5768085837

Egzemplifikacja

W zależności od rodzaju czynności w procesie poznawania doświadczalnego aktywność uczniów i nauczyciela może mieć różny zakres - od biernego udziału, poprzez częściowe samodzielne uczestnictwo na różnych etapach przebiegu doświadczenia, do całkowicie samodzielnego formułowania hipotez, ich weryfikacji empirycznej i formułowania wniosków końcowych.

Przykład aktywności uczniów w toku czynności doświadczenia może być następujący⁶⁷.

Tabela 7. Aktywność uczniów podczas doświadczenia przyrodniczego

Czynności nauczyciela	Czynności ucznia
-    przeprowadza eksperyment -    przedstawia wynik -    wyjaśnia go	-    obserwuje -    słucha
-    przeprowadza eksperyment -    przedstawia wynik -    stawia pytania dotyczące wniosku	-    obserwuje -    słucha -    formułuje wniosek
-    przedstawia problem do rozwiązania -    słucha, analizuje hipotezy przedstawione przez dzieci -    przedstawia doświadczenia -    interpretuje wyniki i ilustruje praktycznymi przykładami	-    słucha -    precyzuje swoje przypuszczenia odnośnie do wyniku -    konfrontuje swoje przypuszczenia, dokonuje wyboru prawdziwego, inne odrzuca -    słucha i obserwuje przykłady
-    organizuje sytuacje -    słucha, kieruje nimi -    zapewnia warunki do przeprowadzenia doświadczenia -    pomaga w formułowaniu wyniku -    pomaga w poprawności formułowania | wniosku	-    precyzuje zadanie-pytanie -    dzieli się uwagami - precyzuje odpowiedzi -    przeprowadza doświadczenie -    formułuje wynik -    formułuje wniosek

Wynikiem obserwacji czy doświadczenia jest zdobywanie nowej wiedzy o przyrodzie lub jej utrwalenie w umysłach uczniów oraz umiejętność rozumowania przyrodniczego. Polega ono na dostrzeganiu związków sprawczych (przyczynowych, funkcjonalnych, przestrzennych) i formalnych między składnikami środowiska oraz między środowiskiem a działalnością człowieka. Stosując właściwą dla edukacji środowiskowej metodykę pracy, nauczyciel stwarza zarówno możliwość rozwijania umiejętności rozumowania dedukcyjnego, indukcyjnego, jak i redukcyjnego.

⁶⁷ Por. E. i J. Frączakowie, Edukacja ekologiczna uczniów klas I-III.... s. 25.

108