5935182564

56 Janusz Sondel [10]

czeń. Oprócz jednak takiego ogólnego znaczenia oddziaływanie prawa rzymskiego odbiło się tutaj zarówno na terminologii jak i w zakresie ukształtowania szeregu podstawowych instytucji prawa chełmińskiego³¹. W pierwszej dziedzinie wpływ prawa rzymskiego przejawiał się w stosowaniu oryginalnych pojęć łacińskich w tekście niemieckim, stosunkowo nielicznych wprawdzie w rewizji lidzbarskiej z 1566 roku, ale bardzo częstych w późniejszej od niej rewizji toruńskiej (1594 r.). Największe jednak z tego punktu widzenia znaczenie posiada rewizja nowomiejska z roku 1580 spisana w całości po łacinie, przy czym ten tekst, aczkolwiek wtórny w stosunku do niemieckiego, powstał niewiele później od niego i jako sporządzony przez jednego z członków komisji kodyfikacyjnej słusznie może uchodzić za autentyczny. Zresztą w tej właśnie wersji rewizja nowomiejska znalazła zastosowanie w licznych miastach polskich, stąd też dla badań nad rolą prawa rzymskiego w Polsce ma ona szczególne znaczenie.

Jeżeli natomiast chodzi o merytoryczny wpływ prawa rzymskiego na Jus Culmense, to dowody na jego istnienie możemy znaleźć we wszystkich trzech rewizjach, chociaż niewątpliwie najwięcej ich występuje w rewizji toruńskiej. Tak więc w Jus Culmense Correctum elementy romanistyczne możemy dostrzec w dziedzinie uregulowania obowiązków komodatariusza i zastawnika, a także w zakresie poręki (akcesoryjny charakter zobowiązania ręczyciela, przysługujące mu dobrodziejstwa i odpowiedzialność dziedziców), a także przejęcia długu, gier hazardowych, stopni winy subiektywnej itd. Dużo silniejszy wpływ prawo rzymskie wywarło jednak na inne instytucje tej rewizji, a zwłaszcza opiekę, legitymację dzieci pozamał-żeńskich w prawie rodzinnym, dziedziczenie beztestamentowe, col-lationes, odpowiedzialność dziedzica za długi spadkodawcy oraz przyczyny wydziedziczenia dzieci przez rodziców oraz rodziców

³¹ Szczegółowe rozważania na ten temat zawarłem w obu cytowanych pracach. Podkreślić tu jednak należy, że prawo chełmińskie jako odmiana prawa magdeburskiego, podobnie jak ono dopuszczało subsydiarne stosowanie prawa rzymskiego.