4597124152

sposoby wykonywania zdjęć topograficznych w ujęciu historycznym oraz dokładność zdjęcia 1:5000.

—    B. Carlberg — Geograficzno-morfolcgiczne żądania w przedstawianiu terenu. Próby przedstawienia na mapie topograficznej terenu w taki sposób, aby uwydatnić elementy morfologiczne, były już robione wiele razy przez kartografów i geologów. Dotychczas nie uzyskano jeszcze bardzo dobrych efektów, chociaż nowsze prace austriackie i szwajcarskie w tej dziedzinie są w dużym stopniu zadowalające. Autor omawia próby przeprowadzane dotycnczas przez różnych autorów, głównie geomor ologów.

—    E. Toschinski — GcncraHzacja terenu na mapach topograficznych. Podaje w skrócie teoretyczne podstawy ge-neralizacji poziomic, przykłady generalizacji skali 1:25 000 do 1:100 000 i trudności z tym związane.

—    H. Schmidt — Barwne przedstawienie terenu. Omawia różne sposoby barwnego przedstawienia terenu, zagadnienie skali barwnej na mapie hipsometrycznej i sposoby cieniowania barwnego.

—    E. Celtlass — Reprodukcja rzeźby terenu za pomocą rastrów półtonowych. Omówione są tu techniczne sposoby reprodukcji kartograficznej przy zastosowaniu rastrów w różnych zakładach kartograficznych.

Zeszyt 4 z r. 1958. — O. Schón — Zastosowanie fotogrametrii przy sporządzaniu map topograficznych. Krótki zarys historyczny zastosowania fotogrametrii do prac topograficznych. Opis ważniejszych przyrządów stosowanych w tym celu oraz zagadnienie skali mapy i skali zdjęcia lotniczego. Wykonana w ten sposób przez urząd pomiarowy półn. Nadrenii-Westfalii mapa 1:5000 i jej dokładność.

—    O. Stollt — Przedstawienie terenu z lotu ptaka. Autor podaje możliwości geometrycznego ujęcia terenu z lotu ptaka. Omawia mapy z perspektywicznym przedstawieniem terenu, podając ich krótki przegląd chronologiczny.

—    W. Bermann — Organizacja czy dezorganizacja w kartografii. Organizacja kartografii w Niemczech. Sprawa międzynarodowej organizacji i współpracy kartograficznej. Autor podaje w załączeniu 95 pozycji literatury, w których poruszone są sprawy organizacji kartografii.

Zeszyt 5 z r. 1958. — W. Kest — Mapy topograficzne w służbie nauczania o kraju ojczystym. Mapy topograficzne dają wiele możliwości dania pojęcia o rzeczywistym obrazie różnych terenów, mimo że obraz ten jest na nich często uproszczony. Oznaczenia map topograficznych są także przystosowane do rzeczywistego obrazu obiektów oznaczonych na mapie (na przykład: pomnik, kościół, wiatrak). Godnym uwagi osiągnięciem pod tym względem jest nowy atlas topograficzny pt. „Krajobraz Dolnej Saksonii”.

—    W. Witt — Atlasy planowania. Pierwsze atlasy tego typu w Niemczech pojawiły się przed 30 laty. Obecnie instytucje planowania przestrzennego poszczególnych krajów NRF opracowują takie atlasy dla swego kraju, a niektóre są już wydane. W atlasach takich, oprócz map fizycznych, zawarte są mapy gospodarcze zarówno analityczne, jak i syntetyczne; ujęcie jednak tych ostatnich do potrzeb planowania jest inne niż do regionalizacji geograficznej, co stwarza nieraz trudności w koncepcji atlasu.

—    E. Keyser — Przydatność nowoczesnych planów miejskich do badań nad historią osiedli. Plany miejskie dają bardzo szczegółowy i często bardzo wszechstronny obraz miasta. Zestawianie planów wykonywanych w różnych okresach jest bardzo ciekawym zajęciem nie tylko dla historyka, ale i dla geografa: daje ono podstawę do wielu ważnych wniosków.

W. Koprowski

/

CZFCPOSłOWACJA, skala 1:10C0 000, PPWK 1959 r. format 80,5 X 46 cm. składany do wymiarów 11,5 X 23 cm. Cena 12 złotych. Redaktorzy: Krystyna Jawecka, Jan Laskowski, redaktor techniczny: Alina Migda.

W latach ubiegłych Państwowe Przedsiębiorstwo Wydawnictw Kartograficznych wydało serię „Przeglądowych Map Świata”. Wydawnictwo cenne i dość poprawnie wydane. Nie wszystkie jednak tereny interesują polskiego czytelnika w takim stopniu, jak interesują go państwa europejskie. Dlatego też z radością należy powitać rozpoczęcie przez PPWK wydawania „Przeglądowych Map Europy”. Stale rozwijający się u nas ruch turystyczny do różnych państw naszego kontynentu stworzył bowiem konieczność lepszego poznania krajów, do których się wybieramy na wycieczkę czy wczasy.

