3220342775

1.3. Osobliwość finansów międzynarodowych 19

W ekonomii dość powszechnie jest akceptowany aksjomat, który nazywa się prawem jednej ceny. Prawo to głosi, że (por. Burda, Wypłosz 2000): w tej samej chwili identyczne towary powinny być wymieniane na rynkach po identycznych cenach.

Jeśli ceny są odmienne, to pojawia się arbitrażysta - czyli kupiec, który tańszy towar kupuje, by prawie natychmiast sprzedać po cenie wyższej. Rynki konkurencyjne sprawiają, że taka sytuacja nie trwa zbyt długo, gdyż ceny identycznych towarów muszą być równe. Okazja do darmowego zysku, czyli do arbitrażu, jest zatem czymś, co w ekonomii traktuje się jako przypadek nadzwyczajny.

Akceptowanie prawa jednej ceny przysparza jednak ekonomistom wiele problemów. Jeden z nich prowadzi nawet do paradoksu. Jeśli bowiem rynki są konkurencyjne, to nie ma na nich miejsca dla kupców, pośredników finansowych czy też banków komercyjnych. Tymczasem istnieją i zazwyczaj są w dobrej kondycji.

Co ciekawe, prawo jednej ceny jest również akceptowane w teorii finansów. W tym wypadku docieramy do jeszcze poważniejszego problemu - uzasadnienia celowości istnienia sektora finansowego. Zdarza się bowiem, że zasadność jego istnienia jest podważana. Na przykład, tak właśnie uczynił laureat Nagrody Nobla Robert Lucas, który zanegował finanse jako ważny determinant wzrostu ekonomicznego, a ich rolę w gospodarce uznał za „przesadzoną” (por. Levine 2003).

Wypada przypomnieć, że prawo jednej ceny głosi, iż ten sam towar powinien charakteryzować się identyczną ceną. W każdym kraju towarem jest również waluta obca, którą można kupić lub sprzedać. Wystarczy wejść do kantoru wymiany walut, by stwierdzić, że identyczny przecież towar ma jednak dwie odmienne ceny, nazywane kursem kupna oraz kursem sprzedaży. Co ważniejsze, nikt nawet nie oczekuje, że różnica między kursami kiedyś zniknie. W wypadku waluty obcej zasadność prawa jednej ceny jest więc absurdalna. Tym samym docieramy do osobliwości finansów międzynarodowych. Mamy bowiem do czynienia z wyjątkową dyscypliną naukową, w której prawo jednej ceny nie jest aksjomatem.

Przykład 1.3

O kwotowaniu walut obcych w Polsce

W tabeli 1.1 przedstawiono kursy kupna i sprzedaży wybranych walut obcych. Zamieszczono też kursy średnie. Dodajmy, że wszystkie pochodzą z Narodowego Banku Polskiego.