5439978918

232

PRZEGLĄD ELEKTROTECHNICZNY

cych w roku 1902 1,7 fen za kWh. Koszty zmienne innych elektrowni parowych w tym czasie wynosiły od 4 do 6 feni-gów. Wyjątkowo niski na owe czasy koszt 1,7 fen. był spowodowany wprowadzeniem, w Europie potaż pierwszy, przez O. E. W. w elektrowni chorzowskiej rusztów łańcuchowych do spalania taniego miału. Poza opłatami po 50 fen. + 2 fen pobierano jeszcze opłaty licznikowe, które wynosiły u odbiorcy, mającego do 25 żarówek 16 świecowych, 13,50 M rocznie, do 50 żarówek — 18 M i t. d.

Zakłady O. E. W. były jednemi z pierwszych w Europie, które wprowadziły taryfę, ściśle zależną od czasu użytkowania mocy. Konstrukcja taryfy 50 + 2 wykazuje, że w tym czasie jasno zdawano sobie już sprawę z podstaw kalkulacyjnych kosztu energji elektrycznej. W wymienionym wyżej artykule Aghte wyraźnie podkreśla, że elektrownie nie powinny stosować cen jednolitych (jak np. gazownie) i że należy rozróżniać odbiorców gorszej i lepszej jakości, którzy pobierają prąd w sposób mniej lub więcej korzystny dla elektrowni. Dyr. Aghte dowodzi słuszności pobierania od odbiorców pewnej podstawowej opłaty, zależnej np. od ilości żarówek, za trzymanie do dyspozycji odbiorców pogotowia pewnej mocy w elektrowni, oraz pewnej małej opłaty za każdą kilowatogodzinę na pokrycie kosztów ruchu. Pozatem podkreśla, że, podobnie jak czysta taryfa ki-lowatogodzina. czysta taryfa ryczałtowa jest niesłuszną i niesprawiedliwą. i uważa, że racjonalna taryfa powinna być kompromisem pomiędzy taryfą kilowatogodzinową i ryczałtową. Jednakże zdaniem Aghte taryfa ryczałtowa jest sprawiedliwszą i korzystniejszą zarówno dla elektrowni, jak i konsumenta.

Równocześnie z wprowadzeniem taryfy „50 + 2" wprowadzono także taryfę ryczałtową, zwaną „240 + 6". Była to taryfa ryczałtowych opłat za światło, przy której opłata zależała od wielkości mocy żarówek zainstalowanych, obliczonej z ilości świec żarówek lub w większych urządzeniach — od mocy, zmierzonej watomierzem. Opłata roczna za energię, pobierana ryczałtowo, wynosiła 240 M za 1 kW mocy zainstalowanej, plus 6 M rocznie opłaty obliczeniowej od każdego urządzenia czyli odbiorcy. Opłaty te były obliczone na podstawie taryfy „50 + 2" w założeniu l 500 godzin czasu użytkowania. Za świecenie lamp w czasie całej nocy lub całej doby doliczano dodatkowe opłaty. Opłaty ryczałtowe pobierano kwartalnie. Powyższą taryfę ryczałtową stosowano do najwyższej mocy 2,4 kW.

Opłaty za energję przy powyższych taryfach zależne były od wielkości maksymalnej mocy, używanej równocześnie, która u przeważnej ilości odbiorców równała się mocy przyłączonej. Prowadziło to oczywiście do dużej ilości nadużyć i wymagało ciągłej kontroli. Pod wpływem potrzeby zakłady O. E. W. dążyły do skonstruowania licznika ze wskaźnikiem mocy maksymalnej oraz ogranicznika prądu.

Ograniczniki wprowadzono w roku 1906 przy pozostawieniu taryfy „240 + 6". W latach 1906/7 firmy A. E. G. i Siemens rozpoczęły na życzenie O. E. W. produkcję liczników ze wskaźnikami mocy maksymalnej. Liczniki te wprowadzono zaraz na terenie zasilania O. E. W. i razywano je „licznikami górnośląskiemi". Równocześnie z wprowadzeniem liczników ze wskaźnikiem mocy, wprowadzono nową taryfę, zwaną „40 + 4", która miała zastąpić „50 + 2’*, ponieważ cena 2 fen. okazała się z biegiem czasu ceną za niską. Powodem tego było podrożenie cen miału węglowego oraz wzrost innych kosztów zmiennych.

