5192605570

12 J. DUSZYŃSKI [10]

wanie zmian w zachowaniu innych enzymów. Tę zdolność przenoszenia informacji można analizować przy pomocy parametru nazwanego współczynnikiem elastyczności (elasticity).

Z całego szlaku przedstawionego na rycinie 2 przeanalizujmy etap katalizowany przez enzym E₃. O tym, jak na szybkość tej reakcji wpłynie zmiana w stężeniu metabolitu S₂, mówi współczynnik elastyczności, czy też jak to przyjmiemy dalej elastyczność. Zauważmy, że w tym przypadku mówimy o zmianie przepływu jedynie przez jeden etap szlaku, przez jedną reakcję enzymatyczną, a nie jak to czyniliśmy przy wprowadzeniu pojęcia siły kontrolowania metabolitu — o zmianie przepływu przez cały szlak.

Elastyczność określona jest wzorem: gdzie Vj oznacza przepływ przez reakcję, a Sj to stężenie metabolitu. Tak więc elastyczność to współczynnik, który określa, jaką względną zmianę

w przepływie przez wyodrębnioną reakcję wywoła zmiana (wyważona przez uwzględnienie wielkości absolutnej puli tego metabolitu) stężenia określanego metabolitu tej reakcji

Dla każdego enzymu określić można wiele typów elastyczności. Można więc mówić o elastyczności reakcji względem metabolitów reakcji, ale także o elastyczności względem inhibitora lub koenzymu. Elastyczność jest lokalną, a nie systemową, właściwością. Dlatego też w praktyce dla jej określenia często bada się enzym wyizolowany i, starając się o utrzymanie wszelkich innych parametrów na poziomach odpowiadających stężeniom komórkowym, zmienia się stężenie tylko tego parametru, względem którego określamy elastyczność badanej reakcji. Czytelnik zorientowany, jak wielka jeszcze jest niejasność związana z wiedzą o rzeczywistych, komórkowych aktywnościach metabolitów, inhibitorów i koenzymów, sam od razu znajdzie wiele zastrzeżeń wobec takiego podejścia.

Wróćmy do szlaku przedstawionego na rycinie 2. Poziomy enzymów E₂ i E₃ mogą być tak zmienione, że zmiany te z punktu widzenia przepływu przez szlak zniosą się. Innymi słowy jeden z enzymów został zakty-wowany, a drugi zahamowany tak, że ogólny przepływ nie ulega zmianie. W takim układzie stężenie S₂ zmieni się, gdyż jeżeli przepływ nie zmienia się, to zmniejszenie poziomu enzymu musi być zrekompensowane zmianą stężenia S₂.

Możemy to zapisać w następujący sposób:

(dv/v)_E + (dv/v)_s = 0    równanie 17

gdzie (dv/v>E oznacza ewentualny efekt zmiany poziomu enzymu na przepływ.