4552035719

Rozdział 1. Podstawy geologii 19

Proces karbonatyzacji polega na zastąpieniu krzemionki przez dwutlenek węgla. Przykładem takiego procesu jest przejście diopsydu w dolomit:

CaMgSi₂0₆ + 2 C0₂ -► CaMg(C0₃)₂ + 2 Si0₂

Przebieg procesu wietrzenia chemicznego i rodzaj powstającej zwietrzeliny zależy zarówno od rodzaju skały wietrzejącej, jak i od klimatu. Wszystkie skały osadowe, pośrednio lub bezpośrednio, zawdzięczają swoje powstanie wietrzeniu skal magmowych. Wskutek wietrzenia fizycznego (mechanicznego) z luźnego materiału skalnego tworzą się klastyczne skały osadowe, wynikiem wietrzenia chemicznego są rozpuszczalne w wodzie związki chemiczne i koloidy, które po wytrąceniu i osadzeniu tworzą chemiczne skały osadow e.

Wietrzenie chemiczne może być także spowodowane działaniem na skały słonej wody i związków chemicznych wydzielanych przez rozkładające się szczątki roślin (głównie siarkowodoru, amoniaku, dwutlenku węgla).

> 1.2.2.2. Erozja

Erozją nazywamy mechaniczne niszczenie skał połączone z usuwaniem odspojonego materiału. Głównym czynnikiem erozji jest energia kinetyczna, która dąży do rozluźnienia i odspojenia materiału skalnego. W zależności od rodzaju materii będącej w ruchu rozróżniamy: erozję rzeczną, morską, eoliczną i lodowcową. Pod względem zasięgu działania erozja może być traktowana jako erozja powierzchniowa i erozja cieków.

Erozja powierzchniowa, zwana również erozją gleby lub erozją zboczy, ma miejsce bezpośrednio w czasie lub po deszczu oraz w czasie topnienia śniegu na powierzchniach nachylonych. Polega ona na zmywaniu, czyli ablacji gleby przez warstewkę spływającej po zboczu wody lub przez sączące się po zboczu liczne drobne strugi.

Wskutek erozji powierzchniowej w aspekcie długotrwałego działania następuje ogólne obniżenie bezwzględnej wysokości zbocza, zmiana jego nachylenia i powstanie nowych form morfologicznych.

Szczególnie niekorzystnym wynikiem erozji gleb (spłukiwania) jest degradacja gleb w związku z wypłukiwaniem składników pokarmowych i odsłanianiem jałowego podłoża. Stąd też duże zainteresowanie erozją różnych dyscyplin nauk rolniczych. Zagadnienie w alki z erozją jest bardzo złożone, a w zależności od miejscowych warunków stosuje się zarówno różne rozwiązania techniczne, jak i uprawowe, związane np. z odpowiednim kierunkiem orki i uprawą roślin. Intensywność erozji powierzchniowej zależy od szaty roślinnej, ilości i natężenia opadów względnie roztopów, nachylenia, kształtu i długości stoku, zwięzłości i przepuszczalności podłoża.