5332217730

Pedagogika specjalna

Aneta Strzebońska

Świat zamknięty w szklanej kuli

Dość powszechne jest przekonanie, że znaczna część populacji cierpiącej na autyzm posiada nadzwyczajne umiejętności i zdolności. Zapewne stanowi to konsekwencję oddziaływania różnego rodzaju książek, sensacyjnych artykułów czy filmów fabularnych, w których główny bohater - choć nie jest w stanie prowadzić samodzielnego życia - to jednak wykazuje umiejętności nieosiągalne dla innych ludzi.

Bez wątpienia szczególną rolę w zakresie upowszechnienia tego stereotypu odegrał nagrodzony czterema Oskarami film Rain Man (reż. B. Levinson, USA 1988). Pierwowzorem głównego bohatera, Raymonda Babbitta (w postać tę wcielił się Dustin Hoffman), jest żyjący w Stanach Zjednoczonych Kim Pcek, słynący z przeprowadzania w głowie skomplikowanych operacji matematycznych, a jednocześnie wykazujący głębokie zaburzenia rozwojowe. Jego ulubioną rozrywkę stanowi zadawanie nowo poznanej osobie pytania o datę urodzin, a następnie na tej podstawie udzielanie informacji, w jakim dniu tygodnia wypadną najbliższe jej urodziny oraz kiedy dokładnie uzyska ona uprawnienia do świadczeń emerytalnych. Kim Peek chętnie cytuje treść kilku tysięcy przeczytanych przez siebie książek oraz bezbłędnie rozpoznaje większość utworów muzyki klasycznej, podając dodatkowo datę ich powstania i informacje biograficzne związane z kompozytorem. Ponadto posiada rozległą w iedzę na temat historii i geografii swojego ojczystego kraju, literatury, kinematografii i sportu. Potrafi jednocześnie czytać dwie strony książki (nawet wówczas, gdy jest

ona obrócona „do góry nogami ’) i zapamiętywać jej treść.

Niestety, w realnym świecie połączenie bardzo niskiego poziomu inteligencji z wyjątkowymi uzdolnieniami - ograniczonymi najczęściej do jednej, wąskiej dziedziny, nazywane zespołem sa-wanta - jest jednak zjawiskiem nader rzadkim, choć występuje częściej u ludzi cierpiących na autyzm aniżeli u pozostałej części populacji.

Od wielu lat - zarówno w Polsce, jak i na świecie - wzrasta liczba osób, u których stwierdza się zespół zaburzeń autystycznych. Do końca nie wiadomo, czy sytuacja ta wynika z rzeczywistego powiększania się tej populacji, czy też jest ona następstwem coraz bardziej doskonalonego i rozwijanego systemu wczesnej diagnozy. Z całą pewnością autyzm nie jest dziś zaburzeniem rzadkim - według ostrożnych szacunków występuje on u około 0,1-0,3% populacji, a więc stanowi ważny problem społeczny. Charakterystyczne jest to, że występuje on znacznie częściej u mężczyzn niż u kobiet.

Niestety, pomimo prowadzonych od wielu lat intensywnych badań naukowcom nie udało się udzielić jednoznacznej odpowiedzi na pytanie dotyczące przyczyn wywołujących autyzm. Trudności wynikają zapewne z faktu, że zaburzenie to ma bardzo złożoną i wieloczynnikową etiologię. Centralny ośrodek nerwowy dzieci autystycznych wykazuje pewne charakterystyczne anomalie rozwojowe. Polegają one na przedwczesnym rozroście niektórych jego partii, przy jednoczesnym zahamowaniu innych. Kluczową rolę wydają się odgrywać dysfunkcje mózgowe,

Konspekt nr 4/2006 (27)