5236000479

Marek Rymsza

Pracownicy socjalni i praca socjalna w Polsce

Oddajemy do rąk czytelników książkę Pracownicy socjalni i praca socjalna w Polsce. Między służbą społeczną a urzędem. Na początek kilka stów tłumaczących tytuł i profil niniejszej publikacji. Pracownicy socjalni to „kwalifikowana” część służb społecznych zatrudnionych w różnych polskich placówkach pomocy społecznej. Kim są i jacy są pracownicy socjalni? I czym jest praca socjalna, którą się zawodowo zajmują? Są to ważne i wcale nie banalne pytania. Pracownicy socjalni jako środowisko zawodowe są w Polsce słabiej rozpoznawalni niż instytucja pomocy społecznej, w której większość z nich na co dzień pracuje Jeszcze słabiej jest rozpoznawalna sama praca socjalna. Historycznie to właśnie wykrystalizowanie się pracy socjalnej jako profesjonalnej formy pomagania (dzisiaj powiedzielibyśmy: kwalifikowanej usługi społecznej) leżało u podstaw wyodrębnienia się pracowników socjalnych jako grupy zawodowej skoncentrowanej na udzielaniu bezpośredniego wsparcia potrzebującym, współtworzącej tak zwane hel ping professions. W Polsce jednak to raczej uogólnione przekonania, czym jest pomoc społeczna, oraz obiegowe poglądy na temat różnych funkcjonujących w jej ramach placówek wsparcia kształtują publiczny wizerunek pracowników socjalnych, nie zaś odwrotnie. Praca socjalna jest po prostu tym, czym zajmują się wspomniani pracownicy socjalni. Ponieważ społecznie jest doceniana przede wszystkim funkcja stricte socjalna czy opiekuńcza placówek pomocy społecznej¹ - związana w dużej mierze z wypłacaniem zasiłków socjalnych - potoczne wyobrażenie o pracowniku socjalnym to „pani od zasiłków”². Obraz pracy socjalnej jest zaś rozmyty, nieprecyzyjny, daleki od tego, co kreśli nam teoria pracy socjalnej i co upowszechniają akademickie programy kształcenia służb społecznych.

1

   Dlatego termin „opieka społeczna" jest nadal w potocznym użyciu, mimo że upłynęło ponad dwadzieścia lat od formalnego przekształcenia opieki społecznej w pomoc społeczną.

2

   Profesja pracownika socjalnego jest w Polsce (i nie tylko w Polsce) bardzo silnie sfeminizowana.