Konstrukcja taryfy „40 + 4“ była zupełnie podobna do taryfy „50 + 2". Po zużyciu pewnej ilości kWh, odpowiadającej iloczynowi mocy maksymalnej przez 500 godzin, konsument mógł pobierać dowolną ilość kWh p> 1 '"en. Taryfę „40 + 4“ wprowadzono stopniowo na miejsce taryfy „50 + +2", która jednakże utrzymała się w niektórych gminach aż do roku 1915, ponieważ była zawarta w warunkach koncesyjnych wszystkich gmin. W roku 1913 jeszcze 13 gmin posiadało taryfę „50 1 2“, a w tej liczbie Katowice i Gliwice. Przez stosowanie różnych ułatwień i udogodnień dla posiadaczy taryfy „40 + 4", szybko wyrugowano taryfę „50 + 2". Przy taryfie „40 + 4“ wprowadzono już inne opłaty licznikowe, zależne od mocy licznika. Opłaty te wynosiły przy liczniki do 1,2 kW — 12 M rocznie, do 2,5 kW — 18 M. do 5 kW — 27 M i l. d.

Należy zanotować ciekawe zjawisko taryfowe, dotyczące ograniczników, których działanie zależy od natężenia prądu. W roku 1909 wprowadzono dodatkowe 5%, opłaty dla odbiorców ogranicznikowych, którzy z racji znajdowania się w pobliżu stacyj transformatorowych mieli napięcie na żarówkach wyższe, niż dalsi odbiorcy, i zużywali przez to więcej energji. Zdaje się, że powyższe dopłaty nie utrzymały się długo.

Liczniki szczytowe i taryfa „300 i 40",

Ograniczniki nie pozwalały na używanie aparatów elektrycznych, jak: żelazka, garnuszki elektryczne, których moc przekraczała moc, nastawioną na ograniczniku. Pozatem odbiorcy dość często w czasie świąt, względnie uroczystości rodzinnych, potrzebowali znacznie większej mocy. Taryfa ,.50 + 2", lub taryfa „40 + 4" przeciwdziałała również używaniu aparatów elektrycznych, bo, zwiększając moc szczytową, zwiększała ilość drogich kWh po 50 lub 40 fenigów. Względy te spowodowały konstrukcję taryfy szczytowej i licznika ryczałtowo-szczytowego, który zaczynał się obracać dopiero powyżej pewnej nastawionej mocy i liczył energję, zużywaną powyżej tej mocy, t. j. energję szczytową lub ponadryczałtową. Od mocy równej zero do mocy, powyżej której licznik zaczynał się obracać, można było pobierać energję bez ograniczeń za opłatą ryczałtową.

Pierwsze próby wprowadzenia liczników szczytowych datują się z roku 1910. Oficjalnie wprowadzono taryfę ryczałtową z licznikiem szczytowym od dnia 1 kwietnia 1913 r. i nazwano ją taryfą „300 + 40". Opłaty za energję przy tej taryfie składały się z 2 części: opłata licznikowa wynosiła 40 M rocznie, opłata za energję, pobieraną w granicach ryczałtu, wynosiła 300 M rocznie za każdy kilowat mocy ryczałtowej, nastawionej na liczniku, a każdą kWh zużycia szczytowego czyli ponadryczaltowego obliczano po 40 fen. Opłaty przy tej taryfie uiszczano kwartalnie. Opłaty ryczałtowe taryfy „300 ł 40" były obliczone na podstawie taryfy „40 + 4" przy przyjęciu 2 500 godzin rocznego użytkowania mocy ryczałtowej. To był jeden z powodów, dlaczego taryfa szczytowa była droższa, niż taryfa „240 + 6". Drugim powodem była możność używania większej mocy, niż moc ryczałtowa, co przedstawiało dużą zaletę w stosunku do ogranicznika. Wreszcie opłata licznikowa, wynosząca 40 M za licznik szczytowy, musiała być wyższa od opłaty za ogranicznik. Wielkość mocy ryczałtowej, nastawionej na liczniku, uzależniono od wielkości mieszkania.

Mieszkanie 3 pokojowe mogło mieć licznik z ryczałtem najmniej 120 W,

mieszkanie 4 pokojowe z ryczałtem 200 W, mieszkanie 5 pokojowe z ryczałtem 300 W mieszkanie 6 pokojowe z ryczałtem 420 W, mieszkanie 7 pokojowe lub większe z ryczałtem 500 W.

Zarówno przy taryfie z licznikiem ryczałtowo-szczyto-wym, jak i przy taryfie ogranicznikowej, nie pozwalano na zmniejszanie mocy ryczałtowej w ciągu roku kalendarzowego, a szczególnie w lecie, wychodząc ze słusznego założenia, że odbiorca przez cały rok powinien płacić pewną opłatę