(1) dotychczas opracowywanych bilansów potrzeb przygotowywanych przez regionalne ośrodki polityki społecznej, przekazywanych następnie do urzędu wojewódzkiego,
(2) samych formularzy bilansu potrzeb tworzonych przez regionalne ośrodki polityki społecznej i przesyłanych do wypełnienia do ośrodków pomocy społecznej i powiatowych centrów pomocy rodzinie.
Pierwszy etap badania trwał od grudnia 2008 r. do końca stycznia 2009 r. Z uwagi na to, iż nie wszystkie regionalne ośrodki polityki społecznej zamieszczają bilanse potrzeb na swoich stronach internetowych, Instytut Rozwoju Służb Społecznych zwrócił się z prośbą do wszystkich regionalnych ośrodków polityki społecznej o udostępnienie opracowanych w 2008 r. bilansów potrzeb pomocy społecznej wraz ze wzorami formularzy wysyłanymi do jednostek pomocy społecznej. Systematyczną analizą zostały zatem objęte bilanse potrzeb przygotowane na rok 2008; w kilku przypadkach odwoływano się do bilansów z 2007 lub 2006 r., wówczas, gdy w analizowanym bilansie zachodziły zmiany w zakresie zbieranych danych w stosunku do poprzedniego roku.1 Analiza nie objęła roku 2009 ponieważ w trakcie przeprowadzania prac badawczych nowe bilanse potrzeb na rok 2009 nie były jeszcze sporządzone. W rezultacie udało się pozyskać 14 opracowanych bilansów potrzeb pomocy społecznej. Mimo podjętych starań oraz wielokrotnie ponawianych próśb zarówno w trakcie, jak i po zakończeniu pierwszej części badania w przypadku jednego z województw nie otrzymaliśmy odpowiedzi, w przypadku drugiego spotkaliśmy się z odmową udostępnienia bilansu potrzeb.
Analizując otrzymane bilanse potrzeb pomocy społecznej zwracaliśmy szczególną uwagę na następujące kwestie:
• struktura bilansu potrzeb, w stosunku do której widoczne były największe zróżnicowania (od prezentacji zbioru szczegółowych tabel ze wszystkich jednostek pomocy społecznej po syntezę otrzymanych informacji);
• typy zbieranych informacji;
• formułowane przez autorów dokumentów definicje bilansu potrzeb;
• informacje dotyczące problemów związanych z opracowywaniem bilansu potrzeb na poziomie gmin i powiatów.
Jednym z zadań analizy sporządzanych dotychczas bilansów potrzeb było zebranie podstawowych informacji, które w dalszym kroku pozwoliłyby odpowiedzieć na pytanie zarówno o cel opracowywania bilansów potrzeb, jak i funkcje, jakie pełnią te opracowania dla
6
Należy pamiętać, że obowiązek sporządzania bilansu potrzeb pomocy społecznej został wprowadzony wraz z ustawą o pomocy społecznej z 2004 r. Bilanse potrzeb pomocy społecznej faktycznie zaczęły być sporządzane powszechnie w 2006 r.