzą, że ich umiejętności zaprezentowania się wobec potencjalnego pracodawcy są nikłe. Otwarcie granic europejskich niewiele zmienia w ich życiu. Koczują na obcych dworcach, nie są w stanie opanować najprostszego zasobu słów w obcym języku, stoją w kolejkach po darmową zupę. Nie czytali, więc nie wiedzą, że są głównymi bohaterami, książki Zygmunta Baumana Życie na przemiał

Gwoli sprawiedliwości wypada jednak stwierdzić, że oprócz przegranych na starcie życiowym są i tacy, którzy wierzą, że wykształcenie jest wartością, że daje szansę, nie wszystkim jednakową, ale jednak. Podejmując więc konkurencję w szkole i na uniwersytecie, traktując ją jako zaprawę przed wejściem na rynek pracy, starają się nie wątpić we własne możliwości, przyjmują reguły pozytywnego myślenia, demonstrują własną indywidualność, ale także umiejętności działania w zespole, czytają podręczniki z dziedziny psycho-

¹¹ Z. Bauman: Życie na przemiał. Przekł. Tomasz Kunz. Kraków 2004.

32