Dlatego też uważam, że seria „Przeglądowych Map Europy” jako bardziej potrzebna, powinna była ukazać się wcześniej przed mapami świata.

Pierwszą mapą z serii europejskiej jest mapa Czechosłowacji. Należy sobie życzyć, aby i następne mapy były tak szczegółowe i estetyczne.

Na treść mapy Czechosłowacji składają się:

—    bogata sieć rzeczna w kolorze niebieskim,

—    rzeźba terenu przedstawiona poziomicami 100, 200, 300, 500, 700, 1000, 1500, 2000 m i barwnym rozkolorowaniem,

—    duża ilość osiedli zróżnicowanych pod względem ilości mieszkańców w 8 klasach: powyżej 1 min 25C—500 tys., 100—250 tys., 50—100 tyj., 25—50 tys., 10—25 tys. i poniżej 10 t.vs. mieszkańców,

—    podział administracy.ny I rzędu (granice krajów),

—    koleje — wśród któiych wyróżniono: główne, drugorzędne, wąskotorowe, zelektryfikowane i górskie,

—    drogi sklasyfikowane na: autostrady, dregi główne i inne,

—    porty rzeczne, porty lotnicze, uzdrowiska, zamki, niziny, jaskinie i zapadliska krasowe, oznaczone specjalnymi znakami.

Bardzo ciekawie potraktowano na mapie zagadnienie nazewnictwa. Wydaje się słuszne, że na mapach tego typu, przeznaczonych do użytku ogólnego, dla miast, rzek i szeregu innych obiektów zastosowano nazwy oficjalne, obowiązujące w danym państwie, .to jest takie, z jakimi na pewno spotyka się turysta.

Nie pominięto również na mapie tradycyjnych nazw polskich tam, gdzie znacznie różnią się one od oficjalnych. Przy takim ujęciu zagadnienia, każdy może się dowiedzieć, że polska nazwa Dunaj ma odpowiednik węgierski — Duna, i niemiecki — Donau, że Pilzno — po czesku Pilzeń a Wełtawa — to Vltava. Takie potraktowanie nazewnictwa uważam za kształcące. Odbiorcy polskiemu nie znającemu języka czeskiego i słowackiego trudności w czytaniu nazw pomoże rozwiązać objaśnienie wymowy znaków, podane w objaśnieniach mapy.

Po szczegółowym zaznajomieniu się z treścią mapy stwierdzić można, że w klasyfikacji miast oparto się na najnowszych materiałach statystycznych. Przy wyborze miejscowości widać myśl o polskim czytelniku mapy. Nie zapomniano nawet o Cierlicku — małej miejscowości, gdzie zginęli Żwirko i Wigura. Przy porównaniu mapy z materiałami czeskimi nie spostrzegłem błędów w nazwach. W dwu czy trzech przypadkach zauważyłem tylko brak znaków diakrytycznych — nie są to jednak conyłki zasadniczej wagi.

Pod względem graficznym mapa sprawia bardzo dodatnie wrażenie. Składa się na to duża czytelność nazw, co jest bardzo ważne przy bogactwie treści i przyjemne rozwiązanie kolorystyczne. Może tylko trochę za słabo wyszły najwyższe partie górskie.

Już przy serii „Map Przeglądowych Świata” PPWK rozpoczęła drukowanie na odwrocie map informacji dotyczących skartowanego terytorium. Po pierwszej mapie z serii europejskiej widać, że tę cenna innowacje nie tylko otrzymano, ale nawet rozszerzono. Na odwrocie mapy znajduje się bowiem nie tylko obszerny tekst omawiający zagadnienia geografii fizycznej i ekonomicznej Czechosłowacji, ale trzy mapki w skali 1:4 500 000: przemysł, rolnictwo i bogactwa mineralne. Rozwiązanie dwukolorowe wystarczające jest dla mapek: przemysłu i bogactw mineralnych, mapka rolnictwa natomiast przy takiej koncepcji kolorystycznej jest znacznie mniej przejrzysta.

Ujemną graficzną stroną tekstu jest zbyt drobny druk. Zrozumiałe jest, że przez powiększenie pisma wszystkie informacje nie zmieściłyby się na odwrocie mapy. Sądzę jednak: że można by nieco skrócić obszerny rozdział o ukształtowaniu terenu, względnie wydać tekst w formie broszurki, która stanowiłaby załącznik do mapy. Broszurkę taką można by jeszcze wzbogacić alfabetycznym wykazem nazw z oznaczeniem skorowidzowym. Ułatwia to bardzo szukanie nazw na mapie.

O ile na mapie widać zasadę w stosowaniu nazw. to przy czytaniu tekstu rzuca się w oczy pewna niekonsekwencja, zwłaszcza w pisowni nazw miast. Dla niektórych miast zastosowano pisownię polską, dla innych — oficjalne nazwy, na przykład: Ostrawa pisana jest przez „v”, Bratysława przez „w”, Gottwaldowo znów przez ,.v”. Ka^rlowe Wary podano w tekście w wersji oryginalnej „Karlovy Vary”,

470